ΓΙΑ ΕΝΑ «ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΙΣΘΟ»


Μέσα από τις στήλες της εφημερίδας «κυριακάτικος Ριζοσπάστης» και της εφημερίδας «Εποχή» τις προηγούμενες βδομάδες εξελίχτηκε ένας διάλογος, καλύτερα μια πολεμική για το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα». Κατά την γνώμη μου αυτό που παρακολούθησα μέσα από τις δυο αριστερές εφημερίδες ήταν μια αδιέξοδη πολεμική, δυο μονόλογοι που εκκινούσαν και κατέληγαν στο ίδιο τελικά μοτίβο ενσωματωμένων ιδεών και αντιλήψεων. Αντιλήψεων που δεν βλέπουν πέρα από την αντίθεση κεφάλαιο-εργασία.


Ο «ριζοσπάστης» κατάγγειλε το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» που εφαρμόζεται στις «αναπτυγμένες» χώρες του ευρωπαϊκού βορρά ως την αιτία των πάνδημων κακών και της φτώχειας που δέρνει το σύγχρονο προλεταριάτο. Και σε αυτό εχει και ένα μεγάλο δίκαιο αλλα και πολύ άδικο. Δίκαιο στο βαθμό που το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» δεν αποτελεί μια ουσιαστική και αποτελεσματική απάντηση στην περιθωριοποίηση, στην φτώχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό που μαστίζει ένα σημαντικό κομμάτι της εργατικής τάξης και δη αυτού που ονομάζεται νέα εργατική βάρδια, εργαζόμενους στην ευέλικτη απασχόληση, στις νέες μορφές εργασίας, μετανάστες κτλ. Και τούτο γιατί η καθιέρωση του «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος» και των δικτύων κατά της φτώχειας σε μια σειρά από χώρες π.χ μεγάλη Βρετανία, Σκανδιναβία αντικατέστησαν προς το χειρότερο το περίφημο μεταπολεμικό κράτος πρόνοιας. «Το ελάχιστα εγγυημένο εισόδημα» αποτελεί μια φιλανθρωπία του συστήματος στους ανθρώπους, που η απάνθρωπη ανταγωνιστική οικονομία της αγοράς, «ξερνάει» στο περιθώριο. Μια ασπιρίνη για το καρκίνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Ήδη στην Γαλλία μέσα από τις φλόγες που ανάβουν οι εξεγερμένοι των γκέτο βιώνουμε και ΄μεις θεαματικά την αντίδραση των κολασμένων στην κατάρρευση του μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου. Βιώνουμε την έκρηξη των αντιφάσεων 20 χρόνων νεοφιλελεύθερης πολιτικής.
Αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» ευθύνεται για αυτή την κατάσταση και σε αυτό εχει δίκαιο το κείμενο της «Εποχής».Τα αιτία αυτής της κατάστασης στην σύγχρονη εργατική τάξη βρίσκονται στο εσωτερικό του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, και στην αποτυχία της αριστεράς να προτείνει ένα άλλο συνολικό σχέδιο μιας εξισωτικής κοινωνίας και να υπερασπίσει με αποτελεσματικό τρόπο τους κολασμένους. Το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» είναι εργαλείο όχι αιτία. Το να κτυπάς τα εργαλεία, γιατί δεν σου κάθονται καλά στα «σχήματα» που έχεις κατασκευάσει για την πραγματικότητα, είναι το λιγότερο δογματικός φορμαλισμός.
