Εβραϊσμός και Αναρχισμός .

Η συγκυρία στην Μέση Ανατολή με την γενοκτονία των Παλαιστινίων είναι ότι πρέπει για να εμβαθύνουμε σε αυτές τις πλευρές του Εβραϊσμού που βρίσκονται απέναντι σε κάθε πολιτική η όποια δρα με βαρβαρότητα. Ενός Εβραϊσμού ο οποίος εξέφρασε καθολικά αιτήματα χειραφέτησης. Τι πιο παραγωγικό από την μελέτη του συλλογικού τόμου με τίτλο: Εβραϊσμός και Αναρχισμός, Ο άνεμος της μεσσιανικής τρέλας. Ένας τόμος που εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Firebrand

Ένα τόμος με κείμενα που προέρχονται από το διεθνές συνέδριο με τίτλο: Αναρχικοί και Εβραίοι που έλαβε χώρα στην Βενετία το Μάϊο του 2000. Συνέδριο που διοργανώθηκε από το κέντρο ελευθεριακών μελετών /αρχείο "Τζ. Πινέλι" του Μιλάνου σε συνεργασία με το Διεθνές κέντρο Ερευνών του Αναρχισμού (CIRA) της Λοζάνης με την αρωγή του τμήματος ιστορικών σπουδών του πανεπιστημίου της Βενετίας.

Το βιβλίο ερευνά την συνάντηση του Εβραϊκού Αναρχισμού με τη Εβραϊκή μεσσιανική, αποκαλυπτική παράδοση.

Ας σημειωθεί πως στις περιοχές των Γίντις , δηλαδή στις πιο θρησκευόμενες περιοχές κυριαρχεί ένας Αναρχισμός απολύτως ορθολογιστικός ισως και σε αντιπαράθεση με το θρησκευτικό πνεύμα.

Ενώ κυρίως η συνάντηση Εβραϊκού μεσσιανισμού και Εβραϊκού Αναρχισμού απαντιέται στην μεσοΕυρώπη σε συνδυασμό με ένα ρομαντικό αντικαπιταλιστικό πνεύμα.

 Με καθοριστικό ρόλο να παίζει ο συνδυασμός Εβραϊκού κοινοτισμού και ατομικισμού που θα οδηγήσει στο κομμουνιστικό πείραμα των κιμπούτς αλλά και στην ενσωμάτωση τους στο αριστερό Σιωνισμό κατά συνέπεια σε ένα εθνικιστικό σχέδιο.

 Έτσι παρόλο που η εν λόγω συνάντηση ξεκίνησε σε ένα κοσμοπολιτικό και διεθνιστικό πλαίσιο θα οδηγηθεί τελικά σε διαχωρισμό και ασυμβατότητα.

Μια εξέλιξη η οποία σε ένα βαθμό εξηγείται ως αποτέλεσμα της αναζωπύρωσης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, (υπόθεση Ντρέιφους), στην Ρωσία με συνεχιζόμενα πογκρόμ και στην συνέχεια οι Ναζί και τα κρεματόρια.

Το αποτέλεσμα είναι ότι η τάση της άμεσης τριπλής χειραφέτησης ( ως προλετάριοι, ως ξένοι και ως Εβραίοι) να υποχωρήσει και το μεσσιανικό Εβραϊκό όραμα να εθνικοποιηθεί στο πλαίσιο του κράτους του Ισραήλ.

Γίντις και μετανάστες

Στο πρώτο κείμενο ο Furio Biagini παρουσιάζει μια σύντομη ιστορία του Εβραϊκού Αναρχισμού των Γίντις στο χώρο της Πολωνίας και Ρωσίας, στη συνέχεια στις ΗΠΑ και στην Αργεντινή μέσω των μεταναστευτικών ροών των Εβραίων. Παρουσιάζει την ακμή καθώς και την παρακμή του Αναρχισμού των Γίντις.

Επισημαίνοντας πως "από το Εβραϊκό αναρχικό κίνημα δεν έχει μείνει τίποτε πάρα μόνο ένας μακρινός απόηχος... Παραμένει ωστόσο η ανάμνηση μιας παράδοσης αυταπάρνησης και ηρωισμού, η πεισματώδης υπεράσπιση της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας"(σ:28,29. Και αυτό από μόνο του δεν αξίζει μόνο της ιστορικής αναφοράς αλλά και ενός πολιτικού αναστοχασμού στην προοπτική της καθολικής απελευθέρωσης.

