ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ

«...Η δημοκρατία είναι η λύση του αινίγματος της
πολιτειακής οργάνωσης γιατί μόνο με την δημοκρατία η
πολιτειακή οργάνωση φαίνεται αυτό που πραγματικά είναι:
ένα ελεύθερο προϊόν του ανθρώπου..» Κ. ΜΑΡΞ



Η πιο συνηθισμένη άποψη των απολογητών του σημερινού
συστήματος είναι ότι ο καπιταλισμός νίκησε στην
αντιπαράθεση του με τον «υπαρκτό σοσιαλισμό» γιατί ο
καπιταλισμός στηρίχτηκε στην δημοκρατία, σε αντίθεση με
τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του υπαρκτου σοσιαλισμού.
Και δυστυχώς για την αριστερά, και για τον κόσμο των
καταπιεσμένων σε ένα μεγάλο βαθμό εχουν ένα δίκαιο.
Καθώς η σοβιετική ένωση και στην συνέχεια οι χώρες-
καρμπόν που προέκυψαν ύστερα από τον δεύτερο παγκόσμιο
πόλεμο έπνιξαν κάθε μορφή έλεγχου των λαϊκών μαζών.
Απονέκρωσαν κάθε μορφή εργατικής δημοκρατίας. Το κόμμα
υπόταξε την κοινωνία στο όνομα της ιμπεριαλιστικής
περικύκλωσης. Στην συνέχεια στο όνομα του «σοσιαλισμού
σε μια μόνη χώρα» το κόμμα αντικαταστάθηκε από τους
γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Ενώ στο τέλος η σοβιετική
άρχουσα τάξη των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού»
υπόταξε και το κόμμα και την κοινωνία, στα παρασιτικά
συμφεροντα της, καταργώντας με διατάγματα την ταξική
πάλη, την διαπάλη των ιδεών και πολιτικών γραμμών και
τις κοινωνικές αντιθέσεις. Φυσικά αυτό πραγματοποιήθηκε
με την ανοχή των σοβιετικών μαζών που αντικατέστησαν την
δημοκρατική ευαισθησία τους(έτσι κι' αλλιώς, ιστορικά
ανεπαρκής, εξαιτίας και του φεουδαρχικού παρελθόντος της
Ρωσίας και των αντίστοιχων χωρών ),με την εξασφάλιση
κοινωνικών δικαιωμάτων πρωτόγνωρων για τις λαϊκές μάζες.
Η αλήθεια είναι επαναστατική λεγαν οι κλασικοί του
μαρξισμού και αυτή πρέπει να υπερασπίσουμε, όσο κι' εάν
μας πονάει. Οι πάσης φύσεως απολογητές του
κεφαλαιοκρατικού συστήματος σε αυτό ερώτημα που
αδυνατούν να απαντήσουν είναι στο ποια είναι η σχέση
καπιταλιστικού συστήματος και της δημοκρατίας. Ιδιαίτερα
σήμερα που ο ολοκληρωτισμός του κεφαλαίου βγάζει εκτός
νόμου, με ποικίλους τρόπους, κάθε αντίδραση των ταπεινών
και των καταφρονεμένων και η απόσταση μεταξύ των πιο
πλουσίων και των πιο φτωχών αυξάνεται με αλματώδες
ρυθμούς.

Αναλύοντας το σύγχρονο δημοκρατικό πρόβλημα, θα
αποπειραθώ να δώσω κάποιες απαντήσεις στα παρακάτω 3
ερωτήματα:

