Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ των Μ. ΧΑΡΤ - Α. ΝΕΓΚΡΙ είναι από κάθε
άποψη ένα προκλητικό βιβλίο, καθώς εν μέσω ενός
καταθλιπτικού συσχετισμού δύναμης για τις παγκόσμιες
ανατρεπτικές δυνάμεις, αναδεικνύει το ασίγαστο πάθος για
έναν κομμουνισμό «εδώ και τώρα», στοχάζοντας ένα κόσμο
ελευθεριακών διονυσιακών σωμάτων , όπου η δύναμη
δημιουργίας της ζωντανής εργασίας, οικοδομεί την
εμμένεια της «απόλυτης δημοκρατίας» , απέναντι στην
Αυτοκρατορική εξουσία του κεφαλαίου .

Η γραμμή που διασχίζει πέρα ως πέρα την σκέψη των Α.
Νέγκρι - Μ. Χαρτ εκφράζεται στα λόγια του Ο. Μόρις,
σοσιαλιστή του 19ου αιώνα που υπάρχει στην αρχή του
βιβλίου :«Οι άνθρωποι πολεμούν και χάνουν μια μάχη, αυτό
για το οποίο πολέμησαν πραγματοποιήθηκε παρά την ήττα
τους, και τότε καταλαβαίνουν ότι δεν είναι αυτό που
ήθελαν και άλλοι άνθρωποι πρέπει να πολεμήσουν για αυτό
με άλλο όνομα»
Οι συγγραφείς πιστεύουν, ότι η οικοδόμηση μιας
παγκόσμιας δικτυακής οικονομίας παρά τον ολοκληρωτικό
καπιταλιστικό χαρακτήρα της , είναι μια νίκη του
παγκόσμιου προλεταριάτου. Σύμφωνα με αυτή την λογική η
παγκόσμια δικτυακή οικονομία αποτελεί την υλική βάση για
τον μέλλοντα παγκόσμιο κομμουνισμό. Αυτό το γεγονός δεν
έχει να κάνει με μια διαδικασία προοδευτικής συσσώρευσης
των παραγωγικών δυνάμεων αλλά με τις απελευθερωτικές
δυνατότητες της ζωντανής εργασίας, βλέπουμε δηλαδή την
διαλεκτική παραγωγικών δυνάμεων - παραγωγικών σχέσεων να
εμφανίζεται κάτω από ένα πνεύμα καθαρά
αντι-οικονομίστικο, απόλυτα αντι-υπερβατικό . (Α.
Γαβριηλίδης- ΘΕΣΕΙΣ τεύχος 79 )
Η αυτοκρατορία είναι το μετα-ιμπεριαλιστικό στάδιο του
καπιταλισμού που έχει σαν στόχο να καθορίσει τους
κανόνες της απρόκλητης κλοπής του κοινωνικού πλούτου που
δημιουργούνε τα παραγωγικά δίκτυα της ζωντανής εργασίας,
και τούτο επιτυγχάνεται με τον ολοκληρωτικό έλεγχο και
την πειθάρχηση του παγκόσμιου προλεταριακού βιοπολιτικού
σώματος.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας της
Αυτοκρατορίας μαζί με τους υπερεθνικούς οργανισμούς(ΠΟΕ,
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΔΝΤ..) και τις πολυεθνικές, η
προνομιακή θέση τους στηρίζεται στα αυτοκρατορικά(και
όχι ιμπεριαλιστικά) θεμέλια του πολιτεύματος. Δηλαδή τα
όρια του πολιτεύματος είναι συνεχώς ανοικτά και
επεκτατικά ενώ ταυτόχρονα στο εσωτερικό του συνυπάρχουν
και αλληλοδιαπλέκονται μέσω δικτύων και οι τρεις μορφές
πολιτευμάτων(μοναρχία - αριστοκρατία- δημοκρατία) . Αυτή
η θέση των ΗΠΑ δεν τις κάνει όμως ηγεμονικά
ιμπεριαλιστικές, καθώς κανένα έθνος - κράτος δεν μπορεί
να παίξει σήμερα αυτό το ρόλο. Η αυτοκρατορία είναι η
νέα παγκόσμια τάξη που διαδέχεται την ιμπεριαλιστική
κυριαρχία των εθνών-κρατών .
