ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ : ΤΙΠΟΤΕ ΓΙΑ ΕΜΑΣ ΧΩΡΙΣ ΕΜΑΣ

 

Που πήγε η συμμετοχική δημοκρατία του Γ. Παπανδρέου, μήπως έβγαλε φτερά και πέταξε, μήπως έγινε εικόνα στις ειδήσεις και εχάθη; Μήπως εν τέλει μεταλλάχθηκε στο νέο εφεύρημα της διαβούλευσης;

Άραγε τι είναι η διαβούλευση; Μήπως κουβέντα να γίνεται μπροστά στις οθόνες των pc και των λαπτοτ, με την κυβέρνηση να εφαρμόζει την πολιτική της; Δηλαδή κατά μια έννοια μια μεταμοντέρνα επίφαση άμεσης δημοκρατίας και λαϊκής συμμετοχής.


Τι είναι εν τέλει η συμμετοχική δημοκρατία και διαβούλευση; Φτηνά πολιτικά τεχνάσματα που σε μια τελευταία ανάλυση δεν πείθουν ούτε τους εμπνευστές τους ή κάτι ποιο πολύμορφο και καινοτόμο που συσχετίζεται με τις ανάγκες της εποχής. Με σαφή βέβαια στόχο την οργάνωση της συναίνεσης και την ενσωμάτωση των λαϊκών μαζών στην διαδικασία καπιταλιστικής αξιοποίησης.
Σε μια εποχή μιας πολύπλευρης κρίσης πολιτικής αντιπροσώπευσης όπου τα κόμματα δεν μπορούν να εμπνεύσουν και να στρατεύσουν. Αναλαμβάνοντας τον ρόλο της εκπροσώπησης οι κοινωνικές συλλογικότητες και οι μκο.
Μια πολιτική πραγματικότητα που συσχετίζεται με τις βαθιές αλλαγές στο παγκόσμιο παραγωγικό δίκτυο. Όπου η γνώση, η επικοινωνία και η πληροφορία είναι κομβικά σημεία των σύγχρονων παραγωγικών δικτύων και η μαζική κοινωνική διανοητικότητα η ύψιστη μορφή της καπιταλιστικής αξιοποίησης, όσο και της προλεταριακής αυτοαξιοποίησης.Αλλαγές που παράγουν νέες πολιτικές συνθήκες που επαναφέρουν σε μια πιο εξελιγμένη μορφή ένα παλαιό μαρξικό αξίωμα που το κίνημα του Ιταλικού εργατισμού και της αυτονομίας το ‘70 το έκανε σημαία. Η πολιτική των μαζών, η πολιτική επινοητικότητα της ζωντανής εργασίας, οι μορφές ζωής για να θυμίσουμε και τον ύστερο Βιτγκενστάιν, η αντίσταση ως μια παραγωγική κατηγορία, προηγούνται.
Το σύστημα, το κράτος ακόμη και η εξουσία για να μην πούμε οι εξουσίες- κατά τον Φουκό- απαντάνε στα ερωτήματα που βάζει η πολιτική των μαζών και η ζωντανή εργασία. Το σύστημα χρησιμοποιεί την δύναμη της ζωντανής εργασίας- αλλοτριώνοντας το «κοινό» πλούτο της, την υλική τάση του κομμουνισμού- για να ενισχύσει την ισχύ του.
Αυτό αντί να αναστέλλεται με την κρίση, οξύνεται, άλλωστε η κρίση(οικονομική, κοινωνική, πολιτική, οικολογική) είναι έκφραση και ταυτόχρονα αποτέλεσμα της προτεραιότητας της αντίστασης, της παραγωγικής δύναμης των προλετάριων και του μαζικού διανοητικού και όχι μόνο πλούτου που δεν χωρά στα υπάρχοντα κλειστά πλαίσια του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Με την «κατάσταση εξαίρεσης»- ως εξέλιξη της κατάστασης εκτάκτης ανάγκης στην εποχή των βιοπολιτικών αποκλεισμών(π.χ ΕΕ φρούριο), όπως πολύ σωστά ορίζει ο G. Agamben- να είναι ένα παράδειγμα σύγχρονης διακυβέρνησης. Στην οποία η βιοεξουσία διαχειρίζεται και μπλοκάρει τους δρόμους των μορφών ζωής. Τους δρόμους πολιτικής εξόδου της προλεταριακής πληθυντικότητας ή του “πλήθους”, όπως το θέλει ο ύστερος- “κακός” καθηγητής του εξεγερμένου Ιταλικού Μάη- Α. Νέγκρι.

Αν η «κατάσταση εξαίρεσης» είναι ο τόπος της εκμετάλλευσης της ζωντανής εργασίας το “πλήθος” είναι ο τρόπος που συγκροτείται πολιτικά η ζωντανή εργασία, η σύγχρονη διανοητική εργασία. Φυσικά για την αριστερά το “πλήθος” παραμένει μια άκρως αμφιλεγόμενη έννοια που παραπέμπει σε μετα-μαρξιστικές αναγνώσεις της πραγματικότητας.

Προσωπικά θαρρώ πως η η έννοια του πλήθους μας προσφέρει κάποια μεθοδολογικά και όχι μόνο εργαλεία για να αναλύσουμε την σημερινή έκφραση της επαναστατικής υποκειμενικότητας- δάνειο απο ένα τελευταίο άρθρο του M.Lowy από το τεύχος του περιοδικού σημειώσεις- εάν υπάρχει σήμερα κάτι τέτοιο.
Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά τι είναι πλήθος: Πλήθος είναι η προλεταριακή πολλαπλότητα στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού˙ προλεταριακή με την έννοια ότι δεν κατέχει απόθεμα ικανό να μετατραπεί σε κεφάλαιο και πουλάει την εργατική του δύναμη. Τούτο δεν ταυτίζετε με την ικανότητα να καταναλώνει. Η κατανάλωση είναι η αντεστραμμένη δυνατότητα πρόσβασης στο τεράστιο σύγχρονο πλούτο.
Πολλαπλότητα καθώς κατέχει την οντολογική δύναμη, αλλά όχι και την ισχύ, για να εκφράσει σε όλη την καθολικότητα του, την περιεκτικότητα του μοντέρνου συνεργατικού δικτύου που δημιουργεί τον πλούτο. Αυτό φυσικά διαχέεται με ιεραρχικό τρόπο μέσα στον αντικειμενικοποιημένο κόσμο μας, από τις μοντέρνες τεχνολογικά οάσεις, έως τις φαβέλες της Βραζιλίας και τις γειτονιές των απόκληρων της Παλαιστίνης.

Η προλεταριακή πολλαπλότητα είναι μια πολιτική σωματικότητα που στις σημερινές συνθήκες εκφράζεται με τον μυστικισμό της ατομικότητας και της κατανάλωσης, τσουβαλιάζεται στον ιδεαλισμό του λαού. Σώματα που δεν νιώθουν την διάθεση και την επιθυμία να σκεφτούν, να δράσουν και να ζήσουν ως βιομηχανική εργατική τάξη.
Αυτός είναι ένας επίσης λόγος που οι πατροπαράδοτες δομές του εργατικού κινήματος αδυνατούν να παρέμβουν στα πεδία της νέας εργατικής βάρδιας και ιδιαίτερα της διανοητικής εργασίας. Σε αντίθεση βέβαια με τις ευέλικτες δομές τόσο της εργασίας τους, όσο και των διάφορων κοινωνικών κινήσεων, κινημάτων, μκο, συσπειρώσεων. Σαν αυτά που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στα «Δεκεμβριανά».
Ή σαν τις δομές που προσπάθησε να συγκροτήσει(;;;)το ΠΑΣΟΚ της συμμετοχικής δημοκρατίας που όμως τόσο ο κυβερνητισμός όσο και οι κομματικοί μηχανισμοί του γλήγορα το απαξίωσαν σε μια δημοσκοπική δημοκρατία ή και διαδικτυακή διαβούλευση.
Το ΠΑΣΟΚ και η σοσιαλδημοκρατία ακόμη και σε αυτή την φάση δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να απαντάει με ένα συστημικό τρόπο σε σωστά ερωτήματα που βάζει η εποχή μας. Ανάλογο παράδειγμα αποτελεί και ο «Καλλικράτης» και το στοίχημα της αποκέντρωσης.

Η απάντηση της αριστεράς δεν μπορεί να είναι η υπεράσπιση του παλαιού, αλλά η ανάδειξη και ενίσχυση των τάσεων της κοινωνικής χειραφέτησης στο σήμερα. Η όξυνση των αντιθέσεων του καπιταλιστικού συστήματος. Η επαναθεμελίωση του κομμουνισμού του 21ού αιώνα γεννιέται μέσα από τις αντιθέσεις, τις αντιφάσεις και τις δυνατότητες της εποχής μας και όχι μέσα από την υπεράσπιση του παλαιού καπιταλισμού κόσμου που αποσαθρώνεται από ένα νέο καπιταλισμό.
Δρόμοι αυτής της νέας πολιτικής δεν μπορεί παρά να είναι: Μια καμπάνια για το δικαίωμα στην δωρεάν διανομή και χρήση πολιτισμικών και άλλων αγαθών. Κοινωνικός μισθός που να καλύπτει τις βασικές και αναπαλλοτρίωτες ανάγκες των ανθρώπων. Ριζική μείωση των ωρών εργασίας, 4ωρή εργασία για κάθε εργαζόμενο πολίτη. Οικοδόμηση και λειτουργία πρωτοβάθμιων παραγωγικών, εμπορικών και καταναλωτικών συνεταιρισμών. Συνδικάτα, κοινωνικές οργανώσεις, πολιτικοί οργανισμοί και δημόσιοι φορείς που θα έχουν ως βάση λειτουργίας τους την άμεση δημοκρατία των συνελεύσεων σε όλα τα επίπεδα. Την άμεση δημοκρατία των αιρετών και ανακλητών αντιπροσώπων.
Ουτοπία; τεχνικά και τεχνολογικά σε καμιά περίπτωση, απεναντίας σήμερα η γενικευμένη άμεση δημοκρατία μέσω της νεας τεχνολογίας είναι μια ρεαλιστική προοπτική.

Πολιτικά όμως παραμένει ένα ανοικτό στοίχημα για το αν μπορεί η εξουσία των πολλών να κατακερματίσει την ισχύ και την κυριαρχία των λίγων- κόβοντας τον γόρδιο δεσμό της εκμετάλλευσης- οικοδομώντας εν τέλει μια κοινωνία των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών ή αντίθετα θα συνεχίζει η τελευταία να διασπά την δύναμη των πολλών, συνεχίζοντας επί μακρόν τον φαύλο κύκλο του κόσμου της λησμονιάς.


Δ. ΑΡΓΥΡΟΣ