Με την σειρά του αυτό που δεν λέει καθαρά το άρθρο της «Εποχής» είναι ότι η πρόταση- πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ και αντιστοίχων προτάσεων του ευρωπαϊκού αριστερού κόμματος κινούνται στα πλαίσια των αντιλήψεων των δικτύων φτώχειας. Αν και ο συντάκτης του κειμένου της «Εποχής» γράφει προς το τέλος : «Η πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ απευθύνεται στους «φτωχότερους των φτωχών»…δηλ. σε τουλάχιστον 550.000 «αόρατους» ανθρώπους στην Ελλάδα.». Με αλλα λόγια πρόκειται για μια πρόταση πλήρως ενταγμένη στην λογική μιας νέας ευρωπαϊκής αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Και όχι σε μια γραμμή σύγκρουσης με το κεφάλαιο . Μια πρόταση αναδιανομής του εθνικού εισοδήματος προς τους φτωχότερους, που δεν είναι μονό οι 550.000 «αόρατοι» αλλα η πλειοψηφία των εργαζόμενων, των μικρομεσαίων, των νέων και των μεταναστών.
Από την δική της πλευρά όμως και η άποψη της εφημερίδας «ριζοσπάστης» και του ΚΚΕ που σωστά επικρίνει την σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΝ και του κόμματος Ευρωπαϊκής αριστεράς δεν ξεφεύγει τελικά από τα πλαίσια υποστήριξης της μισθωτής σκλαβιάς. Το σχέδιο του ΚΚΕ δεν βλέπει πέρα από την ύπαρξη και την αναπαραγωγή της αντίθεσης κεφάλαιο-εργασία, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Για αυτό και υποστηρίζει λογικές ανάπτυξης με βάση την «λαϊκή» οικονομία. Το ίδιο κάνουν από την δική τους πλευρά και οι «οπαδοί» των δικτύων κατά της φτώχειας, οι υποστηρικτές του «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Μόνο που οι τελευταίοι είναι περισσότερο πραγματιστές και υποταγμένοι στην νέα παγκοσμιοποιημενη καπιταλιστική οικονομία, ενώ το ΚΚΕ σαν ένα παραδοσιακό κομμουνιστικό κόμμα, βλέπει τον κομμουνισμό κάπου στο μακρινό μέλλον. Και όχι εδώ, στην έκρηξη των καπιταλιστικών αντιφάσεων.
Στα πλαίσια των συνολικών καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων η εργατική τάξη κατακερματίζεται πολύμορφα και επεκτείνεται παγκόσμια. Μια εργατική τάξη που παίρνει την μορφή μιας προλεταριακής πληθυντικότητας που στα πιο προχωρημένα τμήματα της αρνείται τον ρόλο και την συνείδηση του εργάτη. Με όλα τα καλά και τα άσχημα αυτού του πράγματος. Οι κολασμένοι των μητροπόλεων, είναι βέβαιο πως δεν μπορούν να βρουν μια μόνιμη δουλειά και είναι επίσης σίγουρο πως το σύστημα δεν μπορεί να τους την παρέχει, δίχως να μειωθεί η κερδοφορία των επιχειρήσεων και του κεφαλαίου. Από την άλλη δεν είναι καθόλου σίγουρο πως αυτή η νέα εργατική τάξη, νέα σε ηλικία, αλλα και ενταγμένη σε μια «νέα» παραγωγική βάση (βιοπολιτικό μητροπολιτικό εργοστάσιο- μεταφορντισμός-νεοτεηλορισμός) θα ήθελε να μαντρωθεί σε ένα φορντικό εργοστάσιο για 35 χρόνια. Σε αυτό το σημείο θα κάνουμε μια αναγκαία διαφοροποίηση ανάμεσα στην εργατική τάξη που στην καλύτερη των περιπτώσεων παζαρεύει με καλούς ή λιγότερους καλούς όρους την εργατική δύναμη της- Γεγονός που δεν την κάνει λιγότερο φτωχή από τους εξεγερμένους απόκληρους των Παρισίων. Διότι σε απόλυτο βαθμό φτωχός είναι αυτός που χάνει τον έλεγχο της ζωής του, ξεπέφτοντας στην τάξη των μισθωτών σκλάβων.- Και στο προλεταριάτο σαν την ενεργή κριτική της κοινωνίας της μισθωτής σκλαβιάς. Μια κριτική της κοινωνίας της μισθωτής σκλαβιάς που συνήθως εκφράζεται δυνητικά, απόρροια των συνθηκών εργασίας και της ανάπτυξης του καπιταλισμού, αλλα και ενεργά μέσα στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Τελικά είναι οι ίδιες οι συνθήκες ανάπτυξης της τεχνολογίας( αυτοματικοποίηση) που κάνουν ακόμη πιο παράλογη την μισθωτή σκλαβιά. Μια ανάπτυξη της τεχνολογίας που δημιουργεί τους υλικούς όρους κατάργησης της μισθωτής σκλαβιάς.
