ΗΤΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΜΙΑ ΧΩΡΑ...
Με την ευκαιρία του τριήμερου 19- 21 Φλεβάρη βρέθηκα στην πόλη ΒΙΤΟΛΑ (Μοναστήρι) και ΑΧΡΙΔΑ στην FYROM(ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ), με τον σύνδεσμο ελληνοσερβικής φιλίας. Ήταν μια ολιγοήμερη εκδρομή σε μια χώρα που η «ανεξαρτησία» της ήταν αποτέλεσμα της διάλυσης της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, εξαιτίας των εθνικιστικών συγκρούσεων και των ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων.
Σε αυτό το μικρό σημείωμα θα προσπαθήσω να περιγράψω και να αναλύσω τα χρώματα και τις «μυρωδιές» που μου άφησε αυτή η όμορφη βαλκανική πολυεθνική χώρα. Δίχως να θεωρώ πως από ένα τριήμερο ταξίδι μπορεί κάποιος να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα από μια περιοχή.
Η πρώτη θετική εικόνα που σου αποτυπώνεται στην μνήμη, είναι η καταπληκτική ρυμοτομία των πόλεων. Πόλεις, που οι πεζοί χαίρονται να περπατούν άνετα και άφοβα και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα ιστορικά κέντρα που είναι πεζόδρομοι. Γύρω και από τις εργατικές κατοικίες(πρόκειται για τις κλασικές πολυώροφες πολυκατοικίες του ανατολικού μπλοκ, δίχως όμως να υπάρχει απόλυτη ομοιομορφία στο αρχιτεκτονικό σχέδιο), συναντάς μεγάλα πάρκα με πράσινο και στασίδια για τους διαβάτες.
Αυτές οι καταπληκτικές πόλεις είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της σχεδιοποιημένης οικονομίας, παρόλα τα προβλήματα που δημιουργούσε η απουσία ουσιαστικών εργατικών δημοκρατικών θεσμών και όχι μιας πολιτικής που ευνοούσε την άναρχη δόμηση, όπως π.χ έγινε στην μεταπολεμική Ελλάδα με τα γνωστά αποτελέσματα. Π.χ ΑΘΗΝΑ
Πολύ γλήγορα όμως «μυρίζεις» την παρακμή. Εργοστάσια κλειστά με εμφανή τα σημάδια την φθοράς και της εγκατάλειψης πάνω τους. Ξενοδοχεία δίπλα στην λίμνη Αχρίδα που άνηκαν στα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια για τις ανάγκες των δωρεάν διακοπών των εργαζόμενων , να είναι για χρόνια κλειστά και παρατημένα περιμένοντας τα νέα αφεντικά τους.
Με βάση μια βιοιστορία των παραγωγικών δομών, στην ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ- FYROM αλλα από ότι γνωρίζω και στην ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ η ανάπτυξη φαίνεται να έχει σταματήσει γύρω στα 1980. Χρονική περίοδος καθόλου τυχαία άλλωστε. Χρονική περίοδος που άρχιζαν οι εθνικιστικές διενέξεις μεταξύ των διάφορων αυτόνομων εθνικών δημοκρατιών της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας που στην συνεχεία, όπως είναι γνωστό οδήγησαν στην καταστροφή της . Αυτό βέβαια δεν συνεπάγεται ότι επί ΤΙΤΟ ήταν όλα «μέλι- γάλα», κάθε άλλο μάλιστα. Εξάλλου ο εθνικισμός και η ιμπεριαλιστική παρεμβατικότητα πάτησαν πάνω στο μπλοκάρισμα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Μπλοκάρισμα που οδήγησε σε μια αυταρχική μορφή ενός «αυτοδιαχειριστικού σοσιαλισμού» της αγοράς. Ενός μοντέλου ανάπτυξης, όπου η γραφειοκρατία και η αγορά έβγαιναν από την πόρτα και έμπαιναν από το παράθυρο, διότι οι εργάτες παρόλο που τους άνηκαν τυπικά τα μέσα παραγωγής δεν τους άνηκαν ουσιαστικά αλλά και καθολικά.
Το γεγονός όμως ότι χρειάστηκε το ΝΑΤΟ και οι βομβαρδισμοί του για να καταστραφούν οι εστίες εργατικής αυτοδιαχείρισης(Δυο στα τρία εργοστάσια που βομβαρδίστηκαν στην Γιουγκοσλαβία ήταν κάτω από τον μερικό αυτοδιαχειριζόμενο έλεγχο), δείχνει ότι σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες του ανατολικού μπλοκ στην Γιουγκοσλαβία, υπήρχε ως ένα σημαντικό βαθμό, λαϊκή νομιμοποίηση. Αυτό το αντιλαμβάνεσαι καλύτερα συζητώντας με τους φτωχούς ανθρώπους που σου λένε με περίσσια ειλικρίνεια πως «επί ΤΙΤΟ, είχαμε δουλεία, δικό μας σπίτι, δωρεάν ρεύμα, νερό». Βασικές ανάγκες που σήμερα έχουν ξεπουληθεί, είτε στους παλαιούς γραφειοκράτες και νυν αρχιμαφιόζοι και πράκτορες των ιμπεριαλιστών συμφερόντων, είτε στο ξένο κεφάλαιο, π.χ το Ελληνικό κεφάλαιο. Με το που πατήσαμε το πόδι στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ μας ενημέρωσαν είναι ότι η κινητή τηλεφωνία της χώρας ανήκει στην cosmote, η ΔΕΗ παζαρεύει την αντίστοιχη ΔΕΗ της FYROM, τα κρατικά διυλιστήρια του πέρασαν σε ελληνικά χέρια, το ποιο γνωστό σούπερ μαρκετ λέγεται vero(Βερόπουλος), ενώ μόνο στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ υπάρχουν 18 εταιρίες φασόν, ελληνικών συμφερόντων που παράγουν είδη ένδυσης, με μισθό γύρω στα 100 με 150 eyro. Ο υψηλότερος δε μισθός δεν υπερβαίνει τα 250 eyro. Ένας ιδανικός τόπος για κερδοσκόπους, μαφιόζους και πολυεθνικές.
Η ερμηνεία αυτών των χαρακτηριστικών στοιχείων σε οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτή η πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα της μόλυνσης απο τον καρκίνο του εθνικισμού. Ένας καρκίνος που δυναμώνει απο την φτώχεια και την εξαθλίωση. Με αποτέλεσμα όπως μας εξήγησε ο σαρακατσάνικης καταγωγής!!!! ξεναγός μας, οι εθνικιστικές έριδες μεταξύ των «ντόπιων»(όπως χαρακτήριζε συνέχεια τους Σλαβομακεδόνες, για να μην στενοχωρηθούμε εμείς με τα πολλά ευρω) και τους Αλβανούς παραμένουν οξυμένες. Με σαφή τον κίνδυνο μιας νέας ανάφλεξης μεταξύ των Σλαβομακεδόνων και των Αλβανών και διάλυσης του κράτους.
Σε κάθε γωνιά, σε κάθε συναναστροφή με τους Σλαβομακεδόνες νιώθεις πως σαν έλληνας έχεις το πάνω χέρι, η Ελλάδα σαν τοπική υπερδύναμη έχει τον πρώτο λόγο. Ο εθνικισμός των Σλαβομακεδόνων απέναντι στους έλληνες κινείται στα όρια της φαιδρότητας. Η ιστορία του ονόματος «Μακεδονία» ήταν και είναι απλώς η αφορμή για χοντρότερα γεωπολιτικά και οικονομικά παιχνίδι, μεταξύ του κυρίαρχου ελληνικού εθνικισμού, των εθνικιστικών κλίκων της FYROM, και των μεγάλων δυνάμεων. Ο ένας εθνικισμός έτρεφε τον άλλον και οι δυο άνοιγαν τον δρόμο στους νόμους της αγοράς. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και η Ελλάδα, είναι που καθορίζουν τις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις. Για αυτό και δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική ανεξαρτησία στην χώρες που γεννήθηκαν από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, παρά μόνο για την δημιουργία νεοταξικών προτεκτοράτων.
Η εποχή που τα έθνη-κράτη έπαιζαν ένα προοδευτικό ρόλο στην ιστορία έχει απέλθει προ πολλού, πόσο μάλλον σήμερα που οι υπερεθνικοί οργανισμοί αναλαμβάνουν ρόλο πλανητικού χωροφύλακα και μάνατζερ. Εξάλλου στα Βαλκάνια ουδέποτε τα έθνη-κράτη κατάφεραν να παίξουν αυτόν τον ρόλο που έπαιξαν στην δύση. Ο Λ. Τρότσκι σαν ανταποκριτής στην περίοδο των βαλκανικών αγώνων έγραφε: «Αυτή η χερσόνησος, η πλουσιοπάροχα προικισμένη από την φύση , είναι παράλογα χωρισμένη σε μικρά μέρη-Η μοναδική διέξοδος από αυτό το χάος εθνών και κρατών , από αυτό το αιματερό κουβάρι της βαλκανικής ζωής, είναι η ένωση όλων των λαών της χερσονήσου σε μια οικονομική και πολιτική οντότητα στην βάση της εθνικής και πολιτισμικής αυτονομίας των συστατικών της μερών. Είναι το ξεδίπλωμα του λάβαρου της βαλκανικής ομοσπονδιακής δημοκρατίας». Ένα όραμα που μπορεί να γίνει πράξη μόνο από τους απόκληρους και τους εργαζόμενους των Βαλκανίων και όχι από τις μαφιόζικες ελίτ.
Όλα τα στοιχεία δείχνουν πως στην παρούσα ιστορική φάση οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα σταματήσουν αυτό το κατήφορο, προωθώντας το όραμα της βαλκανικής δημοκρατικής ομοσπονδίας, είναι αδύναμες έως ανύπαρκτες. Η πλειοψηφία των φτωχών ανθρώπων και των εργαζόμενων , φαίνεται να αναπολούν την κοινωνική και εργασιακή ασφάλεια του προηγούμενου καθεστώτος δίχως όμως πολιτικά να το υπερασπίζονται. Την ίδια στιγμή βέβαια το ζήτημα δεν είναι να υπερασπίσεις το Τιτοϊκό καθεστώτος αλλά να αποκομίσεις τα θετικά του, απορρίπτοντας τα αρνητικά πηγαίνοντας παραπέρα. Οικοδομώντας μια νέα ποιότητα στην κοινή βαλκανική μας μοίρα. Μια βαλκανική μοίρα πέρα από το κέρδος και την εκμετάλλευση.
Τα Βαλκάνια με την πολυεθνική πανσπερμία τους είναι ικανά για υπέροχα γλέντια και έρωτες αλλά και αιματηρούς καυγάδες. Ένα όμορφο περιβόλι από διαφορετικά αρώματα, χρώματα, ιδέες και οράματα. Ας υπερασπιστούμε με όλα τα μέσα, την χαρούμενη «κατάρα» να είμαστε μαζί και διαφορετικοί. Αυτός είναι ο πλούτος μας, ο τόπος που οι ανάγκες και οι επιθυμίες μας μπορούν καθολικά να ικανοποιηθούν.
Σε αυτό το μικρό σημείωμα θα προσπαθήσω να περιγράψω και να αναλύσω τα χρώματα και τις «μυρωδιές» που μου άφησε αυτή η όμορφη βαλκανική πολυεθνική χώρα. Δίχως να θεωρώ πως από ένα τριήμερο ταξίδι μπορεί κάποιος να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα από μια περιοχή.
Η πρώτη θετική εικόνα που σου αποτυπώνεται στην μνήμη, είναι η καταπληκτική ρυμοτομία των πόλεων. Πόλεις, που οι πεζοί χαίρονται να περπατούν άνετα και άφοβα και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα ιστορικά κέντρα που είναι πεζόδρομοι. Γύρω και από τις εργατικές κατοικίες(πρόκειται για τις κλασικές πολυώροφες πολυκατοικίες του ανατολικού μπλοκ, δίχως όμως να υπάρχει απόλυτη ομοιομορφία στο αρχιτεκτονικό σχέδιο), συναντάς μεγάλα πάρκα με πράσινο και στασίδια για τους διαβάτες.
Αυτές οι καταπληκτικές πόλεις είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της σχεδιοποιημένης οικονομίας, παρόλα τα προβλήματα που δημιουργούσε η απουσία ουσιαστικών εργατικών δημοκρατικών θεσμών και όχι μιας πολιτικής που ευνοούσε την άναρχη δόμηση, όπως π.χ έγινε στην μεταπολεμική Ελλάδα με τα γνωστά αποτελέσματα. Π.χ ΑΘΗΝΑ
Πολύ γλήγορα όμως «μυρίζεις» την παρακμή. Εργοστάσια κλειστά με εμφανή τα σημάδια την φθοράς και της εγκατάλειψης πάνω τους. Ξενοδοχεία δίπλα στην λίμνη Αχρίδα που άνηκαν στα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια για τις ανάγκες των δωρεάν διακοπών των εργαζόμενων , να είναι για χρόνια κλειστά και παρατημένα περιμένοντας τα νέα αφεντικά τους.