Μεσσιανισμός: από την πνευματικότητα στην ουτοπία

Το δεύτερο κείμενο που προσωπικά το θεωρώ το πλέον ενδιαφέρον και το πιο ολοκληρωμένο κείμενο του τόμου είναι και πάλι του F. Biagini και έχει τίτλο : κοινωνική ουτοπία και Εβραϊκή πνευματικότητα. Πρόκειται για ένα κείμενο που ερευνά το κοινά στοιχεία μεταξύ της επιθυμίας για μια πιο δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία και της Εβραϊκής μεσσιανικής πνευματικότητας.

Ο συγγραφέας τονίζει οτι η εν λόγω επιθυμία για μια πιο δίκαιη και ελευθερη κοινωνία έχει τις ρίζες στην δυτική γνώση και τον Εβραϊσμό. Ο οποίος κατα τον Μάρτιν Μπούμπερ, ο οποίος ήταν ένας γνωστός Εβραίος μεσσιανικός φιλόσοφος είναι σύνθεση τριών εννοιών : της ιδέας της ενότητας, της ιδέας της δράσης και της ιδέας του μέλλοντος.

Η ιδέα της ενότητας συνεπάγεται :α) την ιδέα της υπερβατικής ενότητας ανθρώπου/ Εβραϊκού-περιούσιου- λαού /Θεού. Και β) την αγάπη προς τον θεό ως την ουσία της ηθικής τελείωσης. Με την σειρά του αυτό μας οδηγεί στην αυστηρή απαγόρευση κάθε ειδωλολατριας, της πηγής καθε κακού και την υποταγή στο Τόρα, στην δικαιότατα και την δικαιοσύνη η οποία αναγνωρίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου αλλά και την αποδοχή των υποχρεώσεων του. ( σ:36,37).

Η ιδεα της δράσης που κατανοείται ως η συμμετοχή σε μια ζωή που καθοδηγείται από την Τόρα και που θα οδηγεί σε ένα μετασχηματισμό του πραγματικότητας στην προοπτική ενός πιο δικαίου κόσμου. Από αυτή την οπτική ο Εβραϊσμός είναι μια δυνάμει και διαρκής επαναστατική δύναμη.

Ενώ η πλέον θεμελιώδη ιδέα είναι αυτή του μέλλοντος. Ο Εβραϊσμός κοιτάει μόνιμα προς το μέλλον, όχι το οποιοδήποτε μέλλον, αλλά προς ένα λυτρωτικό και μεσσιανικό μέλλον. Σε ένα μέλλον πού θα δούμε την πραγμάτωση της πλήρους και αληθινής ζωης. Κατά τον Γκέρσομ Σόλεμ ο Εβραϊσμός σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό είναι " μια δημόσια έλευση που συμβαίνει στο σκηνικό της ιστορίας και εντός της Εβραϊκής κοινότητας" (σ:39). Δηλαδή μιλάμε με όρους κοινότητας και όχι μιας προσωπικής ατομικής σχέσης με το θείο όπως στο Χριστιανισμό και μάλιστα σε ένα πνευματικό επίπεδο.

Για τον Εβραϊσμό το Σάββατο αυτή η άγια μέρα είναι το παράδειγμα του μελλοντικού μεσσιανικού κόσμου. Και το Σάββατο που σταματούν τα παντα προεικόνιση μιας κοινωνίας πέρα απο την αναγκαιότητα και την αποξένωση. Ενω η θέσπιση του Ιωβηλαίου εγκαθιδρύει καθε 50 χρόνια την κοινωνική ισότητα και την αναδιανομή των αγαθών(σ:40).

Ως μέλος του περιούσιου λαού ο κάθε Εβραίος έχει την υποχρέωση να συμμετάσχει στην προεικόνιση της μεσσιανικής ημέρας της λύτρωσης και αυτό προϋποθέτει την διαρκή συμμετοχή , συνεχή κόπο και ένα πνεύμα ανανέωσης.

Έχοντας ως στόχο την κοινωνική δικαιοσύνη με βάση μια πνευματική επανάσταση η οποία μπορεί να έχει ως βάση και υποκείμενο τον Εβραϊκό λαό αλλά αλίμονο αν δεν αποκτήσει ένα διεθνικό χαρακτήρα και θα εμπλέξει όλα τα έθνη του κόσμου.

Ο Εβραϊσμός συνδυάζει και πολιτικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά και αυτό είναι μια ακόμη διαφορά μεταξύ Εβραϊσμού και Χριστιανισμού καθώς ο τελευταίος εξάλειψε το πολιτικό στοιχείο της λύτρωσης. Υπονοώντας τον Χριστιανισμό του Παύλου μόνο που ο τελευταίος απέκτησε πιο καθολικό χαρακτήρα από τον Εβραϊσμό.

