ΚΡΙΣΗ: Πρόσκρουση ή σύγκρουση;

Ποια είναι άραγε τα αίτια της κρίσης που ζούμε; Φταίνε μόνο οι κακοί κερδοσκόποι των χρηματαγορών που επιβάλουν τις πολιτικές τους πάνω στις κυβερνήσεις, φταίνε μόνο οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ΕΕ; Ραντεβού στον αέρα;;;
Ή μήπως- όπως πιστεύουμε- η συγκεκριμένη πολιτική της κυβέρνησης εκφράζει και τις ανάγκες του ελληνικού κεφαλαίου που ως ένα σημείο ταυτίζονται με τα συμφέροντα του συνολικού ευρωπαϊκού κεφαλαίου; Στα πλαίσια πάντα μιας οξυμένης οικονομικής ανισομέρειας που ευνοεί τους πιο δυνατούς οικονομικούς και πολιτικούς παίχτες, όπως π.χ την Γερμανία;
Εκφράζοντας με αυτό τον τρόπο την θεωρία του αδύνατου κρίκου της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας με τον ηγεμονικό κρίκο της- παγκόσμια τις ΗΠΑ και Ευρωπαϊκά την Γερμανία- να υπερασπίζεται τα συνολικά συμφέροντα του παγκόσμιου κεφαλαίου και των επιμέρους εθνικών καπιταλιστικών συμφερόντων.
Μια συνολική- εντός των αντιθέσεων της- κυρίαρχη καπιταλιστική πολιτική που σκοπεύει να καταργήσει τα ήδη συρρικνωμένα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζόμενων και της νεολαίας. Με στόχο την ολοκληρωτική «πειθάρχηση» και έλεγχο των εργαζόμενων˙ την δημιουργία ενός ανθρώπου που δεν θα κουβαλάει βαρίδια- όπως φίλοι, σχέσεις, οικογένεια- στην μοναχική περιπλάνηση του στην σύγχρονη αβεβαιότητα της καπιταλιστικής έρημου.
Όπως ο πρωταγωνιστής της ταινίας «Ραντεβού στο αέρα», ένας τύπος που η δουλειά του είναι να απολύει εργαζόμενους, ένας βαθύτατα μοναχικός αλλοτριωμένος εργαζόμενος- ένα διαρκώς μετακινούμενο «ανθρώπινο κεφάλαιο»- μια υποταγμένη ατομική φιγούρα στα προγράμματα και τις «γλώσσες» του κεφαλαίου, όπως θα ήθελαν κάθε εργαζόμενο οι επιχειρηματίες. Μια ταινία που πάει γάντι με την εποχή της κρίσης, της κρατικής χρεοκοπίας, των υψηλών επιτοκίων και των μαζικών απολύσεων.
Η Ελλάδα- ένας αδύνατος κρίκος του σαθρού Ευρωπαϊκού οικοδομήματος- αποτελεί το δοκιμαστικό σωλήνα˙ ένα ευρωπείραμα για να σωθεί το νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό οικοδόμημα και στην συνέχεια το συνολικό κεφαλαιοκρατικό μοντέλο. Με κίνδυνο βέβαια να τιναχθεί το οικοδόμημα στο αέρα, εάν έσπαγε ο αδύνατος κρίκος της χώρας μας.
Κατά συνέπεια οι τωρινοί αγώνες των Ελλήνων εργαζόμενων όχι μόνο αποτελούν πρόκριμα των αγώνων που θα ξεσπάσουν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, άλλα πρόκειται για αγώνες που ήδη υπερασπίζονται τα συμφέροντα των Ευρωπαίων και όχι μόνο εργαζόμενων.
Οι κύκλοι και τα κύματα …
Η θεωρία των οικονομικών κύκλων εξηγεί ως ένα σημαντικό βαθμό τα αίτια της σημερινής κρίσης. Σύμφωνα λοιπόν με τον Κοντράτιεφ- ένα φωτισμένο σοβιετικό επιστήμονα που πέθανε και αυτός στα Γκουλάγκ- ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής κάνει κύκλους διάρκειας περίπου 50 ετών, που συνδέονται με συγκεκριμένες τεχνολογικές καινοτομίες. Ξεκινώντας από το κύκλους της ανάπτυξης, καταλήγοντας στο κύκλο της ύφεσης και ούτω καθεξής
Έτσι σήμερα λόγου χάρη βρισκόμαστε στο κλείσιμο του οικονομικού κύκλου που ξεκίνησε το 1950, ύστερα από την τόσο θανατηφόρα «δημιουργική καταστροφή»- όπως έλεγε και ο Γ. Σουμπέτερ- του β’ ιμπεριαλιστικού παγκόσμιου πολέμου.
Σε συνάρτηση με το κλείσιμο ενός μικρού κύκλου στο Ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια και συσχετίστηκε με τον συμβιβασμό κεφαλαίου- εργασίας και με την επέκταση του Ελληνικού κεφαλαίου στην Μέση-Άπω Ανατολή και στα Βαλκάνια, ανοίγοντας την ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, βαθαίνοντας την κοινωνική ανισότητα.
Αντίστοιχα ο μαρξιστής E. Mandel, αναλύοντας το στάδιο «Ύστερου Καπιταλισμού» μιλάει για τα μακρά κύματα του τελευταίου, ένα συνδυασμό τεχνολογικών επαναστάσεων αλλά της ταξικής πάλης, με την τελευταία να παίζει καθοριστικό ρόλο. Όπως μας δίδαξαν θετικά και αρνητικά και οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα.
Οι κύκλοι της ανάπτυξης και της ύφεσης δεν είναι τίποτε άλλο παρά απόρροια της κυρίαρχης της αντίθεσης κεφαλαίου-εργασία. Με πολιτικά κυρίαρχο το κεφάλαιο και οντολογικά δυνατή την ζωντανή εργασία πάνω στο κεφάλαιο.
Είναι κοινός τόπος στο Κ. Μαρξ στον Α. Σμιθ και σε πολλούς άλλους, πως μόνο η εργασία παράγει πλούτο, παράγει κέρδος. Οι μηχανές ως συσσωρευμένη νεκρή εργασία δεν προσθέτουν περαιτέρω αξία. Ένας πλήρες αυτοματοποιημένος καπιταλισμός δεν θα μπορούσε να υπάρξει, θα μετατρέπονταν στο διαλεκτικό αντίθετο του, τον κομμουνισμό.
Για αυτό το λόγο άλλωστε το σύγχρονο μητροπολιτικό συλλογικό παγκόσμιο εργοστάσιο, έστω κι αν βιώνει με δραματικό τρόπο τις πολλαπλές αντιθέσεις, δεν θα ήταν δυνατόν να επιβιώσει δίχως να αποικίσει το συνολικό κοινωνικό σώμα. Επεκτείνοντας τις «περιφράξεις» του σε περιοχές που η εργασία παραμένει ακόμη φτηνή και οι πρώτες ύλες άφθονες.
Οι τεχνολογικές οάσεις, τα κομπιούτερ, τα «cyborg» δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν δίχως τα εργασιακά σκλαβοπάζαρα στις νέες βιομηχανικές χώρες και στις Μητροπόλεις. Όπως γράφει και ο G.Kaffentzis:«..οι ‘’νεες περιφράξεις’’ πρέπει να συνοδεύουν την άνοδο της ‘’αυτόματης διαδικασίας’’ στη βιομηχανία, το κομπιούτερ χρειάζεται τις μονάδες που εκμεταλλεύονται εντατικά και με τους χειρότερους όρους τους εργάτες και η ύπαρξη του cyborg βασίζεται στον σκλάβο».
Το κεφάλαιο ζει συνεχώς σε μια διαρκή σχιζοειδείς αντίφαση. Απ την μια η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και των τεχνολογικών καινοτομιών εξορίζει την εργασία, από την άλλη δίχως την εργασία δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ενώ οι νέες παραγωγικές δυνάμεις δίνουν την δυνατότητα να ανασυγκροτηθεί η κοινωνία σε μια άλλη βάση, απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από την βάσανο της εργασίας.
Όταν λοιπόν λέμε έχουμε κρίση, έχουμε όξυνση της αντίθεσης παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων που επιδρά καθοριστικά στις πολλαπλές σχέσεις ανάμεσα στο κεφάλαιο και την ζωντανή εργασία.
Με τις νέες παραγωγικές δυνάμεις- όπως έχει δείξει η ιστορία- να πιέζουν για συνολικότερες αλλαγές στον τρόπο παραγωγής, με τις παραγωγικές σχέσεις να στέκονται εμπόδιο, υπερασπιζόμενες το σύστημα.
Κατά αυτόν τον τρόπο ο τόπος της κρίσης δεν μπορεί παρά να είναι ο τόπος της επανάστασης, ο τόπος του κομμουνισμού, αποτέλεσμα της συνειδητής ανατρεπτικής δράσης των εργαζόμενων.
Δ. ΑΡΓΥΡΟΣ