ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ;

Πλανήτης τρελοκομείο

Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τόσο  στην καπιταλιστική Δύση, όσο και στην «σοσιαλιστική» ανατολή έχει προκαλέσει  τεράστια οικολογική καταστροφή. Με ανυπολόγιστες συνέπειες στην οικολογική ισορροπία, στην σχέση ανθρώπου- φύσης. Τα μηνύματα που μας στέλνει η μητέρα – φύση είναι από κάθε άποψη δραματικά, π.χ οι καιρικές συνθήκες συχνά δεν ακολουθούν τις εποχές. Αυτό εάν συνδυαστεί με ένα αδιέξοδο και αγχώδη τρόπο ζωής στις μητροπόλεις του πρώτου και του τρίτου κόσμου, τότε μάλλον σκούρο προβλέπεται το μέλλον μας.        

Οι μισοί άνθρωποι πνίγονται από τις πλημμύρες και οι άλλοι μισοί πεθαίνουν στην δίψα. Οι μισοί πεθαίνουν από το πολύ φαΐ και οι άλλοι μισοί από την πείνα και από ασθένειες που έχουν νικηθεί στην «προηγμένη» Δύση. Φυσικά αν ποτέ γενικευόταν σε παγκόσμια κλίμακα  ο υπερκαταναλωτικός τρόπος ζωής του δυτικού ανθρώπου θα χρειάζονταν 2 και 3 πλανήτες σαν την γη.  Η ψυχική πνευματική αθλιότητα των χορτάτων γεννάει την υλική αθλιότητα του τρίτου κόσμου όπως λέει ο θεωρητικός της από-ανάπτυξης Σ. Λατούς, σε ένα βιβλίο που βγήκε πρόσφατα στα ελληνικά.( Το στοίχημα της από-ανάπτυξης, Βάνιας). Ενώ στο ίδιο βιβλίο αποφαίνεται πως η συγκεκριμένη ανάπτυξη δημιουργεί κίνδυνους πανδημιών και βιογεννητικών καταστροφών. Προτείνοντας να σκεφτούμε ένα τελείως διαφορετικό τρόπο ζωής  που δεν θα βάζει το «καινούργιο κρασί σε παλαιά βαρέλια» 

Η  καπιταλιστική- «σοσιαλιστική» τεχνοοικονομική μεγαλομηχανή, έχοντας ως αφετηρία τον εργαλειακό ορθολογισμό και ως βάση την πλήρη ιδιωτικοποίηση/ κρατικοποίηση του κόσμου, την ελαχιστοποίηση των «κοινών αγαθών»- μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει αιώνες πριν με τον αποκλεισμό των βοσκότοπων στην Αγγλία-προσκρούσει πλέον με γοργούς ρυθμούς στα όρια της βιόσφαιρας.

Και όμως το μοντέλο αντίθετα με ό,τι θα έπρεπε -  με τον ένα ή τον άλλο τρόπο-  τείνει σε μια υπερεμπορευματοποίηση, σε ένα αποικισμό και ιδιωτικοποίηση του μικρόκοσμου, π,χ dna, των  πνευματικών αγαθών , του αέρα , του νερού, των δημοσίων χώρων, του μακρόκοσμου, π,χ διαστήματος.

Αυτό με την σειρά του επιτείνει την ολοκληρωτική μετάλλαξη  δυτικού ανθρώπου, σε ένα μετα-άνθρωπο, ένα άπληστο προϊόν, σύμφυση σάρκας και μηχανής. Ένα υβριδικό όν που κυνηγά τον έρωτα του εμπορεύματος σε όλες τις μορφές του. Με αποτέλεσμα την αποξένωση του από την ουσία του, που δεν είναι άλλη από τις κοινωνικές του σχέσεις, τον έρωτα, την πνευματική ανάπτυξη. εξέλιξη.

Μια εξέλιξη που κάνει την σχέση ανθρώπου- τεχνολογίας-φύσης ακόμη πιο οριακή και απρόβλεπτη για τα μελλούμενα. Οι πιο απαισιόδοξες φωνές μιλάνε πως  το 2060  μια οικολογική κατάρρευση περιμένει τον ανθρώπινο πολιτισμό.  Φυσικά η γη- όπως λένε και οι μύθοι- καταστράφηκε ξανά στο παρελθόν, πάνω από μια φορά. Μόνο που τώρα μάλλον τα γεγονότα θα είναι ακόμη πιο δραματικά λόγω της καθοριστικής παρέμβασης του ανθρώπινου  παράγοντα. Βάζοντας σε κίνδυνο τόσο την οικολογική ισορροπία, όσο και την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους.  Ο κίνδυνος της οικολογικής κατάρρευσης έχει προκαλέσει ένα πλούσιο διάλογο με συχνά αντικρουόμενα επιχειρήματα που εδράζονται σε αντιτιθέμενες κοσμοθεωρήσεις, ας δούμε κάποιες:    

Οι Συστημικές απαντήσεις 

Η απάντηση του συστήματος κινείται σε δυο ράγες: Η πρώτη σε αυτό που ονομάζεται πράσινη ανάπτυξη/ πράσινος καπιταλισμός. Μια απάντηση που δεν θα ήταν εφικτή δίχως την παγκοσμιοποίηση και την υπερανάπτυξη μιας νέας τεχνολογίας. Που μετέτρεψε την Δύση σε ένα απέραντο κοινωνικό εργοστάσιο, μεταφέροντας την βαριά βιομηχανία στο τρίτο κόσμο. 

Ο πράσινος καπιταλισμός είναι και μια απάντηση στα εναλλακτικά και οικολογικά κινήματα που ξεπήδησαν μέσα από την φλόγα του «68». Κινήματα που αμφισβήτησαν τον μύθο της απεριόριστης γραμμικής ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Ένας θετικιστικός μύθος που περιόριζε τα πρωτεία της δράσης των ζωντανών υποκειμένων,  τα πρωτεία της ταξικής πάλης. Κινήματα μαχητικά και συγκρουσιακά που αμφισβήτησαν και σαμποτάρισαν έµπρακτα το καπιταλιστικό µοντέλο ανάπτυξης. Ταυτόχρονα πειραματίστηκαν πάνω στην οικοδόμηση μιας εναλλακτικής ζωής/ κοινότητας σε αρμονία με το περιβάλλον. 

Η ήττα των ριζοσπαστικών πλευρών του «68» και η ηγεμόνευση στην Δύση του πράσινου καπιταλισμού / ανάπτυξης είχε ως αποτέλεσμα την ενσωμάτωση των οικολογικών κινημάτων που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν μετασχηματιστεί σε ρεφορμιστικά, αστικά , διαχειριστικά κόμματα.

Αλλά ας επιστρέψουμε στις συστημικές απαντήσεις: Ο πράσινος καπιταλισμός με την αειφόρο ανάπτυξη συνδυάζοντας καινοτομία, ευελιξία, προσαρμοστικότητα μοιάζει νικητής και υπόσχεται ανάπτυξη με οικολογική ευαισθησία για όλο τον πλανήτη. Συνδυαζόμενη με μια παγκόσμια  «αγορά ρύπανσης» η οποία θα διαχειρίζεται το διεθνές χρηµατιστήριο -εµπόριο ρύπων που  περιλαµβάνει πράσινους φόρους, οικολογικά πρόστιµα, «δικαιώµατα στη ρύπανση» και «παραδείσους ρύπανσης. Δηλαδή με την δημιουργία ενός ακόμη πεδίο εμπορευματοποίησης , ιδιωτικοποίησης και κερδοφορίας. Αυτή την φορά την ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση των ρύπων. 

Απέναντι όμως στην βαθιά οικολογική κρίση του συστήματος ο πράσινος καπιταλισμός είναι ασπιρίνες. Μοιάζει σαν να θέλει να μειώσει την ταχύτητα σε ένα αυτοκίνητο που τρέχει με ιλιγγιώδη προς τον γκρεμό.  Και αυτό μάλλον πράττει το αυτοκίνητο- καπιταλισμός.

Μια δεύτερη συστημική απάντηση που όμως ευτυχώς  βρίσκεται στο επίπεδο της θεωρίας είναι η οικοφασιστική προοπτική. Η πολιτική μιας αυταρχικής παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα επιβάλει μια πολιτική οικολογικής λιτότητας και αποανάπτυξης και δημογραφικής συμπίεσης στην πλειοψηφία των κατοίκων της γης. Με μια ελίτ όμως που θα ζει καθαρά , οικολογικά, έχοντας πρόσβαση σε αγαθά που οι άλλοι θα απαγορεύονται, καθώς θα είναι αυτή την φορά σε μια πολιτική οικολογικής σπανιότητας.

Πρόκειται φυσικά για σενάριο επιστημονικής φαντασίας και μακάρι έτσι να μείνει. Όμως μπορεί να μετατραπεί σε λύση για τις ελίτ,  εν μέσω μιας βαθιάς ταξικής και οικολογικής κρίσης σε παγκόσμια κλίμακα. Εξάλλου μια συνιστώσα της πολιτικής του οικοφασισμού είναι η δημογραφική συμπίεση με τον έλεγχο των γεννήσεων, κάτι που εφαρμόζει με αυστηρότητα η ΚΙΝΑ.    

 Η εναλλακτική κριτική  της ανάπτυξης

Δεν υπάρχουν όμως μόνο οι συστημικές απαντήσεις. Υπάρχουν και απαντήσεις  που κινούνται στα όρια της ευτοπίας. Τμήμα αυτού που μπορεί να ονομαστεί «Ρομαντικός Αντικαπιταλισμός». Κινήματα, ρεύματα και πολιτικές συλλογικότητες   που παρόλες τις επιμέρους διαφορές τους προτείνουν ένα δρόμο μιας άμεσης οικοδημοκρατίας στα πλαίσια μικρών κοινοτήτων, πόλεων και χωριών, όπως λόγω χάρη οι Ζαπατίστας.

Όπως είναι η «περιεκτική δημοκρατία» του έλληνα στοχαστή Τ. Φωτόπουλου.(http://www.inclusivedemocracy.org/pd/,http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/).. Ο αναρχοκοινοτισμός  του Μ. Μπούκτσιν(http://dwardmac.pitzer.edu/ANARCHIST_ARCHIVES/bookchin/Bookchinarchive.html http://www.eutopia.gr/, http://www.dimotismos.gr/, http://koinostopos.espivblogs.net/). Η όπως η πολιτική της αποανάπτυξης. Ένας  εκλεκτικός συγκερασμός ανάμεσα σε αντιλήψεις «βαθιάς οικολογίας» και οικοαναρχισμού με τον  Ζ. Λατούς σε περίοπτη θέση, όπως είδαμε και πάνω.(http://andriotakis.wordpress.com/2008/07/18/anaptiksi/, http://archive.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=25.01.2009,id=46114428).

Πράσινο-κόκκινο

Σημαντικότερο πολιτικά, κατά την δική άποψη, είναι η συνάντηση του πράσινου με το κόκκινο, της οικολογίας με  την αριστερά. Όχι όμως στις διαχειριστικές της λογικές που φλερτάρει με την πράσινη ανάπτυξη, αλλά στις αντικαπιταλιστικές εκδοχές.

Σε αυτές που το πράσινο γίνεται η βάση για τον απεγκλωβισμό του σοσιαλιστικού/ κομμουνιστικού ρεύματος από τον παραγωγισμό. Από την πίστη στην ουδετερότητα των παραγωγικών δυνάμεων. Και το κόκκίνο γίνεται η βάση έτσι ώστε η οικολογία να δει την ταξική φύση του συστήματος και να μιλήσει συνολικά ανατρεπτικά και επαναστατικά.

Καθώς απέναντι στον  στο θηρίο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και στην δικτατορία   του εμπορεύματος  και του θεάματος είναι αναγκαία και δυνατή να αρθρωθεί μια καθολική άρνηση.

 

Μόνο μια οικοσοσιαλιστική προοπτική( http://socialist-ecology.blogspot.com/,   http://oikososialismos.wordpress.com/. http://www.redpepper.org.uk/)μπορεί να οικοδομήσει ένα πρόγραμμα μιας επαναστατικής άρνησης και άρσης του υπάρχοντος κόσμου,  της  μισθωτής σκλαβιάς, της αλλοτρίωσης και της οικολογικής καταστροφής.

Με έμφαση την παραγωγή πλούτου που θα έχει ως μέτρο τον ελεύθερο χρόνο, την πολύμορφη δημιουργική απασχόληση των ανθρώπων , την παιδεία, την επικοινωνία, τις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις,  την  αρμονία ανθρώπου- φύσης.

  Μόνο μια παγκόσμια κοινότητα ελεύθερων ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων μπορεί να βάλει φρένο στην οικολογική καταστροφή και να αρθρώσει διαφορετικά τις σχέσεις των ανθρώπων με την εσωτερική και εξωτερική φύση τους.

Το ζήτημα φυσικά είναι αν προκάνουμε και αν το τολμήσουμε.!!!   

  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