Στο Εβραϊσμό -όπως και σε πολλές θρησκευτικές και πολιτικές παραδόσεις -ανιχνεύεται μια παλινορθωτική και μια ουτοπική τάση.

Στην πρώτη η λύτρωση γίνεται κατανοητή ως επιστροφή σε μια ιδεατή, ιδανική κατάσταση του παρελθόντος, σε μια χαμένη χρυσή εποχή. Η δεύτερη προσδοκά μια ιδανική εποχή που δεν έχει ακόμη υπάρξει αλλά θα υπάρξει στο μέλλον.

Οι δυο αυτές τάσεις παρόλο αντιθετικές αλληλοσυνδυάζονται και αλληλοδιαπλέκονται.(σ:42). Ενώ σε ένα βαθμό η εικόνα μιας πιο ιδεατής κοινωνίας του παρελθόντος λειτουργεί ως παράδειγμα για μια ουτοπική κοινωνία του μέλλοντος. Εκδήλωση αυτού του δυϊσμού ηταν η έννοια Τικούν της Λουριανικής Καμπάλα η οποία δημιούργησε μια σειρα από αντινομικά επαναστατικά κινήματα, το κείμενο κάνει ιδιαίτερη αναφορά στον Σεμπαθάι Τσεβί. Έγραφε με αναρχικό στόμφο ο Σ. Τσεβί:"... Χρειαζόμαστε κάτι άλλο. Πάθος, ζωτικότητα και έναν νέο κόσμο χωρίς νόμους και για αυτό πραγματικά ελεύθεροι" (σ: 47).

Την ίδια ιστορικη περιοδο με τον Τσεβί, στις αρχές του 18 αιώνα στην Πολωνία και την Ρωσία αναπτύχθηκε ο Χασιδισμός, ένα λαϊκό θρησκευτικό κίνημα. Στο Χασιδισμό κάθε άνθρωπος γίνεται ο λυτρωτής ενός κόσμου που ειναι δικός του. Ο Μπούμπερ γράφει πως για τον Χασιδισμό: ο κάθε άνθρωπος αντιπροσωπεύει κατι νέο που δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν (σ: 48). Και αυτό συνιστά το Χασιδισμό ένα πέρασμα σε ένα προσωπικό επίπεδο με αποτέλεσμα οι έννοιες της Καμπάλα να αφορούν τους πάντες και οχι τους εκλεκτούς.

Η ηθική του Χασιδισμού οδηγεί σε μια διαρκή δράση με στόχο την ανακοπή της ροής που οδηγεί στο θάνατο. Πρόκειται για την διαδικασία μιας διαρκούς αναγέννησης που πρέπει να οδηγεί στη ελευθερία και στην αγάπη. Αφού γεννηθήκαμε είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε ελεύθεροι και να αγωνιζόμαστε για αυτήν. Ενώ η αγάπη αφορά τους πάντες ακομη και τους αμαρτωλούς. Για αυτό το λόγο ο Χασιδισμός είναι η ιερη μονοθεϊστική τρέλα, είναι γέλιο, χορός και χαρά, δεν είναι η εμμονή σε στερεότυπα και η υποταγή σε ένα θεσμισμένο λόγο(σ: 50).

Η μεγαλύτερη ομως συνεισφορά του Χασιδισμού είναι ο εκδημοκρατισμός της μελέτης της Τόρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την δυνατότητα να προσδίδει ο καθένας το νόημα που θέλει και να ανακαλύψει νέα θέματα. Αυτό από μόνο του είναι και απελευθερωτικό και επικίνδυνο για κάθε εξουσία, δηλαδή είναι βαθιά επαναστατικό. Είναι μια διαρκή επαναστατικότητα η οποία μεταδίδει τις αξίες της και διαρρηγνύει τα μοντέλα κάτι που οδηγεί σε μια "βιωμένη θρησκευτικότητα του πράττειν, απελευθερωμένο απο καθε προκαθορισμό". Βέβαια σήμερα ο Χασιδισμός έχει χάσει κάθε επαναστατική πνοή και έχει μεταμορφωθεί σε μια δεσποτική εξουσία.(σ: 53). Ενώ σε ένα μεγάλο βαθμό είναι προσαρμοσμένος στην εθνικιστική - ρατσιστική -θεωρία του Σιωνισμού. Κατά συνέπεια η διαρκή επανάσταση του Χασιδισμού στην πάροδο των αιώνων μετασχηματίστηκε σε μια θρησκευτική συντηρητική τυπολογία και τυπολατρία σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με τον αρχικό Χασιδισμό.

