ΓΙΑ ΠΟΣΟ ΑΚΟΜΗ Η ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΙΣ «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ» ;;

Ένα άρθρο του «Βήματος της Κυριακής» της 31 Αυγούστου για ένα αδημοσίευτο προσυνεδριακό κείμενο του ΚΚΕ, σε σχέση με τις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού», μου δίνει την αφορμή να αναπτύξω κάποιες σκέψεις για την σχέση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και του Σταλινισμού.

Σύμφωνα με το άρθρο- εάν αυτό είναι απόλυτα σωστό- το ΚΚΕ εξάγοντας συμπεράσματα για την εμπειρία της οικοδόμησης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» επιστρέφει σε μια υπεράσπιση της περιόδου της παντοδυναμίας του Στάλιν, ως μια περίοδο συνεπούς οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Και πως από το 20^ο συνέδριο του ΚΚΣΕ- που το καθεστώς της ΕΣΣΔ καταδίκασε τον Στάλιν αλλά όχι την θεωρία του «σοσιαλισμού σε μόνο μια χώρα»- αρχίζει η αντεπαναστατική κατρακύλα.

Θα είμαι ξεκάθαρος: Η κυριαρχία του Σταλινισμού, δηλαδή η κυριαρχία της αντίληψης του «σοσιαλισμού σε μόνο μια χώρα», είναι το αποτέλεσμα του οριστικού μπλοκαρίσματος της παγκόσμιας επαναστατικής διαδικασίας στα χωρικά όρια της πρώην Τσαρικής Ρωσίας, μιας τεράστιας, πλούσιας αλλά και οικονομικά και πολιτιστικά καθυστερημένης χώρας. Είναι πολιτική και ιδεολογική έκφραση των γραφειοκρατικών – αντεπαναστατικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που κυριάρχησαν στα όρια αυτού του μεταβατικού εργατικού κράτους. Απόρροια εντόνων ταξικών αντιθέσεων στην βάση της Σοβιετικής παραγωγής και της αδυναμίας της εργατικής τάξης να κρατήσει την εξουσία του.

Αποτέλεσμα της ήττας των δυνάμεων της κομμουνιστικής τάσης να οικοδομήσουν ένα άλλο δρόμο, όπου η δικτατορία του προλεταριάτου θα είναι όντως μια ολοκληρωμένη δημοκρατία των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών σε όλα τα παραγωγικά- πολιτικά και κοινωνικά πεδία .

Και όχι η δικτατορία του μοναδικού κόμματος , των γραφειοκρατών, των ηγετών της παραγωγής, των τεχνοκρατών πάνω στους εργαζόμενους όπως εκ των γεγονότων συνέβη. Που είχε ως στόχο την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με κάθε κόστος, που κάποια στιγμή θα ξεπερνούσαν τον καπιταλισμό και θα έφερναν τον κομμουνισμό.

Ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που κατέπνιξε κάθε δημόσια πολιτική ζωή, μετατρέποντας την πολιτική σε μια σχεδιασμένη κινητοποίηση των μαζών που υποστήριζαν άκριτα το καθεστώς. Κάθε δημόσια διαφωνία , κάθε κριτική φωνή καταστελλόταν. Εκατοντάδες χιλιάδες κομμουνιστές – ανάμεσα τους η πλειοψηφία των πρωταγωνιστών της Οκτωβριανής Επανάστασης - οδηγηθήκανε στο εκτελεστικό απόσπασμα ως πράκτορες των εχθρών της Σοβιετικής Ένωσης και αντεπαναστάτες.

Η επανάσταση- ως νέος Κρόνος - τρώει τα παιδία της ή το τέλος της επανάστασης ήρθε νωρίς και οι μάζες των Ρώσων και των άλλων εθνοτήτων και λαών προσαρμόσθηκαν σε αυτό που πάντα είχαν μάθει. Στην υποταγή τους στην εξουσία ενός- κόκκινου αυτή την φορά- Τσάρου που σε αντίθεση με τους προηγούμενους Τσάρους τους εξασφάλιζε ένα «κοινωνικό κράτος» που δεν είχαν ξαναδεί.

Ένας πολιτικός δεσποτισμός που συνδυαζόταν με τον δεσποτισμό των ηγεσιών της παραγωγής πάνω στους μυριάδες εργαζόμενους . Ένας συνδυασμός δεσποτισμών που καταργούσε επί της ουσίας τις δομές των εργατικού έλεγχου και διεύθυνσης, τις δομές της εργατικής εξουσίας και δημοκρατίας.