1) τι είναι δημοκρατία;: Η Δημοκρατία σαν έννοια
γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα και σημαίνει εξουσία του
δήμου, δηλαδή είναι η εξουσία των ελεύθερων πολιτών.
Στην αρχαία Ελλάδα οι δημοκρατικοί θεσμοί είχαν μια
εξέλιξη που οδήγησε σταδιακά από τον 8 αιώνα έως τον 5
αιώνα στην εγκαθίδρυση δημοκρατικών πολιτευμάτων , το
πιο προχωρημένο ήταν της Αθήνας. Η «πόλις», το σώμα των
πολιτών, ήταν αυτόνομη (έθετε αυτή τους νόμους),
αυτόδικος (οι ίδιοι οι πολίτες συμμετείχαν στα
δικαστήρια) και αυτοτελής (η εκκλησία του δήμου έπαιρνε
όλες τις αποφάσεις). Όλες οι εξουσίες πήγαζαν από το λαό
και οι αρχές ήταν προσιτές για κάθε πολίτη. Η έννοια της
πολιτικής αντιπροσώπευσης ήταν αδιανόητη για τους
αθηναίους. Αποκλειόταν βέβαια, οι γυναίκες, οι δούλοι
και οι μετανάστες. Ένα γεγονός που μαζί με την ανυπαρξία
διευρυμένης οικονομικής δημοκρατίας, οδήγησε στην
ιστορική παρακμή και στο τέλος του πιο προχωρημένου
κοινωνικού πειράματος άμεσης δημοκρατίας. Φυσικά θα ήταν
αδύνατο με τους υλικούς όρους παραγωγής εκείνης της
εποχής να μπορούσε να ολοκληρωθεί η πολιτική και
οικονομική δημοκρατία των αρχαίων ελλήνων. Αφήνοντας μια
ανατρεπτική σπορά που στοιχειώνει ανά τους αιώνες στους
εξουσιαστές και τους καταπιεστές. Όπως εξάλλου έδειξαν
οι δημοτικές συνελεύσεις στην γαλλική επανάσταση, η
Παρισινή Κομμούνα του 1871, τα Σοβιέτ στη Ρωσία το 1905
και 1917, τα εργατικά συμβούλια στη Γερμανία το 1919-20,
τα εργατικά συμβούλια στην Ιταλία το 1919-20, οι
εργοστασιακές επιτροπές στην Ισπανία το 1936, τα
εργατικά συμβούλια στην Ουγγαρία το 1956. Αυτή η
ανατρεπτική σπορά,( όπως αυτή εμφανίστηκε μέσα από το
καμίνι της Γαλλικής επανάστασης και στην συνέχεια μέσα
από την επιρροή και την δράση του εργατικού και
επαναστατικού κινήματος), ήταν τα αιτία της οικοδόμησης
της «κολοβής»κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και του
κράτους πρόνοιας (μορφές οικονομικής δημοκρατίας) στις
χώρες της δύσης. Αποδεικνύοντας τις κακές σχέσεις μεταξύ
του καπιταλιστικού συστήματος , όπως και όλων των
ταξικών εκμεταλλευτικών συστημάτων και των δημοκρατικών
μορφών κοινωνικού έλεγχου. Αυτό γινεται σήμερα ιδιαίτερα
εμφανές!!!