Αριστερός Χεγκελιανισμός και Εβραϊκό ζήτημα

Το τρίτο κείμενο είναι του Enrico Ferri έχει ως τίτλο Το Εβραϊκό ζήτημα στο Μαξ Στίρνερ και στην ελευθεριακή προοπτική.

Το εν λόγω κείμενο επιχειρεί να αναλύσει το πως αντιμετώπισε το Εβραϊκό ζήτημα η Χεγκελιανή Αριστερά και ειδικότερα ο αναρχοατομικιστής Μ. Στίρνερ. Η Χεγκελιανή αριστερά, αυτό το Γερμανικό ριζοσπαστικό ρεύμα- συμμετείχε στο ζήτημα της θρησκευτικής και πολιτικής χειραφέτησης των Εβραίων όχι μόνο εντός του πλαισίου των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά σε πιο ριζοσπαστική επαναστατική προοπτική.

Όλοι οι αριστεροί Χεγκελιανοί είχαν μια κριτική προσέγγιση στο φαινόμενο της θρησκείας. Πίστευαν σε ένα άθεο ανθρωπισμό ο οποίος τοποθετεί τον άνθρωπο στην θέση του Θεού στο πλαίσιο μιας ιστορικής διαδικασίας απελευθέρωσης από το θεό και την βασιλεία του θεού. Από την άλλη άπαντες αναγνωρίζουν τον Χριστιανισμό ως την πλέον συνεκτική και ολοκληρωμένη θρησκεία. Ενώ με την γλώσσα του Φόιερμπαχ στην Ουσία του Χριστιανισμού η "θρησκεία είναι η πρώτη και μάλιστα έμμεση αυτοσυνειδησία του ανθρώπου" ( σ: 61), μόνο που είναι έμμεση και διαστρεβλωμένη, προϊόν μιας συνειδητής ή ασυνείδητης έλλειψης της συνειδητοποίησης της ατομικής και συλλογικής τελικότητας. Με αλλά λόγια ο άνθρωπος εφευρίσκει το θεό γιατί ο άνθρωπος δεν έχει κατακτήσει το τρόπο να νιώθει πραγματικά πλήρης, μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα, να κατακτήσει την δική του αυτοσυνειδησία.

Είναι γνωστός ο διάλογος μεταξύ του Μπρούνο Μπάουερ και του Καρλ Μαρξ για το Εβραϊκό ζήτημα. Ο Μ. Μπάουερ υποστηρίζει οτι η αντίθεση μεταξύ Εβραίων και Χριστιανών είναι καθαρα θρησκευτική. Μια αντίθεση που καταργείται όταν καταργήσουμε τη θρησκεία ως δομή, δηλαδή οικοδομώντας ένα άθρησκο κράτος. Όπως λόγου χάρη είναι το σημερινό δυτικό κράτος, όπως ήταν οι χώρες του Σοβιετικού μπλοκ ή ακόμη πιο ριζοσπαστικά η Αλβανία του Χότζα. Πιστεύοντας ταυτόχρονα ο Μπάουερ οτι δύναται να υπάρξει μια πραγματική παγκόσμια θρησκεία της ανθρωπότητας.

Όπως έδειξε η ιστορία αλλά και ο Κ. Μαρξ πρόκειται για μια ανεπαρκή απάντηση. Ο Μαρξ πιστεύει οτι η απελευθέρωση του Εβραίου, όπως και του κάθε ανθρώπου, ανεξαρτήτου θρησκείας θα έρθει οταν απελευθερωθεί απο το κοσμικό Εβραϊκό θεό. Δηλαδή όταν απελευθερωθεί από το χρήμα, το παζάρεμα και κατά επέκταση απο το κράτος και την κοινωνία του εμπορίου και του χρήματος, δηλαδή την καπιταλιστική (ταξική) κοινωνία και το κράτος. Δημιουργώντας ένα πραγματικό καθολικό ολοκληρωμένο ατομο και κοινωνία.

Σε αυτό το διάλογο παρεμβαίνει και ο Μ. Στίρνερ. Η άθεη κριτική του Στίρνερ είναι η πλέον ριζοσπαστική και ολοκληρωτική. Για τον Στίρνερ οι Εβραίοι σε ένα πνευματικό επίπεδο είναι "μπαμπουίνοι" που στερούνται πραγματικού πνεύματος, τοποθετημένοι ανάμεσα στο κόσμο που επικρατούσε το πνεύμα της φύσης και το νέο Χριστιανικό πνεύμα. Ενώ οι Χριστιανοί με την σειρά τους είναι απολιθωμένοι, μακρια απο καθε αίσθηση πραγματικού ιερού(σ: 65).