Φυσικά εδώ δεν μπορούμε παρά να προσθέσουμε πως εν
πολλοίς η Αυτοκρατορία είναι η δυνητική προέκταση της
πολιτειακής συγκρότησης των ΗΠΑ καθώς και σε αυτή
συνυπάρχουν με την υβριδιακή και βιοπολιτική μορφή τους
όλες οι μορφές των πολιτευμάτων κάτω από την κυριαρχία
της νεκρής εργασίας .
Έτσι παρόλο που οι ΗΠΑ δεν μπορούνε να «βασιλέψουν»
απόλυτα, καθορίζουν αντικειμενικά σε μεγάλο βαθμό στο
επίπεδο της πολιτικής και στρατιωτικής συγκρότησης τα
γεγονότα . Κάτω από αυτό το πρίσμα αυτό που κατέχει το
Ιράκ δεν είναι ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ, αλλά η ίδια η
Αυτοκρατορία, με τις ΗΠΑ να είναι ο κυρίαρχος πολιτικός
και στρατιωτικός τοποτηρητής της Αυτοκρατορίας, μέσα στο
πλαίσιο μιας παγκόσμιας κατάστασης έκτακτου - ανάγκης
από το κεφάλαιο, όπως αυτή οριοθετείτε από τον «πόλεμο
κατά της τρομοκρατίας»
Σήμερα έχοντας περάσει στην φάση της πραγματικής
υπαγωγής της εργασίας στο κεφαλαίο, στο συνολικό
αποικισμό του κοινωνικού είναι , η ζωή και τα σώματα
μας, είναι ο τόπος, ο χρόνος και ο χώρος της ισχύος του
κεφαλαίου. Το άμεσο ζήτημα της εξουσίας είναι η παραγωγή
και η αναπαραγωγή της ίδιας της ζωής και αυτό το
πετυχαίνει , εισχωρώντας στα βάθη των συνειδήσεων, των
σωμάτων και των σχέσεων , απορροφώντας ολοκληρωτικά την
κοινωνία των πολιτών. Ταυτόχρονα όμως ο βιοπολιτικός
ορίζοντας είναι ο μοναδικός ορίζοντας απελευθέρωσης της
ζωντανής εργασίας, διότι είναι η ίδια η ζωή και τα
σώματα που παράγουν τον κόσμο μας, στην βάση των δικτύων
της .
Για το παγκόσμιο πλήθος υπάρχει μόνο ένας δρόμος, αυτός
της εξόδου που θα ανοίξει δρόμο μέσα από την
αυτοκρατορία, εγκαταλείποντας μαζικά τις αρθρώσεις της.
Μια θέση που βλέπει τα σπέρματα της κομμουνιστικής
κοινωνίας στα δυνητικά μονοπάτια του κόσμου μας,
θεωρώντας την επανάσταση, όχι μια άσκηση ασκητισμού,
αλλά μια μηχανή επιθυμιών, μια απόλυτη οικειοποίηση των
απολαύσεων που σου προσφέρει αντιστραμμένα η
καπιταλιστική κοινωνία .
Μια από τις σημαντικότερες έννοιες του βιβλίου είναι η
έννοια του Πλήθους: το πλήθος αποτελεί το αντίπαλο δέος
της αυτοκρατορίας, είναι το νέο παγκόσμιο προλεταριάτο,
το σύνολο των εκμεταλλευομένων απ΄το κεφάλαιο
εργαζομένων, όπου στους εργαζόμενους εδώ και δεκαετίες
λογαριάζονται όχι μόνο οι εργάτες που παράγουν άμεσα
υπεραξία, αλλά και οι εργαζόμενοι που πουλάνε την
εργατική τους δύναμη στους τομείς της κυκλοφορίας και
αναπαραγωγής του κεφαλαίου . Με αυτόν τον τρόπο η
εργατική τάξη όχι μόνο δεν εξαφανίζεται, αλλά αποτελεί
πραγματικά την καθολική πλειοψηφία της κοινωνίας .
Το πλήθος ενοποιεί οντολογικά τα πολλαπλά εργασιακά
υποκείμενα με «πρωτοπόρο κομμάτι» αυτούς που παράγουν
πλούτο κοινωνικό, συναισθηματικό και άυλο μέσω των
δικτύων της νέας τεχνολογίας και των νέων μορφών
συγκρότησης του κοινωνικού εργοστάσιου(π.χ μορφές
κοινωνικής εργασίας, η εργασία στα νοσοκομεία..), είναι
η έκφραση της γενικής διανόησης (general intellect) του
Μαρξ, δηλαδή ένα οντολογικό υποκείμενο που ενσωματώνει
όλες τις διανοητικές δυνάμεις της νέας υλικής και άυλης
εργασίας, είναι η δύναμη της πολλαπλότητας των
παραγωγικών μοναδικοτήτων.
Τα παραγωγικά δίκτυα της ζωντανής εργασίας παράγουν τον
κοινωνικό πλούτο, πλούτο συναισθηματικό και
επικοινωνιακό, ανεξάρτητα από το κεφαλαίο , το τελευταίο
αυτό που κάνει είναι να αρπάζει αυτό τον πλούτο και να
υποσκάπτει την δύναμη του πλήθους.
Με άλλα λόγια το πλήθος είναι αυτό που επιτίθεται ,
κτίζοντας ένα νέο κόσμο ροών και σχέσεων σε παγκόσμια
κλίμακα γιατί έχει μέσα την δύναμη της ζωής, ενώ το
κεφαλαίο μέσω της αυτοκρατορίας με την εξουσία του
θανάτου φθείρει και ελέγχει αυτή την δύναμη. Για αυτό
τον λόγο οι σημερινοί πόλεμοι παίρνουν όλο και ποιο πολύ
την μορφή παγκόσμιων αστυνομικών επιχειρήσεων ενάντια
στα ανυπότακτα κομμάτια του παγκόσμιου πλήθους.
Αυτό πολιτικά συνεπάγεται ότι το προλεταριάτο επί της
ουσίας επινοεί τις παραγωγικές - κοινωνικές και
επικοινωνιακές φιγούρες του κόσμου μας τις οποίες
αργότερα αναγκάζεται να υιοθετήσει το κεφαλαίο
αντιστρέφοντας το καταφατικό πρόσημο τους , στην
προσπάθεια του να τις ελέγξει .
Έτσι παρόλο που η τάση της παγκοσμιοποίησης αποτελεί
κατάκτηση της «αποεδαφικοποίησης » του πλήθους, αυτή
εμφανίζεται με την αντιστραμμένη εικόνα ενός παγκόσμιου
ενοποιημένου καπιταλισμού , της κοινωνίας του θεάματος,
της κυριαρχίας των ανταλλακτικών άξιων που δεν
εμπεριέχουν καθόλου άξιες χρήσεις, με την εικόνα των
πλανητικών χρηματιστηριακών αποπλανήσεων και
περιπλανήσεων, σε συνθήκες ακραίας υπερσυσσώρευσης(
σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς από τα τρισεκατομμύρια
δολάρια που μετακινούνται στις χρηματαγορές μόνο το 15%
αντιστοιχεί σε πραγματικές αξίες εμπορευμάτων-Σάββας
Μιχαήλ στο κείμενο του παγκοσμιοποίηση και αλλοτρίωση )
Το ίδιο συμβαίνει με την ευέλικτη εργασία και την
ανεργία που είναι η αρνητική έκφραση των δυνατοτήτων της
κατάργησης της μισθωτής εργασίας, της τάσης αποδέσμευσης
της κοινωνικής εργασίας από την κεφαλαιακή ιδιοποίηση,
ενώ το ηλεκτρονικό χρήμα είναι η αρνητική απεικόνιση
αυτού που φώναζαν οι διαδηλωτές του απεργιακού γαλλικού
Δεκέμβρη του 95 «όσο υπάρχει το χρήμα δεν είναι αρκετό
για όλους», δηλαδή της αδυναμίας να εκφραστεί στην
καθολικότητα του ο κοινωνικός πλούτος μέσω του χρήματος.

Η εικόνα του κεφαλαίου που προβάλλεται μέσα στην
αυτοκρατορία είναι ενός ζόμπι ή παράσιτου που πίνει το
αίμα- πλούτο του πλήθους, πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το
κεφαλαίο δεν μπορεί να κάνει δίχως την παραγωγική
εξουσία μας, σκοπός του κεφαλαίου είναι να την ελέγξει η
να την μπλοκάρει όχι όμως και να την σκοτώσει διότι θα
χαθεί και αυτό μαζί της . Η αυτοκρατορία κάτω από αυτό
το πρίσμα είναι το καρκινική απόφυση του πλούτου που
παράγεται και μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει .
Πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούνε έντονα την θέση των
συγγραφέων για την τέλος ή την υπέρβαση του
ιμπεριαλισμού ή για τον παρακμάζοντα ρόλο των εθνών -
κρατών . Η ταπεινή μας άποψη είναι ότι η αυτοκρατορική
τοπολογία δεν είναι ενιαία, διάφορες αυτοκρατορικές και
ιμπεριαλιστικές δυνάμεις συγκρούονται μεταξύ τους , το
έθνος - κράτος δεν καταργείται αλλά αλλάζει χαρακτήρα
και παύει να έχει το κυρίαρχο ρόλο που είχε στην
ιμπεριαλιστική εποχή. Φυσικά δίχως να μας διαφεύγει το
γεγονός ότι κάποια από τα έθνη- κράτη κρατάνε τα
κυρίαρχα χαρακτηριστικά τους , ενώ αλλά στερούνται
τελείως το προνόμιο της υπέρτατης εξουσίας. Το νέο αυτό
στάδιο όχι μόνο δεν αναιρεί την ανισομέρεια αλλά την
βαθαίνει, τόσο από χώρα σε χώρα, όσο και στα πλαίσια των
γεωγραφικών περιοχών του ίδιου έθνους - κράτους ή στο
εσωτερικό των μητροπόλεων του αναπτυγμένου καπιταλισμού.

Ο ιμπεριαλισμός δεν καταργείτε με την ολοκλήρωση της
καπιταλιστικοποίησης του κόσμου παραμένει ένα κατηγόρημα
συχνά κυρίαρχο, όπως σήμερα στην πολιτική των ΗΠΑ, αυτό
με την σειρά του δεν αναιρεί την τάση της αυτοκρατορίας,
απεναντίας επιβεβαιώνει τον θανάσιμο κίνδυνο που μπορεί
να βρεθεί η ανθρωπότητα καθώς μπορεί να οδηγήσει τις
κεφαλαιοκρατικές δυνάμεις να σφάξουν την «κότα που κάνει
τα χρυσά αυγά».όταν π.χ οι αντιθέσεις ανάμεσα στους
καπιταλιστικούς πόλους οξυνθούν επικίνδυνα(εξάλλου οι
«πάνω» ενοποιούνται μόνο όταν είναι να κάνουν επίθεση
στους «κάτω») και το νέο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα
αποτύχει να αντεπεξέρθει στις ιστορικές προκλήσεις του.
Από την άλλη οι παγκόσμιες προλεταριακές μάζες μέχρι να
δομηθούν σε πλήθος αντικειμενικά θα εκπροσωπούνται από
δυνάμεις συχνά αυτοκρατορικές, ιμπεριαλιστικές ,
συντεχνιακές, εθνοκεντρικές με ή χωρίς θρησκευτική
πρόσοψη, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι παραμένουν
δυνητικά επικίνδυνες και πρέπει ολοκληρωτικά να
ελεγχθούν.
Η μεγάλη αδυναμία του βιβλίου βρίσκεται στην απουσία
ξεκάθαρης γραμμής με την οποία πολιτικά οργανώνεται
δίχως να εκπροσωπείται το πλήθος. Οι ίδιοι οι συγγραφείς
γράφουν: «Δεν έχουμε να προσφέρουμε κάποιο μοντέλο για
το συμβάν. Μόνο το πλήθος μέσα από το έμπρακτο
πειραματισμό του θα προσφέρει τα μοντέλα ..»
Έτσι ερωτήματα μένουν ανοικτά π.χ Πως εννοείτε το
πέρασμα μέσα από την Αυτοκρατορία, δηλαδή η έξοδος; Και
από την στιγμή που δεν υπάρχει έξω και ο έλεγχος του
κεφαλαίου είναι απόλυτος, η έξοδος προς τα πού θα
οδεύσει; Μιλάμε για μια αντι-εξουσία που θα διεκδικεί
την συνολική αυτοκυβέρνηση του πλανήτη από το κεφαλαίο ή
για την οικοδόμηση μιας διπλής εξουσίας που θα
απελευθερώνει σταδιακά χώρο και χρόνο από το κεφαλαίο,
δηλαδή για ένα μεταμοντέρνο πόλεμο θέσεων;
Και αν ισχύει το δεύτερο, πως θα απαντήσουμε σήμερα στο
πόλεμο κινήσεων μιας θανάσιμα επικίνδυνης εξουσίας,
μήπως συμμαχώντας με τις αριστοκρατικές ρεφορμιστικές
δυνάμεις που εναντιώνονται στο ιμπεριαλισμό της
κυβέρνησης του Μπους όπως ανάφερε κάπου ο Α. ΝΕΓΚΡΙ(πηγή
AYTONOMEDIA καλοκαίρι 2003) ; Πολύ φοβόμαστε πως η
δεύτερη περίπτωση μας οδηγεί σε ένα είδος ριζοσπαστικού
εναλλακτικού ρεφορμισμού !!!
Οι φόβοι μας ενισχύονται περισσότερο από την ταύτιση του
κομμουνισμού με την «απόλυτη δημοκρατία», την στιγμή που
η «απόλυτη δημοκρατία» είναι η συντακτική εξουσία του
πλήθους, ενώ ο κομμουνισμός είναι η «θεϊκή βία» (κατά
την εβραϊκή μεσσιανική γλώσσα ) του Βάλτερ Μπένγιαμιν
που καταργεί την εξουσία και τον νόμο, σε αντίθεση με
την «μυθική βία» που συντάσσει μια νέα εξουσία και
νόμο.( Β. Μπένγιαμιν - Για μια κριτική της βίας
-Ελευθεριακή κουλτούρα). Και ( Σάββας Μιχαήλ στο κείμενο
του Ο Walter Benjamin και η επαναστατική βία :περιοδικό
Oυτοπία τεύχος 48 Iανουάριος - Φεβρουάριος 2002)
Το ζήτημα είναι το κατακερματισμό προλεταριακό σώμα να
μετατραπεί σε επαναστατική δύναμη και αυτό δεν νομίζουμε
να μπορεί να γίνει αυθόρμητα βγαλμένο από την παραγωγική
δύναμη της ζωντανής εργασίας , από την ταύτιση πολιτικής
δράσης με την παραγωγική ικανότητα της διανοητικής
εργασίας, αλλά με την δημιουργία μιας μαζικής πολιτικής
αντι-εξουσίας, ενός κόμματος - δικτύου, έκφραση της
εμμένειας του διαρκούς επαναστατικού αγώνα .
Η έξοδος από τις αρθρώσεις του κεφαλαίου προϋποθέτει την
δόμηση κομουνιστικών βιοπολιτικών κοινοτήτων
οικιοποιώντας το σύνολο της ζωής, σε αυτό το δρόμο είναι
επιβεβλημένος ένας συνδυασμός πόλεμου κινήσεων και
θέσεων, η οργανωμένη δημοκρατία της βάσης σαν μια
ριζοσπαστική άρνηση του κράτους, της εξουσίας και του
νόμου, με όπλο την καταστροφική δύναμη της ζωντανής
εργασίας που απορρέει από την πληρότητα της υπεραφθονίας
του κοινωνικού πλούτου.
Όπως ήταν αναμενόμενο το βιβλίο των Α. Νέγκρι - Μ. Χαρτ
έγινε αντικείμενο δαιμονοποίησης,( γνωστό το τροπάρι
εξάλλου), από την έτσι και αλλιώς, παρακμάζουσα
σταλινική και μετα- σταλινική αριστερά , όπως υπάρχουν
και δυνάμεις που παρότι προσπαθούν να ανανεώσουν τα
εργαλεία τους αντιμετώπισαν την πρόκληση της
«Αυτοκρατορίας» με πρωτοφανή απαξίωση, αδιαφορία και
άγχος, αποδεικνύοντας πως οι «λογαριασμοί του
παρελθόντος» παραμένουν ανοικτοί. Πιστεύουμε πως η
πρόκληση της «Αυτοκρατορίας», παρολες τις αδυναμίες της,
μπορεί και πρέπει να γίνει αφορμή για την ανανέωση του
οπλοστασίου της επαναστατικής σκέψης περιμένοντας με
θέρμη αντίστοιχες απόπειρες ανάλυσης του σύγχρονου
καπιταλισμού και της αναζήτησης ενός ριζικά νέου κόσμου.


1.10.2003

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΓΥΡΟΣ