ΟΤΑΝ Η ΕΞΟΥΣΙΑ «ΧΟΡΕΥΕ» ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ

Η πολύμορφη και πολυεπίπεδη συστημική κρίση, οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου κρίση ηγεμονίας, βάζοντας ζήτημα αλλαγής των καθεστωτικών δομών. Στον Ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό κάθε τέτοια περίοδος σήμανε έντονες, εντονότατες πολιτικές , κοινωνικές και ταξικές συγκρούσεις που οδηγούσαν στο «βγάλσιμο των μεγάλων μαχαιριών». Σε αυτό το άρθρο θα μας απασχολήσουν δυο τέτοιες στιγμές ανασυγκρότησης της αστικής ηγεμονίας. Δύο ιστορικές περίοδοι που η εξουσία πάρθηκε από τους «κάτω» και πέρασε στους «πάνω». Που οδήγησαν σε αναδιάταξη των σχέσεων των πολιτικών δυνάμεων και των κοινωνικών τάξεων. Οδήγησαν σε μια καθεστωτική αλλαγή που στήριξε το κοινωνικό σύστημα του υπαρκτού καπιταλισμού.

ΚΡΙΣΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ – ΚΡΙΣΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Πριν από 42 χρόνια , στις 21 Απρίλη του 1967, μια δράκα Συνταγματαρχών- με προσβάσεις σε παρακρατικούς μηχανισμούς, βγαλμένη από τις νίκες του εθνικού στρατού στο Γράμμο και στο Βίτσι-καταλύει μια παράλυτη και καχεκτική αστική δημοκρατία. Προλαβαίνοντας την χούντα του Βασιλιά , των στρατηγών και των ΝΑΤΟαμερικάνων, που αργούσαν όπως φαίνεται να δράσουν. Φυσικά η χούντα των Συνταγματαρχών γλήγορα αναγνωρίστηκε από τους Αμερικάνους και από το Ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Ήταν η περίοδος που το ΝΑΤΟ έσπερνε δεξιά και αριστερά «κόκκινες προβιές» και χούντες, απαντώντας με αυτό τον τρόπο στην εξέγερση του «εσωτερικού εχθρού» στους αδύνατους καπιταλιστικούς κρίκους.

Η χούντα ήταν και μια λύση για τον Ελληνικό αστισμό, καθώς έβαζε στο «γύψο» τον Ελληνικό λαό που διεκδικούσε δυναμικά τα δικαιώματα του. Ας μην ξεχνάμε πως η δεκαετία του 1960 ήταν η δεκαετία ανάπτυξης πρωτόγνωρων ταξικών και λαϊκών αγώνων. Αγώνες που δεν έμειναν στην διεκδίκηση καλύτερων όρων εργασίας ή μισθών, αλλά έπαιρναν άμεσο πολιτικό χαρακτήρα. Με κορυφαίο γεγονός την εξέγερση των Ιουλιανών, που για μια ακόμη φορά η εξουσία έφερνε βόλτα στους δρόμους της Αθήνας και κανείς από την Αριστερά δεν φαντάστηκε να βάλει ζήτημα να την πάρει.

Η σχετικά πρόσφατη ήττα του εμφυλίου μπλοκάριζε κάθε τέτοια σκέψη ενός πολέμου κινήσεων, για να χρησιμοποιήσουμε μια έκφραση του Γκράμσι. Για την αριστερά της εποχής έφτανε ένας μακροχρόνιος πόλεμος θέσεων που στόχευε στην εξασφάλιση μιας πολιτικής και πολιτισμικής ηγεμονίας.

Μόνο που η ιστορία δεν κινείται με το γραμμικό τρόπο των ρεφορμιστών. Έτσι όταν τον Ιούλη του 1965 η «εξουσία» – το ξανάλεμε- κυκλοφορούσε ελεύθερη και ωραία στο δρόμο , η ηγεσία της μαζικότατης ΕΔΑ μάζευε τους διαδηλωτές. Περιμένοντας τον «γαλατά», με τις βαλίτσες παραμάσχαλα, για να πάρουν το δρόμο της εξορίας.

Αυτό τον δρόμο τον ήξερε πολύ καλά, ήδη από την ήττα του 1949. Αν και η λογική αυτών των απόψεων ξεκινάει από την πολύ παλαιότερα ήδη από το πώς αντιμετώπιζε τους έντονους ταξικούς και λαϊκούς της δεκαετίας του 1930.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΡΙΘΗΚΕ ΤΟ 1940-45

Η ηγεσία των πολιτικών δυνάμεων των υποτελών τάξεων και πιο συγκεκριμένα το ΚΚΕ από την 6ή ολομέλεια του 1934 και εντεύθεν αναγνώρισε – λανθασμένα νομίζω- την αδυνατότητα της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Θεωρώντας πως η ερχόμενη επανάσταση θα είχε αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με στόχο την ανάπτυξη της χώρας. Μετατρέποντας το ΚΚΕ σε μια αριστερή αντιπολίτευση του αστικού δημοκρατικού κόσμου. Αυτό συνεπάγονταν έναν άμεσο πόλεμο θέσεων στο επίπεδο της σοσιαλιστικής-κομμουνιστικής προοπτικής με στόχο έναν πόλεμο κινήσεων στο επίπεδο της αστικοδημοκρατικής αλλαγής.

Με αποτέλεσμα την συγκρότηση μιας λαϊκής και κοινωνικής συμμαχίας μικροαστικών, λαϊκών, μεσοαστικών και αστικών δυνάμεων την περίοδο του ΕΑΜ, με στόχο την λευτεριά από τον κατακτητή και την αστικοδημοκρατική ολοκλήρωση της χώρας.

Ετσι το ΚΚΕ με 500000 μέλη, προτιμούσε να κάνει συμφωνίες με την αστική τάξη(Καζέρτα- Λίβανος και ύστερα την Βάρκιζα). Την στιγμή που ευρύτερα λαϊκά στρώματα και οι προλετάριοι, με το όπλο στο χέρι, έβαζαν αντικειμενικά ζήτημα εξουσίας. Ήδη στην λεύτερη Ελλάδα των βουνών είχε αναπτυχθεί κατά πολύ μια πραγματικά πρωτόγνωρη λαϊκή και εργατική εξουσία.

Αυτή η κατάσταση δυαδικής εξουσίας μπορούσε να επιλυθεί είτε με μια σοσιαλιστική Επανάσταση, είτε με μια αστική αντεπανάσταση. Όλοι γνωρίζουμε πως έγινε το δεύτερο , με τραγικά αποτέλεσμα για τα λαϊκά και εργατικά συμφέροντα

Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι τι θα είχε γίνει εάν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ νίκαγαν. Εάν είχαμε την κατάληξη του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ή εάν πέρναμε άλλο δρόμο ή εάν η νίκη των αριστερών δυνάμεων στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα να σπάσει η συμφωνία της Γιάλτας. Ανοίγοντας τρεις δρόμους : α) μια μεταβίβαση του ιού της σοσιαλιστικής επανάστασης στην δύση- ιδιαίτερα στην Ιταλία και Γαλλία. β)έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο- ίσως και πυρηνικό-μεταξύ της καπιταλιστικής δύσης και της κόκκινης ανατολής. γ) μια νέα γεωπολιτική συμφωνία καπιταλιστικής δύσης και «σοσιαλιστικής» ανατολής , με την Ελλάδα σε ρόλο ενδιάμεσο κρίκου, αυτόν τον ρόλο που έπαιξε αργότερα ο Τίτο και η Γιουγκοσλαβία. Σίγουρα όμως δεν πρόκειται να γινόμασταν Βουλγαρία και Αλβανία, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο το γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας, όσο και την οικονομική, πολιτική και κοινωνική θέση και κατάσταση της.

Φυσικά η ιστορία δεν εξελίσσεται με αν και όποιος υποστηρίζει πως ευτυχώς που ηττήθηκε η αριστερά, μάλλον εκφράζει ένα φτηνιάρικο αντικομμουνισμό. Έναν φτηνιάρικο και προβοκατόρικο αντικομμουνισμό που συνδέεται με την σημερινή κρίση της αστικής ηγεμονίας.

Ξέρουμε όμως το τι έγινε. Και αυτό δεν είναι άλλη από την στρατηγική ήττα της ελληνικής κομμουνιστικής αριστεράς, των μαχόμενων προλεταρίων και της λαϊκής συμμαχίας του ΕΑΜ. Μια ήττα στρατηγική αλλά διόλου καθοριστική , όπως αποδείχτηκε από τους αγώνες της δεκαετίας του 1960 που είχαν την κατάληξη την χούντα.

Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ….

Κακά τα ψέματα, η χούντα των Συνταγματαρχών πέτυχε εν πολλοίς το σκοπό της. Κατάφερε να ενσωματώσει ένα σημαντικότατο τμήμα των προλεταριακών και λαϊκών τάξεων, διευρύνοντας τα μικροαστικά στρώματα, ενισχύοντας τα κατώτερα λαϊκά ένστικτα. Πάρτε δάνεια, κτίστε όπου θέλετε και όσους ορόφους θέλετε. Γλεντήστε με ελαφρολαϊκά και «μπουζούκια», δείτε «άγνωστο πόλεμο» και χαρείτε τις επιτυχίες στον αθλητισμό. Μετατρέποντας το ιδιόμορφο εξεγερμένο μαζικό εργάτη- χαρακτηριστική είναι σε φωτογραφίες η φιγούρα του οικοδόμου να συγκρούεται με τις αύρες, στις άγριες διαδηλώσεις της δεκαετίας του 60- σε χορτασμένο μικροαστό και στην περίπτωση του οικοδόμου σε εργολάβο.

Ταυτόχρονα προσπάθησε με ήπια σχετικά μέσα - σε σχέση πάντα με το τι συνέβη στην Χιλή και γενικότερα στην Λατινική Αμερική- να ελέγξει και να περιθωριοποιήσει τα πολιτιστικά δρώμενα και το κίνημα των νέων. Πολιτιστικά και πολιτικά κινήματα που ήδη από την δεκαετία του 1960 με τους «Λαμπράκηδες» είχαν κάνει την εμφάνιση τους, καθορίζοντας την ριζοσπαστικοποίηση στην μεταπολίτευσης της νεολαίας και μειοψηφικών τμημάτων της εργατικής τάξης. Η χούντα διαμόρφωσε δυο διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα που ακόμη και σήμερα εμφανίζονται; Έντεχνο και ροκ ή σκυλάδικο και ελαφροπόπ;

Η χούντα δημιούργησε τα πλαίσια της ενσωμάτωσης των «πάνω» και των «κάτω». Πλαίσια που στην μεταπολίτευση θα τα δούμε να ανασυγκροτούνται με όρους κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Και επί ΠΑΣΟΚ με όρους ενός σοσιαλδημοκρατικού συμβολαίου. Που θα έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη ενσωμάτωση του κόσμου του ΕΑΜ. Την ενσωμάτωση της αριστεράς στο ρόλο μιας υπεύθυνης δύναμης που ανεξάρτητα από τι λέει, στηρίζει το υπάρχον καθεστώς.

ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως σήμερα η κοινωνική ειρήνη της μεταπολίτευσης μας έχει τελειώσει. Πως χρειαζόμαστε μια πολιτική και καθεστωτική αλλαγή. Θα με βρει σύμφωνο μια τέτοια προσέγγιση, ιδιαίτερα στο βαθμό που έχει σπάσει το πλαίσιο της ενσωμάτωσης των λαϊκών και υποτελών τάξεων. Πόσο μάλλον που βρισκόμαστε σε περίοδο βαθιάς και πολύμορφης κρίσης και ύφεσης.

Μόνο που δεν ξέρω εάν σήμερα έχουν διαμορφωθεί οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στους «πάνω» και στους «κάτω» που θα συντελέσουν σε μια καθεστωτική και γιατί όχι σε συστημική αλλαγή. Ενώ παραμένει ανοικτό το πρόσημο αυτής της μετάλλαξης ή αλλαγής. Προοδευτικό , επαναστατικό ή συντηρητικό; Σε κάθε περίπτωση, όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοικτά!!!!!

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