Κατα συνέπεια για τον Στίρνερ η απελευθέρωση του Εβραίου αλλα και του Χριστιανού θα έρθει μόνο αν απελευθερωθούν από καθε θρησκευτικό αίσθημα ακόμη και μιας παγκόσμιας θρησκείας της ανθρωπότητας.

Στο Στίρνερ καθε τι που περιορίζει την μοναδικότητα του ανθρώπου ακόμη και τον εγωισμό του, δηλαδή κάθε μορφή συλλογικής κυριαρχίας περιορίζει την πραγματική αυτοσυνειδησιακή ελευθερία του ανθρώπου. Υποστηρίζοντας μια "ίση ανισότητα" μια ένωση των εγωιστών απέναντι σε κάθε εξουσια και κυριαρχία.

Εβραϊκός μεσσιανισμός

Το τέταρτο κείμενο έχει τίτλο: Αποκάλυψη, λαϊκός μεσσιανισμός και ουτοπία με συγγραφέα τον Cbaim Seeligmann. Πρόκειται για ένα κείμενο που επικεντρώνεται στο Εβραϊκό μεσσιανισμό και τις ποικίλες εκφράσεις και νοηματοδοτήσεις του. Επιχειρώντας να απαντήσει τι είναι στην πραγματικότητα αυτός ο Εβραϊκός μεσσιανισμός;

Η ιδέα του μεσσία είναι πολύ παλαιά στο Εβραϊσμό από την εποχή του Δαυίδ. Η εν λόγω ιδέα ήταν που από την εποχή της κυριαρχίας των Ρωμαίων δημιούργησε μεσσιανικά κινήματα, ο Χριστιανισμός όπως είναι γνωστό μέσα σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε ως μια μεσσιανική αίρεση. Αντίστοιχα κινήματα γεννήθηκαν τον 9ο μ.Χ. στο πλαίσιο του περσικού Εβραϊσμού και τον 12ο αιώνα στους Εβραίους της Υεμένης.

Η επόμενη φάση είναι η εμφάνιση της μυστικιστικής Καμπάλας, αλλά αποφασιστικό ρόλο στο Εβραϊκό μεσσιανισμό έδωσε ο διωγμός και εκδίωξη των Εβραίων απο την Ισπανία και οι διώξεις της ιεράς εξέτασης. Με κορυφαίες στιγμές την εμφάνιση ενός κινήματος γύρω απο τον Ισαάκ Λούρια, τον Σεμπατάι Τσεβί και το Χασιδισμό στην ανατολή, όπως είδαμε και πιο πάνω.

Με την πάροδο των αιώνων ο Εβραϊκός μεσσιανισμός γέννησε την τάση της αφομοίωσης στο πλαίσιο των χωρών της Δυτικής Ευρώπης με αποτέλεσμα να συναντηθεί με τις ουτοπικές και σοσιαλιστικές ιδέες. Συναντήθηκε όμως και με το ρεύμα του αναπτυσσόμενου εθνικισμού και εντός αυτής της συνάντησης γεννήθηκε ο Σιωνισμός.

Παραμένοντας ανοικτή η συζήτηση αν ο Σιωνισμός εμπεριέχει μεσσιανικα ουτοπικά χαρακτηριστικά. Ο Γκέρσομ Σόλεμ το αρνείται, ενώ ο Μάρτιν Μπούμπερ ως ένας αριστερός Σιωνιστής το δέχεται. Βέβαια η σημερινή πραγματικότητα στο κράτος του Ισραήλ με την ακροδεξιά στροφή και την ρατσιστική πολιτική απέναντι στους Παλαιστίνιους εχει δώσει την απάντηση. Ακόμη και να υπάρχουν εβραϊκά μεσσιανικά χαρακτηριστικά στον Σιωνισμό ,αυτά κινούνται σε μια αντιουτοπική αντιδραστική κατεύθυνση. Βέβαια είναι άλλο πράγμα ο Σιωνισμός του 19ου και 20ου αιώνα, άλλο πράγμα ο αρχικός Σιωνισμός του κράτους του Ισραήλ και άλλο ο σημερινός καθαρά ακροδεξιός Σιωνισμός του σημερινού Ισραήλ.

