Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ, Η ΝΙΟΤΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Περάσανε δεκαπέντε χρόνια από την αποσύνθεση και την
κατάρρευση των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού»και η
παγκόσμια κεφαλαιοκρατία μέσω του αντικομουνιστικού
μνημονίου στο συμβουλίου της Ευρώπης, ταυτίζει τον
κομμουνισμό με το ναζισμό. Δηλαδή για να είμαστε πιο
ξεκάθαροι ταυτίζει μια κοσμοθεωρία που καταργεί την
εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο με την πιο βάρβαρη
έκφραση του καπιταλιστικού συστήματος.

Γιατί όμως μετά από δεκαπέντε χρόνια, το κεφάλαιο
αναγκάζεται να καταδικάσει τον κομμουνισμό, την
επανάσταση και την πάλη των τάξεων; Η απάντηση είναι
απλή και ταυτόχρονα δύσκολη. Δεκαπέντε χρόνια μετά, το
φάντασμα του κομμουνισμού συνεχίζει να ταράζει τον ύπνο
αφεντικών μας. Δεκαπέντε χρόνια μετά, ο κομμουνισμός
παραμένει η μεγάλη ελπίδα του κόσμου και ταυτόχρονα μια
αντικειμενική τάση στο ιστορικό γίγνεσθαι που απορρέει
από τις εκρήξεις των παγκόσμιων αντιθέσεων. Μάλιστα σε
μια στιγμή που η πρωτοκαθεδρία του ιμπεριαλισμού
αμφισβητείται έμπρακτα, δυναμικά και μαζικά σε μια σειρά
από χώρες. Δημιουργώντας εκ νέου ένα εκρηκτικό μίγμα του
οποίου το κομμουνιστικό κίνημα και προοπτική παραμένει
ένας ισχυρός πυροδότης. Ένα γεγονός που το γνωρίζει
καλύτερα από εμάς το παγκόσμιο
καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό πλέγμα. Προχωρώντας σε
προληπτικά μέτρα που ποινικοποιούν την λαϊκή
επαναστατική πάλη. Αλλα την ίδια στιγμή η απάντηση όπως
είπαμε παραμένει δύσκολη, καθώς οι κομμουνιστικές
δυνάμεις πρέπει να απαντήσουν γιατί ο ιστορικός
κομμουνισμός του 20 αιώνα δεν κατάφερε να υπερβεί τις
αντιφάσεις του. Για την επαναστατική κομμουνιστική
αριστερά του 21 αιώνα το να βγάλει τα σωστά συμπεράσματα
για το έπος και την τραγωδία του κομμουνισμού κατά τον
20αιώνα αποτελεί ένα αναγκαίο βήμα που θα την βοηθούσε
να αντιμετωπίσει τον αντικομουνισμό από θέση ισχύος.

Το τέλος του κομμουνισμού ή το τέλος μιας ιστορικής
φάσης του;;

Ξεκινώντας από μια γενικότερη τοποθέτηση μπορούμε να
πούμε πως η επαναστατική και η αντεπαναστατική τάση
συνυπάρχουν ανέκαθεν μέσα στην κοινωνία. Επαναστατική
εννοούμε την τάση που οδηγεί σε ένα ανώτερο στάδιο το
κοινωνικό γίγνεσθαι, ενώ αντεπαναστατική είναι η τάση
που οδηγεί στην αποσύνθεση το συγκεκριμένο κοινωνικο
γίγνεσθαι. Γειώνοντας αυτό το καθαρά θεωρητικό σχήμα
μπορούμε να πούμε πως η κυριαρχία της επαναστατικής
τάσης σε παγκόσμια κλίμα οδήγησε στην μεγάλη οκτωβριανή
επανάσταση, στις εθνικοαπελευθερωτικές – αντιαποικιακές
επαναστάσεις, στην επανάσταση στην Κίνα, στην ανάπτυξη
του εργατικού κινήματος , στον αντιφασιστικό αγώνα των
λαών. Ενώ το μπλοκάρισμα της παγκόσμιας επαναστατικής
διαδικασίας, ένα μπλοκάρισμα που άρχισε αμέσως μετα την
ήττα στην επανάσταση στην Γερμανία και Ισπανία,
συνεχίστηκε με την κυριαρχία του «σοσιαλισμού σε μια
μόνο χώρα» στην ΕΣΣΔ, την αδυναμία της μετατροπής του
αντιφασιστικού αγώνα σε αντικαπιταλιστικού, οδήγησε στην
κυριαρχία της αντεπαναστατικής τάσης. Η τελευταία μεγάλη
ευκαιρία για αντίστροφη της κατάστασης χάθηκε το Μάη του