2) Πόση και τι είδους δημοκρατία έχουμε σήμερα;
Βρισκόμαστε στην φάση της πραγματικής υποταγής των
πάντων στο κεφάλαιο. Σε μια φάση που η καπιταλιστική
παραγωγή και οικονομία, το καπιταλιστικό κράτος , οι
θεσμοί του αστικού κράτους, η πολιτική κοινωνία, η
κοινωνία των πολιτών, γίνονται ενιαία κομμάτια του
οργανικού κεφαλαιοκρατικού όλου. Τούτο εχει σαν
αποτέλεσμα: α)να καρκινοβατεί η διάκριση των εξουσιών,
γεγονός που ναρκοθετεί τα θεμέλια της αστικής
κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. β) να ηγεμονεύουν νέες
μορφές εξουσίας- ΜΜΕ, που συνδέονται με μεγάλα
πολυεθνικά οικονομικά συμφέροντα. γ) παγκοσμιοποιήμενα
πολιτικά και οικονομικά κέντρα(ΕΕ, ΔΝΤ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ
ΤΡΑΠΕΖΑ... κτλ) να καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις
τύχες του κόσμου. δ) η νεοφιλελεύθερη αντεπανάσταση των
τελευταίων δεκαετιών που διέλυσε το κράτος-πρόνοιας και
η ανυπαρξία αριστερής αντιπρότασης να μην αφήνει
περιθώρια για φιλολαϊκές-φιλεργατικές μεταρρυθμίσεις.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η αντιπροσωπευτική
κοινοβουλευτική δημοκρατία του όψιμου καπιταλισμού στην
καλύτερη των περιπτώσεων παίζει τον ρόλο διαμεσολάβησης
των ποικίλων συλλογικών και ατομικών ανταγωνισμών.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια μορφή οργανωμένης
διαμεσολάβησης ανάμεσα στο κράτος στα ιδιωτικά
συμφέροντα και στους πολίτες. Μιας διαμεσολάβησης που
στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων απροκάλυπτα
και κυνικά δικαιώνει τα μεγάλα επιχειρηματικά και
ιδιωτικά συμφεροντα. Μια επίφαση δημοκρατίας όπου οι
ατομικές ψήφοι, αντιπροσωπεύουν ατομικές προτιμήσεις.
Ωσάν να πρόκειται δηλαδή για καταναλωτές που αγοράζουν
προϊόντα. Π.χ όπως αγοράζουμε απορρυπαντικά επιλέγουμε
και κόμματα. Μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία των
ιδιωτών-καταναλωτών αλλα όχι των ενεργών πολιτών. Ένα
παιχνίδι εντός της κοινωνίας του θεάματος. Ένα παιχνίδι
που το σύστημα και τα κόμματα του σπαταλάνε εκατομμύρια
ευρω ή δολάρια στις διαφημιστικές εταιρίες για να
πείσουν το «πόπολο» ότι εχει ουσία να πάρει μέρος σε ένα
εξαρχής κακά στημένο παιχνίδι. Καθώς οι κυρίαρχα
πολιτικά ρεύματα μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους. Το ένα
συμπληρώνει το άλλο στην διαχείριση αυτού του
μπουρδελοσυστήματος. Το ένα συμπληρώνει το άλλο στο πως
και στο ποιός θα κάνει τις «χάρες» των πραγματικών
αφεντικών - των πλουσίων και των καπιταλιστών. Για αυτό
και στις χώρες που η ψήφος δεν είναι υποχρεωτική η
συμμετοχή των ψηφοφόρων είναι πολύ μικρή. Ένας
κοινοβουλευτικός ολοκληρωτισμός στην υπηρεσία της
εθνικής και διεθνικής οικονομικής ολιγαρχίας που με τον
ένα ή τον άλλο τρόπο βγάζει εκτός νόμου, όσες φωνές δεν
τους είναι αρεστές. Π.χ Διαφορετική αντιμετώπιση έχουν
τα κυρίαρχα πολιτικά ρεύματα από την παντοκρατορία των
ΜΜΕ και διαφορετική τα μικρά κόμματα της ανυπότακτης
αριστεράς. Ή π.χ οι κοινωνικοί αγώνες γίνονται πρώτο
θέμα στην τηλεόραση, μόνο εάν αποκτήσουν δυναμικό
χαρακτήρα. Και αυτό συνήθως γίνεται για να φοβίσει τους
μικροαστούς και όχι για να αφυπνίσει συνειδήσεις. Όσο
αφορά στο κοινωνικο επίπεδο η έννοια της δημοκρατίας
είναι μια τελείως άγνωστη λέξη. Η λέξη δημοκρατία στον
ιδιωτικό τομέα είναι μια λέξη απαγορευμένη. Οι λέξεις,
συνδικάτο, απεργία, εργατικά δικαιώματα και ανάγκες,
είναι έννοιες ταμπού, λέξεις και έννοιες που μπορούν να
οδηγήσουν στην απόλυση. Π.χ όταν τα μέλη του σωματείου
εμποροϋπαλλήλων και λοιπών ιδιωτικών υπαλλήλων νόμου
Ιωαννίνων μοιράζουν ανακοινώσεις στα μεγάλα σούπερ
μάρκετ, οι εργαζόμενοι τις κρύβουν στα ρούχα τους, διότι
περνάνε οι προϊστάμενοι των τμημάτων και τις μαζεύουν. Ή
στα εργοτάξια της Εγνατίας και στις καθαρίστριες στο
νοσοκομείο αρνούνται την εργασία σε συνδικαλιστές-ιες.
Δηλαδη σε ένα πιο συνολικό επίπεδα μιλάμε για μια
απόπειρα ολικής απαξίωσης του «πολιτικού ζώου» του
Αριστοτέλη και την δημιουργία άβουλων υπηκόων. Για την
απόπειρα ολοκληρωτικής υποταγής του αντάρτικου σώματος
της ζωντανής εργασίας. Για μια αναίρεση της δημοκρατίας
σαν μια παραγωγική διαδικασία της δημιουργίας ενός νέων
κόσμων. Φυσικά αυτό μπορεί να συμφέρει τους αφέντες
αυτού του κόσμου,( π.χ ο Μπους , αντιπρόσωπος των
πολεμικών βιομηχανιών και των πετρελαιαδων , βγήκε γιατί
οι απόκληροι των ΗΠΑ , δεν ψηφίζουν), αλλα δεν είναι
βέβαιο πως συμφέρει στην συνολική αναπαραγωγή αυτού του
σάπιου συστήματος. Έτσι πολιτικές δυνάμεις και ομάδες
πίεσης προτείνουν την συμμετοχή των πολιτών μέσω
δημοψηφισμάτων, μια πολιτική έμμεσης αντιπροσώπευσης και
ενσωμάτωσης των λαϊκών συμφερόντων. Τέτοια περίπτωση
είναι η συμμετοχική δημοκρατία του Γιωργάκη Παπανδρέου.
Ενώ η πλέον διαδεδομένη μεντιακή και θεαματικά
ενσωματωσιμη πολιτική έκφραση των «κάτω» είναι η ιστορία
των μη- κυβερνητικών οργανώσεων. Που παίζουν συχνότατα
τον βρώμικο ρόλο στα παιχνίδια των πολυεθνικών και των
κεφαλαιοκρατικών- ιμπεριαλιστικών κέντρων.

3) πια δημοκρατία μπορούμε να ονειρευόμαστε; Η
δημοκρατία δεν είναι μια κανονιστική, φορμαλιστική
έννοια αλλα μια παραγωγική έννοια . Η δημοκρατία είναι η
παραγωγή ενός κοινού πλαισίου συμμετοχής και δράσης των
ενεργών πολιτών. Είναι μια ανοικτή διαδικασία που τα
κοινά συμφεροντα και οι ανάγκες των πολιτών και των
εργαζόμενων παράγουν τρόπους έκφρασης και ηγεμονίας
απέναντι στην κυριαρχία του κράτους , των ελίτ, των
πλούσιων και των ιδιοτελών συμφερόντων. Πρόκειται για
μια έννοια που η καθολική εφαρμογή της προϋποθέτει την
υπέρβαση του καπιταλιστικού συστήματος, την ανοικτή
σύγκρουση με κάθε εξουσιαστικό πλαίσιο, από όπου και εάν
προέρχεται. Γιατί πρέπει η οικονομική και η πολιτική
εξουσία να μοιράζετε σε ισομερή μέρη, έτσι ώστε κανείς
να μην καρπώνεται την πολιτική ή την οικονομική υπεραξία
που παράγεται. Η δημοκρατία στηρίζει και στηρίζεται σε
μια κοινωνία ισότητας, αλληλεγγύης και δικαιοσύνης. Σε
μια κοινωνία που δεν θα υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί,
αφεντικά και δούλοι. Προϋποθέτει το απελευθερωτικό
κοινωνικό κινημα των καταπιεσμένων να οικοδομεί μια
πραγματικά σοσιαλιστική- κομμουνιστική κοινωνία.«Μια
κοινωνία όπου η μεγάλη εργαζόμενη μάζα παύει να είναι
μία μάζα διευθυνόμενη και αρχίζει αντίθετα να ζει με όλο
της το είναι, την ενεργό οικονομική και πολιτική ζωή,
που την διευθύνει με τον αυτοκαθορισμό της, όλο και πιο
συνειδητά και πιο ελεύθερα»(Ρόζα Λούξεμπουργκ). Η
χειραφέτηση των εργαζόμενων είναι έργο των ίδιων των
εργαζόμενων, όπως λέει και ο μπάρμπα -Κάρολος. Η εξουσία
των εργαζόμενων πρέπει να καθιερώσει την πιο πλατειά
δημοκρατία, με άμεσες αλλά και αντιπροσωπευτικές μορφές.
Η ανάγκη η νέα εξουσία να υπερασπιστεί τον εαυτό της από
τους εχθρούς της , δεν σημαίνει περιορισμούς στην
δημοκρατία, ακόμα και στα αστικά τυπικά δημοκρατικά
δικαιώματα. Η δημοκρατία των εργατικών συμβουλίων ή των
πολύμορφων θεσμών κοινωνικού έλεγχου , δεν είναι η
αναίρεση ή η κατάργηση των τυπικών αστικών δικαιωμάτων,
αλλα η ολοκλήρωση τους σε πολιτικό, κοινωνικό και
οικονομικό επίπεδο. Εκείνο που πρέπει από τα σήμερα ,
διαρκώς, και δίχως διακοπή να αναδεικνύεται είναι η τάση
αυτοχειραφετησης των εργαζόμενων μαζών. Αναλαμβάνοντας
από σήμερα την διεύθυνση των αγώνων και αύριο την
διεύθυνση της παραγωγής και της δημόσιας διοίκησης. Πάνω
σε αυτή την γραμμή πρέπει να οικοδομηθεί η σχέση
επαναστατικής πολιτικής παρέμβασης και μαζών. Ένα
ανατρεπτικό απελευθερωτικό ρεύμα - μορφές πάλης που
δίνουν στους εργαζόμενους και στους ενεργούς πολίτες με
αμεσοδημοκρατικο τρόπο την ηγεσία των αγώνων. Η ηγεσία
των αγώνων δεν μπορεί να είναι οι ινστρούχτορες των
κομματικών επιτελείων αλλα οι γενικές συνελεύσεις των
εργαζόμενων και πολιτών. Διαφορετικά αναπαράγεται ο
αστικός καταμερισμός εργασίας και η καπιταλιστική
ιεραρχία, με αποτέλεσμα η τάση της χειραγώγησης να
κυριαρχεί πάνω στην τάση χειραφέτησης. Όπως επίσης είναι
αναγκαίο οι δομές των ανατρεπτικών αριστερών οργανώσεων
να αντανακλούν αυτή την συνολική και πολύπλευρη
δημοκρατική προοπτική και να μην αναπαράγουν την
αντιδημοκρατική ιεραρχική λογική. Σε μια καθολικά
ανατρεπτική οργάνωση είναι αδιανόητο κάποιοι μόνιμα να
δίνουν εντολές και κάποιοι μόνιμα να τις εκτελούν.