Οι Αναρχισμοί του Γκέρσομ Σόλεμ

Το πέμπτο κείμενο του Eric Jacobson έχει τίτλο: Ο Αναρχισμός και η Εβραϊκή παράδοση: Γκέρσομ Σόλεμ.

Το εν λόγω κείμενο επιχειρεί διαμέσου του Σόλεμ να αναλύσει τους υπόγειους δεσμούς ανάμεσα στην Αναρχική και την Εβραϊκή παράδοση. Τοποθετούμενος στο ερώτημα : ποια παράδοση οικοδομούμε εμείς τώρα που συζητάμε το δεσμό ανάμεσα στο Εβραϊσμό και τον Αναρχισμό (σ:95). Δηλαδή τι ακριβώς ψάχνουμε ή θέλουμε να πετύχουμε συμμετέχοντας στην εν λογω συζήτηση;

Ο συγγραφέας με βάση την σκέψη του Σόλεμ θα παρουσιάσει τις τέσσερις διαφορετικές αντιλήψεις της αναρχίας όπως παρουσιάζονται στο εργο του και όπως αυτός τις συνάντησε και τις ακολούθησε στην πορεία της ζωης του. Δηλαδή το κλασικό Αναρχισμό, την μηδενιστική περιοδο, την αποκαλυψιακή στροφή και τέλος την κριτική περίοδο.

Ο νεαρος Σόλεμ νιώθει μια αμφισημία απέναντι σε καθε οργανωμένη συλλογικότητα και κατά συνέπεια απέναντι και στην Αναρχία λόγω της ανθρώπινης ατέλειας σε αντίθεση με δομημένη θεϊκή ταξη(σ:99). Ενώ είναι πιο κοντά στους ουτοπιστές σοσιαλιστές και υπέρ της ελεύθερης ένωσης των ηθικών ατόμων (σ:100). Δεν θα ήταν λαθος να μιλάγαμε για μορφή ενος αναρχοατομικισμού που όμως η βάση του είναι η θεϊκή τελειότητα ,αν και στο επιπεδο της ηθικής ρέπει προς τον Κροπότκιν. Ταυτόχρονα ειναι ενάντια σε κάθε εκδοχή αστικού Εβραϊσμού άρα ενάντια και στο Σιωνισμό όπως αυτός εκφράζονταν. Ήθελε μια επανάσταση παντού ακόμη και στο Σιωνισμό. Επιθυμούσε ο Σιωνισμός να οδηγηθεί στην Αναρχία αρα ήταν ενάντια στην δημιουργία ενός Εβραϊκού κράτους γιατί αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να γίνει υποχείριο του Ιμπεριαλισμού.

Ο Σιωνισμός του Σόλεμ ήταν μια επαναστατική ουτοπική ένωση των εξόριστων Εβραίων σε μια επαναστατική μεσσιανική προοπτική με βάση την μελέτη της Τόρα και του αρχετυπικού Ισραήλ των προφητών.

Η απογοήτευση για την αποτυχία αυτής της προοπτικής τον οδηγεί σε μια μορφή αποστασιοποίησης από την πολιτική δραστηριότητα. Τον οδηγεί σε μια μορφή μηδενιστικού αναχωρητισμού, σε έναν θεωρητικό Αναρχισμό με βάση την θεϊκή τάξη.

Η αναχώρηση του στην Παλαιστίνη το 1923 και η συνάντησή του με τις ιδεες και το κίνημα του Σεμπατάι Τσεβί μετασχηματίζουν τον μηδενισμό του. Είναι η εποχή που δέχεται ένα αποκαλυπτικό βίαιο Αναρχισμό που θέτει ως στόχο την καταστροφή κάθε ανθρώπινης εξουσίας. Μόνο η πράξη του αμαρτάνειν μπορεί να οδηγήσει σε μια καθολική επανάσταση η οποία θα οδηγήσει σε μια νέα τάξη δικαιοσύνης(σ:112).

Σε αυτό το σημείο ο Σολεμ ακολουθεί μια μορφή ενος γνωστικιστικού Εβραϊκού Αναρχισμού. Με τα λογια του ιδίου: "η παραβίαση της Τόρα μπορεί να συνιστά στην πραγματικότητα την ουσιαστική της εκπλήρωση" (σ: 112). Κατα κάποιον τρόπο η Εγελιανή αρχή το Μπακούνιν «η χαρά της καταστροφής είναι χαρα δημιουργική» ισχύει και στο Σολεμ εκείνης της περιόδου. Η υπέρβαση( η καταστροφή της Τόρα) οδηγεί στην εκπληρωση της πραγματικής ουσίας της Τόρα.

Ως άρνηση και των δυο στιγμών του Αναρχικού μηδενισμού του ο Σόλεμ περνάει σε μια φάση έντονης κριτικής σε σχέση με το Αναρχισμο και τον θρησκευτικό Αναρχισμό, επιστρέφοντας σε ένα Αναρχισμό με θρησκευτικό υπόβαθρο. Επιχειρώντας να ερευνήσει και να κατανοήσει το ιστορικό / μεσσιανικό βάθος του Αναρχισμού. Για τον Σόλεμ είμαστε ολοι Αναρχικοί και κατι τέτοιο δεν μας απομακρύνει από τον Εβραισμο, είμαστε η ζωντανή μαρτυρία της συνάντησης Αναρχισμού και Εβραϊσμού.

Εβραϊκός Αναρχισμός και κοινότητα : Λαντάουερ και Μπούμπερ

Το τελευταίο κείμενο του τόμου έχει τίτλο : Ο πραγματικός τόπος είναι η κοινότητα : Λαντάουερ και Μπούμπερ με συγγραφέα τον Siegbert Wolf.

Ένα κείμενο που αναφέρεται στην πολιτική φιλιά του Γκούσταβ Λαντάουερ και του Μάρτιν Μπούμπερ.

 Και οι δύο ήταν Εβραίοι ελευθεριακοί διανοούμενοι και οπαδοί του αναρχοκοινοτισμού.

Και οι δύο πίστευαν ότι πρώτα η ελευθερία πρέπει να υπάρξει στο πνεύμα του ατομου που πρέπει να εγκαταλείψει την εθελοδουλία. Η αναγέννηση του πνεύματος του άνθρωπου και της κοινωνίας προηγείτο της επιστήμης, της τεχνολογίας, της οικονομίας και των παραγωγικών δυνάμεων. Ο Αναρχισμός τους ήταν ένα καθολικό πολιτισμικό κίνημα υπέρβασης του εγωκεντρικού ατομικισμού. Ταυτόχρονα και οι δυο ήταν υπέρ ενός πολιτισμικού Σιωνισμού θεμελιωμένου στην αυτοσυνειδησία και την δημιουργικότητα( σ: 139). Βέβαια ο Λαντάουερ όσο ζούσε, προτού δολοφονηθεί το 1919 από τις λευκές αντισημιτικές πολιτοφυλακές(προγόνους των ναζί) δεν είχε ενταχθεί σε καμια Σιωνιστική Εβραϊκή οργάνωση, όπως έκανε ο Μπούμπερ.

 Ο Λαντάουερ ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό την αντίληψη του Κροπότκιν ανάδειξε την αναγκαιότητα δυο επαναστάσεων. Της πρώτης ενάντια στο κράτος και της δεύτερης η οποία θα οδηγούσε στην κοινωνική αναγέννηση.

Σε αυτά τα πλαίσια πίστευε ότι η Αναρχική κοινότητα δεν είναι το αποτέλεσμα μιας επανάστασης αλλά είναι η ίδια η επανάσταση ως ο τόπος της αλληλεγγύης και της κοινωνικής υπευθυνότητας. Είναι ένα διαρκές γίγνεσθαι το οποίο θα ενεργοποιήσει την εγκαταλειμμένη ανθρώπινη δυναμική(σ: 129). Για αυτό το λόγο άσκησε δριμεία κριτική στο γραφειοκρατισμό και στο επίσημο Μαρξισμό.

 Ο Σοσιαλισμός για τον Λαντάουερ ξεκινάει από το άτομο και τα πάντα εξαρτώνται από αυτό. Ο Σοσιαλισμός είναι μια νέα αρχή αλλά και ένα αναποδογύρισμα, μια επιστροφή στην φύση, μια αξιοποίηση του πνεύματος και επαναφορά των σχεσεων(σ: 130). Ενας Σοσιαλισμός της αποκέντρωσης, της τοπικής αυτοκυβέρνησης, των ομοσπονδιών και της άμεσης δημοκρατίας(σ:132).

Ο Μπούμπερ προσπάθησε να προωθήσει τις ιδέες του Λαντάουερ στο πλαίσιο του κινήματος των κιμπούτς στην Παλαιστίνη. Υπό την επιρροή του Λαντάουερ ο Μπούμπερ πάντρεψε τον πολιτισμικό Σιωνισμό με την ιδέα της αναρχικής κοινότητας(σ: 127). Το κίνημα των κιμπούτς σε ένα μεγάλο βαθμό ήταν η ενεργή υλοποίηση του Αναρχικού κοινοτισμού όπως και οι Αναρχικές κοινότητες στην Ισπανία κατά την φάση του Ισπανικού εμφυλίου( σ: 144). Ο Μπούμπερ ως οπαδός ενός πολιτισμικού Σιωνισμού όμως δεν έβλεπε την αναγκαιότητα ενός Εβραϊκού κράτους αλλα την δημιουργία μιας αποκεντρωμένης κοινότητας στην Παλαιστίνη. Μιας κοινότητας στην οποία θα ζούσαν ειρηνικά Εβραίοι και Άραβες( σ: 144). Στο πλαίσιο μιας διεθνικής ομοσπονδιακής κοινότητας στη οποία όλοι οι κάτοικοι θα είχαν τα ίδια δικαιώματα. Ακόμη και όταν έγινε το κράτος του Ισραήλ αγωνίστηκε να υπάρξει ειρήνη μεταξύ Αράβων και μη Αράβων. Θεωρούσε δε ότι οι Εβραίοι όφειλαν να βοηθήσουν τους Άραβες να προοδεύσουν αντί να τους μετατρέπουν σε εχθρούς( σ:145).

Οσο αφορα την σχέση Εβραϊσμού και Αναρχισμού και οι δυο στοχαστές εβλεπαν ότι υπήρχε μια άμεση σχέση. Και οι δυο θεωρούσαν ότι ο Εβραίος δεν μπορεί να λυτρωθεί μόνος του. Εχει καθήκον και αποστολή να τεθεί στην υπηρεσια ολόκληρης της ανθρωπότητας( σ:140). Ο Εβραίος και ο Εβραϊσμός αν υπάρξει δύναται να υπάρξει εντός σε αυτών των πλαισίων και αυτών των διαδικασιών.

Σημαντική έννοια σε αυτή την κατεύθυνση είναι η διανθρωπότητα η οποία με ένα παραγωγικό τρόπο διαμορφώνει τις σύγχρονες μορφές της αλληλοβοήθειας. Με την σειρά της αυτό σημαίνει την επαναφορά στην ζωη κάποιων πολύ παλαιών πραγμάτων αλλά και κάποιων μερικών σημερινών κοινωνικών κανόνων(σ: 149).

Επίλογος.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό τόμο με πολύ ενδιαφέροντα κείμενα για την συνάντηση και την σχέση του Εβραϊσμού και του Αναρχισμού.

 Σχέση και συνάντηση με σημεία της ενότητας και υπέρβασης τον μεσσιανικό ουτοπικό πνεύμα του αρχετυπικού Εβραϊσμού που επέδρασσε στο Αναρχισμό μεσα από την παρουσίαση και την σκέψη στοχαστών και φιλοσόφων.

Δυστυχώς η παραπάνω σχέση έχει καταστραφεί ως αποτέλεσμα της μετατροπής του Σιωνιστικού Ισραήλ σε ένα ρατσιστικό κράτος.

Όπως ο Σταλινισμός κατέστρεψε την Κομμουνιστική ιδέα, έτσι και ο Σιωνισμός κατέστρεψε κάθε μεσσιανικά ουτοπικό πλεόνασμα του Εβραϊσμού. Κατέστρεψε την σχέση του Εβραϊσμού με την ελευθεριακή σκέψη και τον Αναρχισμό.

Το ερώτημα που υφίσταται είναι αν η καταστροφή είναι ολοκληρωτική και ανεπανόρθωτη. Αν τοποθετήσουμε τα ζητήματα σε ένα υποκειμενικό επίπεδο τόσο για την Κομμουνιστική ιδέα όσο και για την ενότητα μέσα στην διαφορά μεταξύ Εβραϊσμού και Αναρχισμού φαντάζει η καταστροφή να μην έχει επιστροφή.

Όμως αν τοποθετήσουμε τα ζητήματα σε ένα αντικειμενικό επίπεδο, δηλαδή στο επίπεδο των καπιταλιστικών σχέσεων/ παραγωγικών δυναμεων , αποτελεί νόμο τέλεια ο καπιταλισμός να γεννάει το νεκροθάφτη του. Ο νεκροθάφτης με την σειρά στην πορεία της σύγκρουσης με το καπιταλισμό αποτελεί αναγκαιότητα να συναντηθεί με τις περασμένες επαναστατικές παραδόσεις και να τους δώσει μια νέα νοηματοδότηση. Έτσι δύναται να συμβεί και με τη Κομμουνιστική ιδέα, τον Εβραϊκό μεσσιανισμό και την ουτοπία καθώς και με τονοηπ Αναρχισμό.