Την ίδια στιγμή βέβαια έκαναν λάθος όσοι προφήτευαν μέσα στο καπιταλισμό την κατάργηση της εργασίας. Απεναντίας η εργασία και η μισθωτή σκλαβιά αυξάνεται πολυεπίπεδα και πολύμορφα, αυξάνοντας γεωμετρικά τον πλούτο που τον καρπώνεται μια ισχνή παγκόσμια πολυεθνική ελίτ. Ένας πλούτος που πρέπει να μοιραστεί, να αναδιανεμηθεί από «πάνω» προς τα «κάτω» σε παγκόσμια κλίμακα. Και αυτό πρέπει να είναι η βάση του σχεδίου μιας σύγχρονης ανατρεπτικής, απελευθερωτικής αριστεράς. Ένα σχέδιο που βλέπει πέρα από την αντίθεση κεφάλαιο- εργασία από σήμερα. Και σε αυτή την προοπτική χρήσιμο εργαλείο δεν είναι το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα», ούτε όμως και η «αναπτυξιολαγνεία», αλλα η πρόσβαση σε ένα «καθολικό κοινωνικό μισθό» και η εξουσία των παραγωγών του κοινωνικού πλούτου.
Στόχος της διεκδίκησης ενός «καθολικού κοινωνικού μισθού» είναι η άμεση και ελεύθερη πρόσβαση όλων των μορφών της προλεταριακής πληθυντικότητας σε όλες τις μορφές και τους τρόπους που παίρνει ο σύγχρονος κοινωνικός πλούτος. Αυτό πρακτικά σημαίνει άμεση και δωρεάν πρόσβαση σε κατοικία, παιδεία, υγειά, μαζική δημόσια μετακίνηση, είδη πρώτης ανάγκης, πολιτιστικά αγαθά, νέες τεχνολογίες. Σε μια λογική μεταεμπορευματοποίησης. Η ηγεμονία των άξιων χρήσης, των πραγματικών άξιων χρήσης και όχι των κατασκευασμένων από την βιομηχανία του θεάματος πάνω στις ανταλλακτικές αξίες. Η κυριαρχία των εξεγερμένων σωμάτων της ζωντανής εργασίας. Η αρχή του τέλους της οικονομίας ως ο διαχωρισμένος κυρίαρχος τομέας της ανθρώπινης κοινότητας.
Ο «καθολικός κοινωνικός μισθός» είναι ένα μεταβατικό αίτημα συσπείρωσης σε ένα ανώτερο επίπεδο του κατακερματισμένου προλεταριακού σώματος στην κατεύθυνση της σύγκρουσης με την εξουσία του κεφαλαίου και όχι στην κατεύθυνση του παζαρέματος της τιμής της εργατικής δύναμης. Η άμεση διεκδίκηση του «καθολικού κοινωνικού μισθού» από ένα αναγεννημένο κίνημα της προλεταριακής πληθυντικότητας σε καμία περίπτωση δεν μηδενίζει ούτε υποβαθμίζει τον άμεσο καθημερινό αγώνα για την κατάργηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Απεναντίας το εξοπλίζει με μια συνολικότερη στρατηγική, που μπορεί να εκβιάσει τις πολυεθνικές ελίτ και τους ντόπιους πάτρωνες για να προχωρήσουν σε παραχωρήσεις προς τους «κάτω». Η διεκδίκηση του «καθολικού κοινωνικού μισθού» συνδέεται άμεσα με την ηγεμονία της τάσης χειραφέτησης πάνω στην τάση χειραγώγησης, με την προοπτική της προλεταριακής επανάστασης-κομμουνιστικής απελευθέρωσης.
Μια νέα κομμουνιστική απελευθερωτική αριστερά πρέπει από τα σήμερα να διεκδικεί για το σύνολο της προλεταριακής πληθυντικότητας την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό τον κοινωνικο πλούτο. Δίχως φυσικά να εχει καμία αυταπάτη πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί στο σύνολο της σε αυτό το σύστημα που το εμπόρευμα και ο νόμος της αξίας κυβερνά τα πάντα. Επίσης θα είναι λάθος όμως να βγάλει κάνεις το συμπέρασμα πως καταργούνται οι μεταβατικές φάσεις και τα αιτήματα και προχωρούμε σε ένα κομμουνισμό «εδώ και τώρα». Είναι σίγουρο πως σε μια πρώτη φάση σε μια μετακαπιταλιστική πραγματικότητα αναγκαία είναι και η χρηματική ανταμοιβή για κάποια αγαθά και για παρεχόμενες υπηρεσίες. Και ένα είδος ελεγχόμενης αγοράς και εμπορευματικής δραστηριότητας. Ιδιαίτερα για αγαθά που η σπανιότητα τους ή η υψηλή ακόμη φετιχιστική τους «άξια» δεν θα τους επιτρέπει να δίνονται σε τιμές κόστους. Ο κομμουνισμός είναι μια ιστορικά πρωτόγνωρη διαδικασία. Δεν είναι απλώς να κάνουμε μια τομή στο καπιταλιστικό συνεχές. Δεν είναι απλώς να «πάμε αλλού». Αλλα να «πάμε διαφορετικά». Να μάθουμε να βαδίζουμε με τρόπο που ολόκληρες ιστορικές γενιές το έβλεπαν σαν την εγκόσμια ή υπερκόσμια ουτοπία. Με ένα τρόπο που τα πιο “πρωτοπόρα” κομμάτια το έβλεπαν μόνο σαν δυνατότητα και όχι σαν μια ενεργή καθολικότητα.
Ο «καθολικός κοινωνικός μισθός» είναι ένα σύνθημα που έρχεται σε σύγκρουση με τον νόμο της άξιας, την αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας, με το εμπόρευμα εργατική δύναμη. Διεκδικώντας μια κοινωνία που οι πολλοί που παράγουν τον κοινωνικό πλούτο δεν θα πάρουν την εξουσία για να την μεταβιβάσουν στους «κόκκινους» ειδήμονες, για να δημιουργήσουν ένα εργατικό κράτος που το κόμμα «τους» θα αστυνομεύει και θα καθοδηγεί τις μάζες. Αλλα ένα προλεταριακό αντι-«κράτος» που μέσα από την δράση μιας σειράς πολύμορφων κομμουνιστικών κοινοτήτων,( σε μια παγκόσμια κλίμακα) η αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας θα αναιρεθεί και η εργατική τάξη θα καταργηθεί μαζί με το κεφαλαίο. Καταργώντας στο τέλος και αυτό το προλεταριακό αντι«κράτος».
Η οικοδόμηση όμως αυτού του προλεταριακού αντι«κράτους» και των κομμουνιστικών κοινοτήτων θα οδηγήσει στην αρχή τους τέλους της απεξάρτησης από την λέπρα της μισθωτής σκλαβιάς και του καρκίνου του φετιχισμού εμπορεύματος. Ένα γεγονός που θα σήμανε της είσοδο της ανθρωπότητας σε μια ολότελα νέα φάση. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό και ιστορικά καθοριστικό.

Ιωάννινα 10/11/05
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις