ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΦΟΒΟΥ……

Κινδυνολογίας το ανάγνωσμα ή ένας πραγματικός κίνδυνος πανδημίας ενός επικίνδυνου ιού; Του ιού μιας νέας(;) γρίπης που θα προκαλέσει την παράλυση του κοινωνικού ιστού και πολλά θύματα. Θύματα που προκαλούνται και από την κοινή γρίπη και που κανείς δεν έχει μάθει για αυτούς˙ βλέπετε δεν ασχολούνται τα ΜΜΕ με αυτά τα περιστατικά.

Και όμως τα συμπτώματα της είναι ακόμη σχετικά ήπια, άρα η αντιμετώπιση της θα έπρεπε να ήταν πιο ψύχραιμη και νηφάλια Ή από την άλλη εάν τα πράγματα είναι τόσο, μα τόσο σοβαρά , τότε θα έπρεπε η ενημέρωση να ήταν πιο ολοκληρωμένη και σε όλα τα επίπεδα. Και όχι να αφήνετε στην ατομική επιλογή για το πώς αποφύγουμε την γρίπη ή για το πώς, εάν νοσήσουμε δεν θα μολύνουμε το σύνολο. Αδυνατώντας όμως να κατανοήσουμε που τελειώνει η αλήθεια και αρχίζει το ψεύδος.

Άλλο ένα στοιχείο: Σύμφωνα με τα ΜΜΕ ο ΠΟΥ- η παγκόσμια οργάνωση υγείας – μέχρι πριν λίγα χρόνια συναρτούσε τον όρο πανδημία όχι με το πόσο διαδίδετε ένας ιός- και αυτός είναι αλήθεια πως έχει μεγάλη μεταδοτικότητα- αλλά με την νοσηρότητα και την θνησιμότητα του. Τι άλλαξε άραγε, ο χαρακτήρας του ΠΟΥ ή νέα επιστημονικά δεδομένα που έχουν αλλάξει το τρόπο της σκέψης του;

Και αυτά τα νέα επιστημονικά δεδομένα είναι πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ουδέτερα; Ή όπως θα έλεγε και ο Λ. Αλτουσέρ σε τελευταία ανάλυση επικαθορίζονται από οικονομικά συμφέροντα ή αντίστοιχα συμφύονται με πολιτικές αντιλήψεις και εξουσιαστικές λογικές;

Τα πράγματα περιπλέκονται με την εμφάνιση στο «μιαρό» κόσμο της αγοράς ενός εμβολίου που δεν έχει δοκιμαστεί. Σύμφωνα πάλι με τα ΜΜΕ ένα εμβόλιο ή φάρμακο μπαίνει σε κυκλοφορία, δίχως να έχει δοκιμαστεί κλινικά, μόνο όταν έχουμε φαινόμενα πανδημίας. Και να λοιπόν μια γρίπη εξελίσσεται (;;) σε πανδημία και το εμβόλιο μπαίνει στην αγορά.. Πολλές περίεργες συμπτώσεις για να είναι αθώες μόνο που με την υγεία δεν παίζεις και δεν θα έπρεπε να παίζουν.

Η ζωή πεδίο άσκησης εξουσίας

Οι διαπιστώσεις είναι πικρές και κυνικά απλές: Η υγεία έχει μετατραπεί σε ένα νέο χρυσοφόρο τοπίο συσσώρευσης κεφαλαίου. Η ζωή δε αποτελεί πεδίο άσκησης μηχανισμών εξουσίας επί αυτής. Και αυτά τα δύο διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη λογική στα γεγονότα. Εντός μιας κοινωνίας εξατομικευμένων ιδιωτών που το δημόσιο αποτελεί μια αλλοτριωμένη έκφραση του πρώτου. Με αποτέλεσμα την ύπαρξη του όποιου κράτους ως μορφή διαμεσολάβησης ανάμεσα στους αλλοτριωμένους ιδιώτες.

Κατά συνέπεια για να μπορέσει να λειτουργήσει μια τέτοια κοινωνία το κάθε άτομο- ιδιώτης θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένες οδηγίες που θα τον προστατεύσουν και ταυτόχρονα θα προστατεύουν και το σύνολο από αυτό που το απειλεί. Και αυτό αποκτάει ένα συνολικότερο ή και ολοκληρωτικό χαρακτήρα όταν έχουμε ως διακύβευση το ζήτημα της ασφάλειας, την διαχείριση του φόβου ή του ενστίκτου της ζωής και του θανάτου. Με αποτέλεσμα την αφαίρεση της αυτονομίας του φιλελευθέρου ατόμου στο όνομα της ασφάλειας. Την ίδια στιγμή βαθαίνει η απαλλοτρίωση των «κοινών τόπων» και του «κοινού πλούτου» της ζωντανής εργασίας. Μια απαλλοτρίωση των «κοινών» που μεταλλάσσονται σε ιδιωτικό- δημόσιο-κρατικό. Και αυτό στο πεδίο της ζωής παίζει καθοριστικό ρόλο στο πως εξελίσσεται η διαδικασία της εμπορευματοποίησης της.

Και αυτό το ζήσαμε τα τελευταία χρόνια επανειλημμένως: Aids «έμπολα», γρίπη των πτηνών και τώρα γρίπη των χοίρων. Το βλέπουμε και στο πεδίο της απαγόρευσης του τσιγάρου και των παράνομων ουσιών. Στην αντιμεταναστευτική ρατσιστική υστερία, στην νεοφασίζουσα αντιτρομοκρατική αντιισλαμική εκστρατεία της Δύσης.

Για μια ακόμη φορά βιώνουμε στο σώμα μας μια αγρία χειραγώγηση από τις τεχνολογίες της βιοπολιτικής εξουσίας της σύγχρονης έκφρασης του καπιταλισμού. Με ολοφάνερο στόχο την πειθάρχηση και τον έλεγχο των ροών της ζωντανής εργασίας. Μιας εργασίας υλικής. άϋλης και συναισθηματικής. Για αυτό άλλωστε και η διαχείριση των επιδημιολογικών κρίσεων αποτελεί ένα δυνατό χαρτί στα χέρια των σύγχρονων μορφών της ενότητας πειθαρχίας / έλεγχου.

Στα χέρια της πειθαρχίας και του έλεγχου

Πειθαρχία και έλεγχος που στην γλώσσα του στοχαστή Μ. Φουκώ συνεπάγονται δυο διαφορετικά βιοπολιτικές πρακτικές: Η πειθαρχία συνεπάγεται μια παραγωγική πρακτική κανονικοποιήσης των ατόμων εντός κάποιων αποδεκτών ορίων. Είναι η υποταγή σε ένα νόμο, είναι ο άμεσος έλεγχος κάθε πλευράς της ζωής.

Αντίθετα η έννοια του έλεγχου παραπέμπει σε μια παραγωγή μορφών ενσωμάτωσης των κοινωνικών ορίων που και πάλι οδηγεί σε μια κανονικοποιήση των βιοπολιτικών πρακτικών. Που στηρίζεται σε ένα συνδυασμό τεχνολογιών της εξουσιών επί της ζωής.

Εάν στην πειθαρχία η καταστολή έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο , στον έλεγχο αυτόν τον ρόλο τον παίζει η συναίνεση. Εάν η πειθαρχία ήταν το βιοεξουσιαστικό μοτίβο της σχετικής υπαγωγής των πάντων στο κεφάλαιο στην εποχή της απόλυτης υπαγωγής στο κεφάλαιο αυτό τον ρόλο αναλαμβάνει ο έλεγχος.

Εάν στην εποχή που μεσουρανούσε ο λόγος του Μ. Φουκώ και κυριαρχούσε ο φιλελευθερισμός και η αστική κοινωνία είχε απαντήσεις η λογική του έλεγχου καθόριζε τις κανονικότητες των ρυθμών ζωής . Σήμερα όμως σε μια φάση μιας συνολικής κρίσης των δομών και των πεδίων επιβολής της κυριαρχίας αλλά και των πεδίων αντίστασης ο δρόμος της συναίνεσης, ο δρόμος του έλεγχου δεν αρκεί. Όπως όμως δεν αρκεί και μια κλασική μορφή πειθαρχικών μέτρων. Σε μια μειοψηφία που αντιδρά τα πειθαρχικά κατασταλτικά μέτρα ίσως και να είναι λειτουργικά, όμως στην μεγάλη πλειοψηφια τα πειθαρχικά μέτρα είναι εξίσου αναποτελεσματικά όπως και ο έλεγχος.

Από την άλλη όπως γράφει και ο Π. Σωτήρης στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «θέσεις» τ:109 σ 89: «οι αμιγώς πειθαρχικές πρακτικές αναλαμβάνουν είτε να προλειάνουν το έδαφος για τις διαδικασίες αυθόρμητης συμμόρφωσης, είτε να παρέμβουν στην οριακή περίπτωση..». Παίζοντας εν τέλει κατά αυτόν όμως και πάλι καθοριστικό ρόλο.

Εμείς από την πλευρά μας μιλάμε για μια ενότητα πειθαρχίας/ έλεγχου. Για ένα εκλεκτικό συνδυασμό μηχανισμών πειθάρχηση και έλεγχου που συνάδουν σε μια εποχή στην πολυεπίπεδης συστημικής κρίσης. Εκλεκτικοί μηχανισμοί πειθάρχησης όπως π.χ το ζήτημα της απαγόρευσης του τσιγάρου ή έλεγχου , όπως τα μέτρα για την γρίπη. Μια εκλεκτική συσχέτιση που συνδέεται με τον συνδυασμό σχετικής και απόλυτης υπεράξιας στο επίπεδο της παραγωγής.

Ο δρόμος της ελπίδας

Σίγουρα η γρίπη Η1Ν1 δεν είναι μια ψευδής πραγματικότητα που φτιάχτηκε από τα ΜΜΕ και τις φαρμακευτικές εταιρίες για να πουλήσουν «ταμιφλού» και τα εμβόλια που δεν έχουν δοκιμαστεί. Ούτε πρόκειται για ένα τρικ των εξουσιών για να ελέγξει τους πληθυσμούς. Ο τρόπος που όμως οι οικονομικές και πολιτικές εξουσίες διαχειρίζονται το ζήτημα προδίδει σκοπιμότητες και αντιλήψεις που πιο πάνω επιχειρήσαμε να περιγράψουμε. Για αυτό και ο κόσμος δυσπιστεί με το ζήτημα του εμβολίου. Και αυτό από μόνο του αποτελεί παραγωγή μιας βιοπολιτικής εξουσίας από τους πληθυσμούς , όπως θα ξανάλεγε ο Μ. Φουκώ. Που όμως δεν λύνει το ζήτημα της συσκότισης σχετικά με το θέμα.

Θα μπορούσε άραγε να υπάρξει ένας άλλος τρόπος διαχείρισης μιας κρίσης πανδημίας; Ίσως αν σαν παραγωγοί του πλούτου ξαναβάζαμε το ζήτημα μιας διαφορετικής κοινωνικής δημοκρατικής συγκρότησης. Μιας κοινωνικής συγκρότησης που οι μορφές της ζωντανής εργασίας αφού παρήγαγαν από κοινού θα συναποφάσιζαν από κοινού. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μια δημοκρατική κοινωνία διαφάνειας , αλήθειας. Μια πιο ώριμη κοινωνία από την σημερινή

Είναι σήμερα εφικτός αυτός ο δρόμος; Όχι αν δεν τον πιστέψουμε και αν δεν αγωνιστούμε για αυτόν. Με αλλά λόγια: Επιβάλλεται η συγκρότηση ενός δρόμου που θα οδηγεί στο τόπο «που τα πάντα δεν θα ανήκουν σε κανένα»(Τ. Νέγκρι). Απαραίτητη μόνο μια συμβουλή για αυτό το ταξίδι: Να εμβολιαστούμε με το εμβόλιο της αντίστασης και της ουτοπίας.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

www.argiros.net