’68. Ένας Μάης που ταυτόχρονα άφησε πλούσιο
ιδεολογικοπολιτικό λόγο που μέσω μιας διαλεκτικής ματιάς
θα τον ξαναβρούμε στις απόπειρες που θα βιώσουμε στον
μέλλον, π.χ κριτική της αλλοτριωμένης κοινωνίας του
θεάματος, πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα , εργατική
αυτονομία-Ιταλία…κτλ. Η περίοδος της αποσύνθεσης και της
διάλυσης των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν η
κορύφωση της καθολικής κυριαρχίας της αντεπαναστατικής
τάσης. Κι’ αυτό γιατί η καθολική αποσύνθεση και η
κατάρρευση των ταξικών καθεστώτων και ταυτόχρονα
μεταβατικών κοινωνιών του «υπαρκτού σοσιαλισμού»
αποτέλεσε την ολοκλήρωση της παγκοσμίας οπισθοχώρησης
για τις δυνάμεις της εργασίας. Είναι κοινός τόπος σε
όλους τους νοήμονες πολιτικοποιημένους ελευθερόφρονες
ανθρώπους πως η ύπαρξη του σοβιετικού μπλοκ ενίσχυσε σε
παγκόσμια κλίμακα την θέση των εργαζόμενων και των λαών,
ενισχύοντας τους αντιιμπεριαλιστικούς αγώνες. Ενώ είναι
η ΕΣΣΔ που με τον ηρωικό αντιφασιστικό αγώνα των λαών
της που σταμάτησε το φασισμό-ναζισμό. Εδώ σε αυτό το
σημείο θα πρέπει να κατανοήσουμε πως σαν μεταβατικές
κοινωνίες ανάμεσα στον σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό,
οι χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» είτε θα ζούσαν μια
αντιγραφειοκρατική προλεταριακή επανάσταση ή οι
εσωτερικές αντιφάσεις τους θα οδηγούσαν σε μια πρωτη
φάση στην εξάντληση της επαναστατικής δυναμικής και σε
μια δεύτερη φάση στο σάπισμα των δομών με αποτέλεσμα την
αποσύνθεση και την αντεπανάσταση. Η δυναμική για μια
αντιγραφειοκρατική προλεταριακή επανάσταση, δεν υπήρχε.
Σε τελευταία ανάλυση μόνο ένα άλμα προς μια παγκόσμια
διαρκή σοσιαλιστική επανάσταση θα βοηθούσε αυτό το
μεταβατικό κοινωνικό σύστημα να υπερβεί τις εσωτερικές
του αντιφάσεις.. Όπως όμως τελικά φάνηκε έλειπαν σε
παγκόσμια κλίμακα οι κοινωνικές δυνάμεις και το πολιτικο
υποκείμενο που θα οδηγούσε τα πράγματα σε ένα ανώτερο
επίπεδο. Και όταν δεν οδηγούμαστε σε ένα ανώτερο επίπεδο
η οπισθοχώρηση σε ένα κατώτερο είναι ζήτημα χρόνου. Η
κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού» είχε σαν αποτέλεσμα
και την αποσύνθεση και σε πολλές χώρες την κατάρρευση
της κομμουνιστικής αριστεράς του 20 αιώνα που
οικοδομήθηκε με βάση την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στα
σοβιετικά καθεστώτα Ακόμη και τα κριτικά προς το
σοβιετικό μοντέλο, κομμουνιστικά ρεύματα δεν επιβιώσαν
καθώς έπαιζαν τον ρόλο συμπληρωματικό και ταυτόχρονα
ανταγωνιστικό με το υπάρχον παγκόσμιο κομμουνιστικό
σύστημα. Και όχι ένα ρόλο πραγματικά ανεξάρτητο από το
κυρίαρχο κομμουνιστικό κινημα, ένας ρόλος που φρονώ όμως
πως ήταν αδύνατος να οικοδομηθεί. Όσοι δε, το
επιχείρησαν μάλλον πέρασαν σε ανοικτά και αντικειμενικά
αντικομουνιστές θέσεις. Φτάνοντας στο σημείο να
υπερασπίζονται τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, σαν πρότυπο
αστικής δημοκρατίας απέναντι στο κόκκινο φασισμό. Τα
παραδείγματα πολλά και καταδικαστέα. Η κατάρρευση του
«υπαρκτού σοσιαλισμού»φυσικά δεν σήμανε, το τέλος της
ιστορίας, όπως όλο χαρά είχαν προσβλέψει οι απολογητές
της καπιταλιστικής σαπίλας. Ούτε το τέλος της αριστεράς.
Εάν σήμανε ένα τέλος, είναι το τέλος των μορφών που πήρε
το κομμουνιστικό κινημα στον 20 αιώνα Και αυτό πάλι όχι
στην ολότητα του. Π.χ επιβιώνουν μια σειρά από καθεστώτα
που έχουν αναφορά στον «υπαρκτό σοσιαλισμό». Κίνα ,
Βιετνάμ, Βόρειας Κορέας και της Κούβας. Δίχως όμως πάλι
αυτά τα πειράματα να ομογενοποιούνται: Τα καθεστώτα της
Κίνας αλλα και ως ένα σημείου και του Βιετνάμ προσπαθούν
να προσαρμοσθούνε στην νέα καπιταλιστική τάξη πραγμάτων.
Ιδιαίτερα το δικτατορικό, αντικειμενικά αντεπαναστατικό
και αντικομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας, εχει γίνει
πρότυπο για όλους τους καπιταλιστές. Από την δική της
πλευρά η Βόρεια Κορέα προσπαθεί με νύχια και με δόντια
να κρατήσει την εθνική και κοινωνική της ανεξαρτησία από
τον ιμπεριαλισμό και σε αυτό το αγώνα, η στήριξη όλων
των αριστερών, κομμουνιστικών και επαναστατικών δυνάμεων
αποτελεί καθήκον τους και καθήκον μας. Τέλος μένει η
Κούβα, το πιο προχωρημένο πείραμα σοσιαλιστικού
μετασχηματισμού. Μια χώρα που παρόλα τα προβλήματα της,
αντιστέκεται στην ιμπεριαλιστική περικύκλωση παίζοντας
ένα σημαίνον ρόλο, ενισχύοντας τις αριστερές κυβερνήσεις
και τους αγωνιζόμενους λαούς της Βενεζουέλας και τώρα
της Βολιβίας. Μια χώρα, ένας λαός που εχει την στήριξη
όλων των αγωνιζόμενων λαών και των αριστερών πολιτών και
κινημάτων ανά την υφήλιο. Ταυτόχρονα υπάρχουν πολλές
εκατοντάδες κόμματα με κομμουνιστική αναφορά. Αλλα από
αυτά έχουν προσαρμοστεί στην καπιταλιστική
πραγματικότητα, αλλα συνεχίζουν να έχουν μια σαφή
αναφορά στην παράδοση του ιστορικού κομμουνισμού, και
αλλα ψάχνονται να βρούνε νέα μονοπάτια που θα απαντάνε
στις νέες συνθήκες, πότε λανθασμένα, μηδενίζοντας ότι
έγινε και ποτέ επιχειρώντας, νέες συνθέσεις. Τα γεγονότα
αποδεικνύουν πως τίποτε δεν αρχίζει από την αρχή, σαν να
γράφεις σε λευκό χαρτί. Αντίθετα οι επαναστατικές
παραδόσεις των καταπιεσμένων, ήταν και είναι παρόν σε
κάθε συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο. Επηρεάζοντας θετικά
αλλα και αρνητικά κάθε νέο ξεκίνημα. Θετικά στο βαθμό
που συνδυάζεται διαλεκτικά με τις νέες συνθήκες,
αρνητικά στο βαθμό που τα παλαιά μοτίβα πνίγουν το νέο
που δεν εχει εμφανισθεί ακόμη στην ολότητα του. Εάν ο
κομμουνισμός του 20 αιώνα απέτυχε να ολοκληρώσει το έργο
της επαναστατικής αναμόρφωσης του κόσμου δεν οφείλεται
στο ότι ήταν μια ουτοπία βουτηγμένη στο αίμα, όπως
παπαγαλίζουν οι αντικομουνιστές, αλλα στο γεγονός πως ο
κομμουνισμός σαν το ολοκληρωμένο κοινωνικό σύστημα ήταν
πολύ μπροστά από την εποχή του. Δίχως τούτο να σημαίνει
πως δεν άξιζε το κόπο να πραγματοποιούν οι επαναστατικοί
πειραματισμοί του αιώνα που αφήσαμε πίσω μας. Οι
ανολοκλήρωτες απόπειρες σοσιαλιστικού μετασχηματισμού
που ζήσαμε αποτελούν μια γενική δόκιμη, ένα «1905» της
παγκόσμιας επαναστατικής θύελλας που έρχεται. Εξάλλου ο
κομμουνισμός σαν ένα πραγματικό κινημα που έμπρακτα
ασκεί την κριτική των λόγων και των όπλων στην
καπιταλιστική τάξη είναι πάντα επίκαιρος, πάντα
αναγκαίος.

Ο κομμουνισμός είναι η ποίηση του μέλλοντος..

Οι πιο ευαίσθητες μύτες μυρίζουν την αλλαγή στο αέρα:
Ήδη από το 1994 στην ζούγκλα της τσιάπας μια νέα
κοινωνική και πολιτική αριστερά διανύει τα πρώτα βήματα
της. Ενώ 10 χρόνια ύστερα από την πρώτη εμφάνιση των
ζαπατίστας, μια πολύχρωμη ριζοσπαστική αριστερά, με
ασαφή ακόμη στόχευση, κάνει δυναμικά την εμφάνιση της,
ιδιαίτερα στο χώρο της λατινικής Αμερικής και της
Ασίας.. Πρόκειται για μια αριστερά με έντονα αντιφατικά
χαρακτηριστικά, ανοίγοντας όμως την οδό για πιο
συνολικές αντιλήψεις. Θεωρώ πως οι διαφορετικές
αριστερές φωνές δεν αποτελούνται ανταγωνιστικά επιτελεία
ενός στρατού που πρέπει να δημιουργηθεί αλλα στιγμές
μιας μερικής έκφρασης της συνολικής κίνησης που οδηγεί
σε μια καθολική απελευθερωτική επαναθεμελίωση. Η
αντικειμενική κομμουνιστική τάση, που ξεμυτάει από κάθε
πλευρά της ζωής, γεννάει με βήμα αργό, σταθερό αλλα και
μη-γραμμικό, τα νέα ιστορικά της μορφώματα. Οι επόμενες
δεκαετίες είναι βέβαιο πως θα διαμορφώσουν σε ένα πιο
συνολικό επίπεδο τον ιστορικά διαμορφωμένο κομμουνισμό
του 21 αιώνα. Σε αυτή την φάση ζούμε τα προοίμια της
μεγάλης επιστροφής. Συνδυάζοντας επίπεδα και κόμβους
τυχαιότητας, χαοτικής πολυπλοκότητας και αναγκαιότητας.
Σε κάθε εποχή γεννιόταν κινήματα εξισωτικά, που
εκφράζουν τις επιθυμίες των καταπιεσμένων αλλα και μια
αντικειμενική διαδικασία κοινωνικής εξέλιξης. Βέβαια
μόνο στην φάση του καπιταλισμού αυτά τα εξισωτικά
κινήματα, που πήραν το όνομα κομμουνιστικά, έχουν την
δυνατότητα να καθορίσουν τις κοινωνικές εξελίξεις και
αυτό γιατί απορρέουν μέσα από την κυρίαρχη αντίθεση
κεφάλαιο-εργασία. Ο κομμουνισμός , αυτή η νιότη του
κόσμου, από την μια είναι απόρροια της ωριμότητας των
παραγωγικών δυνάμεων, που ασφυκτιούν μέσα στις
απαρχαιωμένες παραγωγικές σχέσεις. Από την άλλη είναι το
μόνο πραγματικό κίνημα που μπορεί να καταργήσει μια και
καλή την όψιμη καπιταλιστική πραγματικότητα. Ένα κίνημα
που συνδυάζει την ελευθερία με την αναγκαιότητα
Ελευθερία σε αυτή την αντίληψη δεν είναι να κανείς ο,τι
σου αρέσει αλλα ο,τι πρέπει να γίνει, σύμφωνα με την
γνώση της αναγκαιότητας. Στην αρχή της καπιταλιστικής
πραγματικότητας το κομμουνιστικό κινημα βρέθηκε στην
άκρα αριστερά του αστικοδημοκρατικού επαναστατικού
ρεύματος, στην φάση του ιμπεριαλισμού πραγματοποίησε το
«πρώτο πέταγμα στον ουρανό»με τις πρώτες σοσιαλιστικές
επαναστάσεις σε μια σειρά από χώρες.(Ρωσία, Κίνα,
..κτλ). Σήμερα στην φάση του όψιμου και ολοκληρωτικού
καπιταλισμού, που η αστική τάξη εχει χάσει την
ιστορικότητα της μετατρεπόμενη σε μια νέα φεουδαρχία
ανοίγονται δυο καθοριστικοί δρόμοι. Είτε οι ώριμες
συνθήκες θα συνθλίβουν από την σαπίλα των παραγωγικών
σχέσεων με αποτέλεσμα την βαρβαρότητα και ένα νέο
μεσαίωνα, είτε μέσω της συνειδητής επαναστατικής δράσης
των μαζών οι παραγωγικές δυνάμεις θα υπερβούν τις
παραγωγικές σχέσεις. Αλλάζοντας διαλεκτικά κι’αυτές τις
παραγωγικές δυνάμεις ερχόμενες σε μια ισορροπία με την
φυσική βιοποικιλότητα. Κατά μια έννοια ο κομμουνισμός
σαν την ενεργή καθολικότητα του μέλλοντος που
αντιμάχεται κάθε δοξασία του παρελθόντος είναι η
επιστροφή του πνεύματος στον εαυτό του. H αυτοπραγμάτωση
και το τέλος της ιστορίας της φιλοσοφίας , η έλευση της
ποίησης σαν τρόπος ζωής. Το τέλος του καπιταλισμού δεν
θα σημάνει και πάλι το τέλος της ιστορίας, αλλα το τέλος
της προϊστορίας και την αρχή της πραγματικής ανθρώπινης
ιστορίας. Γι’αυτό άλλωστε λέμε πως ο κομμουνισμός είναι
η πραγματική νιότη του κόσμου. Μια νιότη που προσπαθεί
να φονεύσει ο γέρος και βαθιά άρρωστος καπιταλισμός που
όπως κάθε ταξικό σύστημα αρνείται να μπει στο
χρονοντούλαπο της ιστορίας για να δώσει την θέση σε ένα
άλλο ανώτερο κοινωνικό σύστημα που καταργεί τις
κοινωνικές τάξεις. Βέβαια πάντα παραμένει ανοικτό το
ζήτημα οι δυνάμεις της βαρβαρότητας να μπλοκάρουν την
κοινωνική διαδικασία προς ένα ανώτερο σύστημα. Όπως
αυτές που ποινικοποιούν σήμερα την κομμουνιστική
προοπτική, την πάλη των τάξεων και την επανάσταση.
Οικοδομώντας μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης και
δικαιϊκής εξαίρεσης. Για αυτό άλλωστε σήμερα επιβάλλεται
τόσο η στρατηγική επαναθεμελίωση της επαναστατικής
προοπτικής όσο και η μαζική δουλειά, σε μια λογική
ενιαίου μετώπου με τις άλλες αριστερές δυνάμεις πάνω σε
ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Δημήτριος Αργυρός

Tuesday, January 24 2006