Με βάση μια βιοιστορία των παραγωγικών δομών, στην ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ- FYROM αλλα από ότι γνωρίζω και στην ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ η ανάπτυξη φαίνεται να έχει σταματήσει γύρω στα 1980. Χρονική περίοδος καθόλου τυχαία άλλωστε. Χρονική περίοδος που άρχιζαν οι εθνικιστικές διενέξεις μεταξύ των διάφορων αυτόνομων εθνικών δημοκρατιών της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας που στην συνεχεία, όπως είναι γνωστό οδήγησαν στην καταστροφή της . Αυτό βέβαια δεν συνεπάγεται ότι επί ΤΙΤΟ ήταν όλα «μέλι- γάλα», κάθε άλλο μάλιστα. Εξάλλου ο εθνικισμός και η ιμπεριαλιστική παρεμβατικότητα πάτησαν πάνω στο μπλοκάρισμα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Μπλοκάρισμα που οδήγησε σε μια αυταρχική μορφή ενός «αυτοδιαχειριστικού σοσιαλισμού» της αγοράς. Ενός μοντέλου ανάπτυξης, όπου η γραφειοκρατία και η αγορά έβγαιναν από την πόρτα και έμπαιναν από το παράθυρο, διότι οι εργάτες παρόλο που τους άνηκαν τυπικά τα μέσα παραγωγής δεν τους άνηκαν ουσιαστικά αλλά και καθολικά.
Το γεγονός όμως ότι χρειάστηκε το ΝΑΤΟ και οι βομβαρδισμοί του για να καταστραφούν οι εστίες εργατικής αυτοδιαχείρισης(Δυο στα τρία εργοστάσια που βομβαρδίστηκαν στην Γιουγκοσλαβία ήταν κάτω από τον μερικό αυτοδιαχειριζόμενο έλεγχο), δείχνει ότι σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες του ανατολικού μπλοκ στην Γιουγκοσλαβία, υπήρχε ως ένα σημαντικό βαθμό, λαϊκή νομιμοποίηση. Αυτό το αντιλαμβάνεσαι καλύτερα συζητώντας με τους φτωχούς ανθρώπους που σου λένε με περίσσια ειλικρίνεια πως «επί ΤΙΤΟ, είχαμε δουλεία, δικό μας σπίτι, δωρεάν ρεύμα, νερό». Βασικές ανάγκες που σήμερα έχουν ξεπουληθεί, είτε στους παλαιούς γραφειοκράτες και νυν αρχιμαφιόζοι και πράκτορες των ιμπεριαλιστών συμφερόντων, είτε στο ξένο κεφάλαιο, π.χ το Ελληνικό κεφάλαιο. Με το που πατήσαμε το πόδι στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ μας ενημέρωσαν είναι ότι η κινητή τηλεφωνία της χώρας ανήκει στην cosmote, η ΔΕΗ παζαρεύει την αντίστοιχη ΔΕΗ της FYROM, τα κρατικά διυλιστήρια του πέρασαν σε ελληνικά χέρια, το ποιο γνωστό σούπερ μαρκετ λέγεται vero(Βερόπουλος), ενώ μόνο στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ υπάρχουν 18 εταιρίες φασόν, ελληνικών συμφερόντων που παράγουν είδη ένδυσης, με μισθό γύρω στα 100 με 150 eyro. Ο υψηλότερος δε μισθός δεν υπερβαίνει τα 250 eyro. Ένας ιδανικός τόπος για κερδοσκόπους, μαφιόζους και πολυεθνικές.
Η ερμηνεία αυτών των χαρακτηριστικών στοιχείων σε οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτή η πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα της μόλυνσης απο τον καρκίνο του εθνικισμού. Ένας καρκίνος που δυναμώνει απο την φτώχεια και την εξαθλίωση. Με αποτέλεσμα όπως μας εξήγησε ο σαρακατσάνικης καταγωγής!!!! ξεναγός μας, οι εθνικιστικές έριδες μεταξύ των «ντόπιων»(όπως χαρακτήριζε συνέχεια τους Σλαβομακεδόνες, για να μην στενοχωρηθούμε εμείς με τα πολλά ευρω) και τους Αλβανούς παραμένουν οξυμένες. Με σαφή τον κίνδυνο μιας νέας ανάφλεξης μεταξύ των Σλαβομακεδόνων και των Αλβανών και διάλυσης του κράτους.
Σε κάθε γωνιά, σε κάθε συναναστροφή με τους Σλαβομακεδόνες νιώθεις πως σαν έλληνας έχεις το πάνω χέρι, η Ελλάδα σαν τοπική υπερδύναμη έχει τον πρώτο λόγο. Ο εθνικισμός των Σλαβομακεδόνων απέναντι στους έλληνες κινείται στα όρια της φαιδρότητας. Η ιστορία του ονόματος «Μακεδονία» ήταν και είναι απλώς η αφορμή για χοντρότερα γεωπολιτικά και οικονομικά παιχνίδι, μεταξύ του κυρίαρχου ελληνικού εθνικισμού, των εθνικιστικών κλίκων της FYROM, και των μεγάλων δυνάμεων. Ο ένας εθνικισμός έτρεφε τον άλλον και οι δυο άνοιγαν τον δρόμο στους νόμους της αγοράς. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και η Ελλάδα, είναι που καθορίζουν τις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις. Για αυτό και δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική ανεξαρτησία στην χώρες που γεννήθηκαν από την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, παρά μόνο για την δημιουργία νεοταξικών προτεκτοράτων.
Η εποχή που τα έθνη-κράτη έπαιζαν ένα προοδευτικό ρόλο στην ιστορία έχει απέλθει προ πολλού, πόσο μάλλον σήμερα που οι υπερεθνικοί οργανισμοί αναλαμβάνουν ρόλο πλανητικού χωροφύλακα και μάνατζερ. Εξάλλου στα Βαλκάνια ουδέποτε τα έθνη-κράτη κατάφεραν να παίξουν αυτόν τον ρόλο που έπαιξαν στην δύση. Ο Λ. Τρότσκι σαν ανταποκριτής στην περίοδο των βαλκανικών αγώνων έγραφε: «Αυτή η χερσόνησος, η πλουσιοπάροχα προικισμένη από την φύση , είναι παράλογα χωρισμένη σε μικρά μέρη-Η μοναδική διέξοδος από αυτό το χάος εθνών και κρατών , από αυτό το αιματερό κουβάρι της βαλκανικής ζωής, είναι η ένωση όλων των λαών της χερσονήσου σε μια οικονομική και πολιτική οντότητα στην βάση της εθνικής και πολιτισμικής αυτονομίας των συστατικών της μερών. Είναι το ξεδίπλωμα του λάβαρου της βαλκανικής ομοσπονδιακής δημοκρατίας». Ένα όραμα που μπορεί να γίνει πράξη μόνο από τους απόκληρους και τους εργαζόμενους των Βαλκανίων και όχι από τις μαφιόζικες ελίτ.
Όλα τα στοιχεία δείχνουν πως στην παρούσα ιστορική φάση οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα σταματήσουν αυτό το κατήφορο, προωθώντας το όραμα της βαλκανικής δημοκρατικής ομοσπονδίας, είναι αδύναμες έως ανύπαρκτες. Η πλειοψηφία των φτωχών ανθρώπων και των εργαζόμενων , φαίνεται να αναπολούν την κοινωνική και εργασιακή ασφάλεια του προηγούμενου καθεστώτος δίχως όμως πολιτικά να το υπερασπίζονται. Την ίδια στιγμή βέβαια το ζήτημα δεν είναι να υπερασπίσεις το Τιτοϊκό καθεστώτος αλλά να αποκομίσεις τα θετικά του, απορρίπτοντας τα αρνητικά πηγαίνοντας παραπέρα. Οικοδομώντας μια νέα ποιότητα στην κοινή βαλκανική μας μοίρα. Μια βαλκανική μοίρα πέρα από το κέρδος και την εκμετάλλευση.
Τα Βαλκάνια με την πολυεθνική πανσπερμία τους είναι ικανά για υπέροχα γλέντια και έρωτες αλλά και αιματηρούς καυγάδες. Ένα όμορφο περιβόλι από διαφορετικά αρώματα, χρώματα, ιδέες και οράματα. Ας υπερασπιστούμε με όλα τα μέσα, την χαρούμενη «κατάρα» να είμαστε μαζί και διαφορετικοί. Αυτός είναι ο πλούτος μας, ο τόπος που οι ανάγκες και οι επιθυμίες μας μπορούν καθολικά να ικανοποιηθούν.
Στο γυρισμό με πήρε ο ύπνος και ονειρεύτηκα τον πιτσιρικά με το με σπινθηροβόλο βλέμμα και το αινιγματικό χαμόγελο που μου ζήταγε ελεημοσύνη στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ , να διεκδικεί με πάθος το μερτικό του στην ευτυχία. Τρόμαξα και χάρηκα.
8/03/2005
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ
8/03/2005
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου