στο 50% η ανεργία σε δέκα-είκοσι χρόνια;

φίλες και φίλοι, καλημέρα σας

Το σημερινό σημείωμα το αφιερώνω στον Δημήτρη (Καβάλα).

Το 2000, από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ηλία Ιωακείμογλου Τέλος του αιώνα, τέλος της κρίσης; Το μέλλον του καπιταλισμού και η Αριστερά. Στον επίλογο του βιβλίου ο συγγραφέας συνοψίζει τις απόψεις του και έτσι μπορούμε να σχηματίσουμε μια ευκρινή εικόνα της επιχειρηματολογίας του και των απόψεών του. Γράφει λοιπόν ότι η περίοδος της διαρθρωτικής κρίσης του καπιταλισμού, που άρχισε το 1973, πλησιάζει στο τέλος της και ότι εισερχόμαστε σε μια περίοδο άνθησης, τα πρώτα σημάδια της οποίας μας παρέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η Ευρώπη θα διατηρήσει μεν τις κατακτήσεις του νεοφιλελευθερισμού, θα υιοθετήσει όμως μια πολιτική ενίσχυσης της ζήτησης, επιτάχυνσης της παραγωγής και των επενδύσεων. Οι εξελίξεις αυτής θα σηματοδοτήσουν την επανάκαμψη τόσο της σοσιαλδημοκρατίας όσο και της Αριστεράς. ‘. . . η ανάκαμψη του καπιταλισμού μειώνει σταδιακά την ανεργία και αλλάζει τον συσχετισμό δυνάμεων στην αγορά εργασίας. Η είσοδος του καπιταλισμού σε μια περίοδο ταχύτερων ρυθμών μεγέθυνσης του προϊόντος και των επενδύσεων θα μειώσει την ανεργία. Αυτό θα μετατρέψει τον συσχετισμό δυνάμεων υπέρ της εργασίας και θα ευνοήσει την ανασυγκρότηση των αυτόνομων συνδικαλιστικών και πολιτικών οργανώσεων των εργαζομένων τάξεων. Έτσι έχει συμβεί σε κάθε άλλη περίπτωση στο παρελθόν. Στη διάρκεια των ετών 1889-1893, όπως και το 1935-1945, οι εργαζόμενες τάξεις προσπάθησαν να ανακτήσουν ό,τι είχαν χάσει προηγουμένως στη διάρκεια της μακράς ύφεσης.’

Αυτά υποστήριζε ο Ηλίας Ιωακείμογλου το 2000, δεν γνωρίζω όμως εάν συνεχίζει να τα υποστηρίζει και σήμερα. Ο συγγραφέας είναι μαρξιστής οικονομολόγος, ο Μαρξ όμως άλλα μας έλεγε. Τι μας έλεγε; Μας έλεγε ότι κάποια στιγμή ο καπιταλισμός δεν θα έχει ανάγκη τους προλετάριους και ότι θα επικρατήσει η απόλυτη εξαθλίωση της εργατικής τάξης. Από τότε, και  αυτές οι θεωρητικές εκτιμήσεις έχουν αμφισβητηθεί και αναθεωρηθεί. Υποστηρίχτηκε ότι η κρίση και η αναδιάρθρωση, η καταστροφή θέσεων εργασίας,  δημιουργεί νέους τομείς παραγωγής, και άρα νέες θέσεις εργασίας,  και ότι η εξαθλίωση θα είναι σχετική, είτε θα αφορά ένα σχετικά μικρό τμήμα του προλεταριάτου (ο εφεδρικός στρατός των ανέργων) είτε η εξαθλίωση θα είναι το αποτέλεσμα της πλήρους εμπορευματοποίησης της ζωής.

Να ποιο είναι όμως το μέλλον του καπιταλισμού, της ανεργίας και των εργατών:

Η Φοξκον (FoxConn) είναι μια μεγάλη επιχείρηση στη Κίνα με πολλά εργοστάσια που παράγει ηλεκτρονικές συσκευές υψηλής τεχνολογίας και απασχολούσε το 2011 1 εκ. εργάτες. Το 2010 αυτοκτόνησαν στα εργοστάσιά της 14 εργάτες – τώρα, έχουν τυλίξει με δίχτυ τα κτίρια για να μην μπορούν να πηδάνε! Μα την Παναγία! Το 2011 χρησιμοποιούσε 10.000 ρομπότ. Το 2012 θα γίνουν 300.000 και το 2013, 1 εκ. Η πλειονότητα των εργατών θα εκδιωχτεί και θα περάσει στην ανεργία: όποιος μπαίνει σε αυτήν ας χάσει κάθε ελπίδα επιστροφής, όπως έγραψε και ο Ντάντε για την κόλαση.

Εκείνο που μας εντυπωσιάζει στην επιχειρηματολογία του συγγραφέα είναι το εξής: Έτσι έχει συμβεί σε κάθε άλλη παρόμοια περίπτωση στο παρελθόν, άρα, έτσι θα γίνει και τώρα. Οι αιώνιοι και απαράβατοι νόμοι του καπιταλισμού! Κρίση, αναδιάρθρωση, ανάκαμψη και άνθηση του καπιταλισμού – και ξανά μανά το ίδιο και το ίδιο. Ναι, αλλά ο Μαρξ άλλα έγραψε! Έγραψε ότι θα φτάσουμε σε ένα σημείο που δεν θα έχει ξανά μανά το ίδιο! Γιατί;

Λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ των καπιταλιστών και της εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, θα φτάσουμε μια μέρα στο σημείο ο παγκόσμιος πλούτος, ο παγκόσμιος σωρός εμπορευμάτων, να παράγεται από ολοένα και λιγότερα χέρια, ολοένα και ταχύτερα. Σήμερα, ο μόνος νέος τομέας παραγωγής που ανθεί χωρίς να δημιουργεί θέσεις εργασίας είναι η παραγωγή ρομπότ – ρομπότ που παράγουν ρομπότ. Βέβαια, παραγωγή χωρίς ανθρώπους είναι αδιανόητη, μόνο που αυτοί είναι λίγοι και θα γίνονται λιγότεροι. Εάν όλοι οι παράγοντες της παραγωγής μένουν αμετάβλητοι (τιμές πρώτων υλών, ενέργειας, μεταφορικά, κλπ.), ο μόνος που μπορεί να συμπιεστεί είναι η τιμή του εμπορεύματος της εργασιακής δύναμης. Κι αυτό μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους: με την αντικατάσταση της ζωντανής εργασίας με νεκρή εργασία (μηχανές), με την αύξηση του χρόνου εργασίας, με την μείωση των μισθών.  Ο πρώτος τρόπος είναι καθοριστικός: η ανεργία που προκαλεί επιτρέπει την εφαρμογή των δύο άλλων τρόπων.

Εδώ και δυο δεκαετίες βλέπουμε και τους τρεις τρόπους σε πλήρη εφαρμογή. Η αυτοματοποίηση είναι στην αρχή της και κατά τα επόμενα 10-20 θα ολοκληρωθεί. Ταυτόχρονα, αυξάνεται ο χρόνος εργασίας (σύνταξη στα 67!) και μειώνονται οι μισθοί εκεί όπου η αυτοματοποίηση δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Ένας συμμαθητής μου από το χωριό, πήγε στη Γερμανία, βρήκε δουλείά σε καθαρισμό κτιρίων και γραφείων: 12 ώρες τη μέρα, κάθε μέρα δουλείά, 30 μέρες το μήνα, 1100 εβρά! Επέστρεψε στο χωριό, βέβαια. Πολλές μικρές επιχειρήσεις προσλαμβάνουν, δεν πληρώνουν για τρεις-τέσσερις μήνες και φυσικά φεύγεις, για να έρθουν άλλοι και άλλες στη θέση σου! Και όλη τη μέρα  δουλείά!

Από τη μια μηχανές, από την άλλη δούλοι και δίπλα στρατιές ανέργων, αυτό είναι το μέλλον μας.

Αλλά η ανεργία αυξάνει όχι μόνο λόγω της εισαγωγής της τεχνοεπιστήμης αλλά και για άλλους δυο λόγους. Με την αυτοματοποίηση ολοκληρώνεται και γενικεύεται σε απόλυτο βαθμό ένας παγκόσμιος καταμερισμός της εργασίας. Αυτό προϋποθέτει και συνεπάγεται κλείσιμο επιχειρήσεων που δεν πρόκειται να ξανανοίξουν. Τα έπιπλα θα παράγονται στην Σουηδία (ΙΚΕΑ) και τα αναρίθμητα μαραγκάδικα που υπάρχουν σε όλες τις ελληνικές πόλεις θα κλείσουν, εάν δεν έχουν κλείσει ήδη! Κάθε προϊόν θα παράγεται σε μια χώρα και θα διανέμεται στις άλλες. Αυτή είναι η περίφημη ανταγωνιστικότητα: ποιος θα παράγει τι. Το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα, αλλά όπου νάναι!Η εξέλιξη αυτή θα επιταχυνθεί και θα ενισχυθεί και με την μείωση της κατανάλωσης. Η ΙΚΕΑ μπορεί να αντέξει, εάν μειωθούν οι πωλήσεις της, όχι όμως ο μαραγκός της γειτονιάς!

Οι εξελίξεις όμως αυτές εγκυμονούν κινδύνους (κοινωνικές αναταραχές, πολιτική κρίση, κρίση χρέους, κλπ). Πως τους αντιμετωπίζει ο Κύριος και το Κράτος;

Με την προληπτική αντεπανάσταση: με την αποτροπή της πρόσβασης των υποτελών παραγωγών στον τεράστιο και συλλογικά παραγόμενο κοινωνικό πλούτο. Μία μικρή μειονότηταθα έχει εξασφαλισμένη και καλά αμειβόμενη εργασία, οι υπόλοιποι θα είναι ή δούλοι (εκεί όπου η τεχνοεπιστήμη δεν εφαρμόζεται) ή μονίμως άνεργοι. Η πολιτική για το μεταναστευτικό είναι ενδεικτική: ο σκοπός τους δεν είναι να τους διώξουν, τους χρειάζονται, αλλά να τους κρατήσουν ως δούλους. Και για να τα καταφέρουν ο μόνος τρόπος είναι ο εκφοβισμός και οι απειλές: στρατόπεδα συγκεντρωσης για 5-10 χιλιάδες, οι άλλοι 500-000 χιλ. ή 1 εκ., δούλοι.

Το Κράτος και ο Κύριος προετοιμάζεται πυρετωδώς να αντιμετωπίσει μια ανεργία που θα φτάσει στο 50%. Είναι βέβαιοι ότι προς τα εκεί οδεύουμε.

Εμείς δεν προετοιμαζόμαστε. Θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε ότι ο πλούτος που παράγουμε είναι αρκετός για όλους και ότι  μπορούμε να τον παραγάγουμε με μια εργασία 2 μηνών το χρόνο.

Αυτό θα έπρεπε να ήταν το κεντρικό σύνθημα της Αριστεράς. Αλλά Αριστερά δεν υπάρχει.

23 Απριλίου, 2012

http://www.badarts.gr/2012/04/%CF%83%CF%84%CE%BF-50-%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CE%B5-%CE%B4%CE%AD%CE%BA%CE%B1-%CE%B5%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%83%CE%B9-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%B1/#more-7418