Το Σταλινικό ολοκληρωτικό καθεστώς μπλόκαρε όλες τις δυνατότητες οι πολίτες της ΕΣΣΔ να γίνουν πιο ελεύθεροι, πιο συνειδητοποιημένοι, πιο ενεργά πολιτικοποιημένοι. Δηλαδή να νιώθουν συνειδητοί δημιουργοί της ιστορίας που «στέκονται όρθιοι» μπροστά στο «δικαστήριο της ιστορίας»( Αναξίμανδρος , Χέγκελ, Κ. Παπαιωάννου), αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους μπροστά στην μακρά και διαλεκτική πορεία της απελευθέρωσης του ανθρώπου.

Η πολιτική δράση των ίδιων των ανθρώπων σε μια πρόσωπο με πρόσωπο δημοκρατία(άμεση δημοκρατία)είναι το μόνο κριτήριο που πρέπει να αναπτύσσει ένα κόμμα- μέτωπο- κίνημα που αγωνίζεται για την κοινωνική απελευθέρωση, που αγωνίζεται για τον κομμουνισμό, δηλαδή για μια κοινωνία καθολικής ελευθερίας.

Γιατί όμως ένα κόμμα που αναφέρεται στο κομμουνισμό εμμένει σε ιστορικές περιόδους που τόσο έφθειραν την κομμουνιστική ιδεολογία; Αναπαράγοντας ένα φορμαλιστικό παλαιοκομουνιστικό μοντέλο οργάνωσης και ιδεολογικής συγκρότησης; Ένα μοντέλο που συνεχίζει να υμνεί τον παραδοσιακό βιομηχανικό εργάτη με τα γυμνασμένα μπράτσα που λιώνουν το ατσάλι; Που όσο τον υμνούσαν οι σοβιετικοί γραφειοκράτες, τόσο του στερούσαν το δικαίωμα να έχει το καθοριστικό ρόλο στο τι παράγεται και στο πως διανέμεται.

Γιατί φοβάται αλήθεια να ανοίξει τους θεωρητικούς ορίζοντες και αντιμετωπίζει τον μαρξισμό ως ευαγγέλιο; Γιατί αδυνατεί να πειραματιστεί και να δει περισσότερο διαλεκτικά τις αποτυχημένες επαναστατικές προσπάθειες των ανθρώπων να σταθούν όρθιοι και να αναμετρηθούνε με την απεραντοσύνη των σκοπών της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Και αυτός ο φετιχισμός με την σοβιετική περίοδο μήπως εν τέλει αλληλεπιδρά και εντάσσεται οργανικά εντός του φετιχιστικού εμπορευματικού πλέγματος του μεταμοντέρνου καπιταλισμού που όλες οι κοινωνικές σχέσεις εμφανίζονται ως σχέσεις πραγμάτων που η συμβολική τους αξία αποκτάει τη μορφή τυφλής αναγκαιότητας, στην συγκεκριμένη φάση τυφλής πίστης στην αναγκαιότητα του σοσιαλισμού και στην δυνατότητα της εργατικής τάξης να παίξει ένα αντικειμενικό επαναστατικό ρόλο. Φετιχιστικά ιδεολογικά και υλικά πλέγματα που δεν μας επιτρέπουν να αναμετρηθούμε με το παρελθόν , το παρόν και το μέλλον της ύπαρξης μας και της παγκόσμιας ιστορίας.

Από αυτή την πλευρά σε αυτή την ιστορική φάση ο Σοβιετικός Μαρξισμός/ Μ-Λ/ Σταλινισμός όχι μόνο δεν είναι απάντηση στο μεταμοντέρνο χυλό που καταπίνει τα πάντα, αλλά μας νομιμοποιεί να διατυπώσουμε την άποψη πως η Μ- Λ(Σταλινισμός)ιδεολογία- ως ψευδή συνείδηση-στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» έστρωσε κατά κάποιο τρόπο τον δρόμο στο χυλό του σχετικισμού.

Εξηγούμαστε για να μην παρεξηγούμαστε: Μήπως τελικά οι διάφορες μορφές ολοκληρωτισμού – από τον φασιστικό, σταλινικό έως το σύγχρονο ολοκληρωτικό καπιταλισμό- για να σπάσουν την αντικειμενική δυαδική εξουσία των ελεύθερων παραγωγών δεν διδάξαν, με ποικίλους τρόπους, τους ανθρώπους να είναι υπήκοοι αρχόντων, εξουσιών και εμπορευμάτων; Μήπως ο σημερινός αδιάφορος για την πολιτική δυτικός άνθρωπος είναι αποτέλεσμα της διαβρωτικής παρέμβασης των ιδεολογημάτων , των εμπορευμάτων και των ολοκληρωτισμών; Αποτρέποντας τους να μετατραπούνε σε ενεργούς πολιτικοποιημένους πολίτες που έχουν ευθύνη για την ιστορία και την πολιτική κοινωνία.

Μέσα από αυτή την οπτική η εμμονή στις παραδόσεις των νεκρών(σταλινισμός) πάνω στους ζωντανούς δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ακόμη έκφραση του καπιταλιστικού μηδενισμού που απορρέει από το σύγχρονο τρόπο που ο καρκίνος της αλλοτρίωσης έχει μολύνει κάθε ιστό του κοινωνικού είναι. Που τα πάντα μετατρέπονται σε εικόνες , εμπορεύματα , θεάματα.

Στις μέρες μας- κυρίως στην δυτική Ευρώπη και ΗΠΑ- το πλέον σημαντικό ζήτημα για το σύγχρονο προλεταριάτο είναι η ολοκληρωτική απουσία έλεγχου της ζωής του. Το βασίλειο των αλλότριων δυνάμεων και αντικειμένων που εξουσιάζουν τις ζωές μας δεν κάνουν τον άνθρωπο πραγματικά πλούσιο, αλλά ουσιαστικά φτωχότερο καθώς δεν μπορεί να ελέγξει τις όρους της ζωής, εγκλωβισμένος στα δόκανα της κυρίαρχης ιδεολογίας. Ενώ οι τράπεζες και το πλαστικό χρήμα στενεύουν απελπιστικά τα όρια απεγκλωβισμού από τις κυρίαρχες αξίες και ανάγκες. Η ζωή μετατρέπεται σε μια «ζωή επί πιστώσει».

Η απάντηση τελικά γιατί αυτό το κόμμα με την μακρά και βαριά ιστορία αποφεύγει να ανανεωθεί σε μια επαναστατική κατεύθυνση δεν είναι εύκολη και πρέπει να προβληματίσει έντονα τους χιλιάδες αγωνιστές που βρίσκονται εντός του. Και ελπίζουμε με την δημοσίευση των προσυνεδριακών κειμένων του να δοθεί η δυνατότητα να ανοίξει ένας πλούσιος και ανοικτός διάλογος για την αριστερά και τον κομμουνισμό της εποχής μας.

Αλλά από μια άλλη πλευρά - ως ένα σημείο- έχει και ένα δίκαιο: Όσο δογματικό είναι να μην μπορούμε να θάψουμε τους νεκρούς μας και να τους μετατρέπουμε σε φετίχ άλλο τόσο δογματικό είναι να τα ρίξουμε όλα πάνω τους, θεωρώντας πως έτσι ξοφλούμε με τις δικές μας ευθύνες του σήμερα.

Όσο δογματικό είναι να υπερασπίζεται τον Σοβιετικό Μαρξισμό και τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» άλλο τόσο όμως δογματικό και μηδενιστικό είναι να κατηγορείς συλλήβδην τις επαναστατικές απόπειρες και την ουτοπία για την γέννηση των ολοκληρωτισμών και της βαρβαρότητας. Παραμένοντας τάχα στωικά εντός της μεταμοντέρνας απόλαυσης που γεννά η ολοκληρωτική κυριαρχία του εμπορεύματος , ως σχέση και ως θέαμα.

Απορρίπτοντας την δυνατότητα και την αναγκαιότητα ο άνθρωπος να λειτουργήσει πολυπρόσωπα ως πολιτικό όν. Την δυνατότητα να οικοδομηθεί ένα νέο επαναστατικό πλαίσιο που θα κλείσει τους λογαριασμούς με το παρελθόν(υπαρκτός σοσιαλισμός) και με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες να αναπτύξει μια νέα πολιτική αντιπρόταση κοινωνικής απελευθέρωσης.

Δηλαδή είναι αναγκαίο να μην πετάξουμε τα παιδί μαζί με τα βρομόνερα, ούτε να απομυθοποιήσουμε τις ιδεολογίες που δικαιολογούνε και απαλύνουν τον πόνο των αλυσίδων για να ζήσουμε μόνο με τον πόνο των αλυσίδων δίχως το όπιο που απαλύνει τον πόνο.

Απέναντι στις μυθολογίες των εξουσιών και των δογμάτων θα πρέπει να επανασυγκροτήσουμε τους αναγκαίους απελευθερωτικούς και παιδαγωγικούς «μύθους» και ουτοπίες που θα αναδείξουν τον άνθρωπο ως πολιτικό ζώο, σε μια ατομική και συλλογική βάση.

Δημήτριος Αργυρός