Eπίλογος

Φυσικά είναι ζητούμενο μέσα από το σημερινό χάλι, εάν
μπορεί να υπάρξει γλήγορα και με σοβαρούς όρους η
παραγωγή αμεσοδημοκρατικά οργανωμένων ανατρεπτικών
οργανώσεων που δεν θα είναι οι σωτήρες του λαού, αλλα οι
πυροδότες της τάσης χειραφέτησης της εργατικής τάξης.
Αυτό που σήμερα επιβάλλεται είναι ένας ανατρεπτικός
πόλος που θα παίζει το ρόλο του Σωκράτη. Εκμαιεύοντας
την ανάμνηση των επαναστατικών παραδόσεων των
καταπιεσμένων μέσα από το συλλογικό υποσυνείδητο της
κατακερματισμένης προλεταριακής πληθυντικότητας. Έτσι
ώστε μέσα από την ανάπτυξη της οργανωμένης μαζικής
δράσης της τάσης χειραφέτησης της εργατικής τάξης να
ξεπηδήσει μια νέα επαναστατική πρωτοπορία και αριστερά.
Η πραγματικότητα δείχνει πως μια σειρά αγωνιστών και
κινημάτων σε όλο τον κόσμο «ψάχνονται» σε μια τέτοια
προοπτική(από τους ζαπατίστας και το κινημα κατά της
παγκοσμιοποίησης, έως και τις επιτροπές αγώνα ανά
γειτονίες, πόλεις και τόπους δουλειάς που οργανώνουν, με
τις χίλιες δυσκολίες και την αδυναμία εξεύρεσης μιας
κοινής γλώσσας, την αντίσταση στην ολομέτωπη επίθεση των
αφεντικών). Πρόκειται για τα πρώτα ρυάκια που θα φέρουν
το ποτάμι της οργής των λαϊκών τάξεων, το χείμαρρο της
αυριανής αμφισβήτησης και ανατροπής. Έρχεται, τον
μυρίζουμε στον αέρα , όπως λέει και ένας στίχος.

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 10/10/05

Δημήτρης Αργυρός