Ο ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ

δρόμοι του κομμουνισμού…

Αφορμή για το συγκεκριμένο κείμενο στάθηκαν δυο ελάσσονα γεγονότα που όμως θεωρώ πως εκφράζουν πολύπλευρες αναζητήσεις, αντανακλώντας  την σημερινή ιστορική κίνηση των πραγμάτων.

Το πρώτο είναι το κείμενο της Γκεζίνε Λετς, συμπροέδρου του γερμανικού κόμματος «Αριστερά» με τίτλο: «Δρόμοι προς τον κομουνισμό». Άρθρο  που προκάλεσε την μήνη της Γερμανικής Δεξιάς και του Γερμανικού κατεστημένου που λίγο πολύ ζήτησαν την απαγόρευση του κόμματος και την παρακολούθηση του από τις δυνάμεις της κρατικής ασφάλειας. Όπως συμβαίνει λόγου χάρη με το μικρό Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα.


Και όμως το εν λόγω άρθρο δεν είχε τίποτε το συγκλονιστικά επαναστατικό, δεν καλούσε καν σε εξέγερση και τελείωνε με την επίκληση του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Στην Ελληνική πολιτική σκηνή ανετότατα θα χαρακτηρίζονταν ρεφορμιστικό και για κάποιους άλλους δεξιό οπορτουνιστικό.  Ενώ και η ίδια δεν ανήκει στην αριστερή πτέρυγα του κόμματος αλλά στην μετριοπαθή της. Παρόλα  αυτά μιλάμε για ένα πολύ αξιόλογο κείμενο που θα πρέπει να διαβαστεί. Οι αναγνώστες μπορούν να το βρουν στην εφημερίδα «ΕΠΟΧΗ» της 23 Ιανουαρίου.

Το ερώτημα είναι προφανές: Τι τρόμαξε το Γερμανικό κατεστημένο, αν το τρόμαξε κάτι, και δεν χρησιμοποιήθηκε ως φόβητρο ενός φαντάσματος που κατά περιόδους τους χαλάει τον ύπνο;   Ήταν άραγε η ταύτιση του κομμουνισμού με τα σταλινικά καθεστώτα ή αυτό στέκει ως μια αφορμή για να μπλοκάρει κοινωνικές  διεργασίες που προσπάθησε να περιγράψει και το κείμενο της συμπροέδρου του κόμματος «Αριστερά»; Υπόγειες και μη κοινωνικές διεργασίες που οξύνονται σε μια περίοδο τεκτονικών διεργασιών λόγω κρίσης. Και που ο κομμουνισμός- ως μια διαρκή τάση ανατροπής- μπορεί να οδηγήσει σε μη ελεγχόμενους για το σύστημα ατρόπους.

Και δρόμοι του ρεαλισμού…..

Το δεύτερο είναι η παρουσίαση στα Γιάννενα του βιβλίου του πολιτικού συντάκτη της κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας Τάσου Παππά με τίτλο: «Η Αμήχανη Αριστερά και η οικονομική κρίση» από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. Ένα βιβλίο που προσπαθεί να περιγράψει την αποτυχία της Αριστεράς σε όλες τις μορφές, από την κυβερνώσα σοσιαλδημοκρατία ως την ανατρεπτική Αριστερά να δώσουν απαντήσεις στην κρίση. Απαντήσεις φυσικά ενός του συστήματος, εξάλλου για το συγγραφέα  κάθε απάντηση εκτός του καπιταλιστικού συστήματος που δόθηκε στο 20ό αιώνα οδήγησε στο ολοκληρωτισμό.

Το βιβλίο περιγράφει μια πραγματικότητα που λίγο πολύ όλοι ξέρουμε: Την κατάντια της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας που κατέληξε σε κολαούζο του νεοφιλελευθερισμού. Την εμφανή  αδυναμία της  παραδοσιακής και της «άλλης» αριστεράς να συσπειρώσει τα πλήθη που πέφτουν θύματα της κρίσης. Την διάχυτη οργή που οργανώνεται και πυρπολεί δίχως να θέλει να κτίσει και που οργανωμένα εκφράζεται από συγκρουσιακά τμήματα μιας νέας αναρχίας.

Η  λύση αυτής της δύσκολης εξίσωσης για το συγγραφέα βρίσκεται σε μια ευρωπαϊκή εκδοχή της Λατινοαμερικανής συνάντησης της σοσιαλδημοκρατίας με την ριζοσπαστική, ανατρεπτική Αριστερά. Μια σαφώς δυσκοίλια συνάντηση που η σοσιαλδημοκρατία θα προσφέρει το ρεαλισμό και η ανατρεπτική αριστερά  το πάθος και την μαχητικότητα.

Θα συμφωνήσω με τον συγγραφέα πως  η προοπτική θα δοθεί μέσα από την συνάντηση του ρεαλισμού που θα εκφράζει την πραγματικότητα όπως είναι και όχι όπως η ψευδής συνείδηση και η κυρίαρχη ιδεολογία αναλύει και του επαναστατικού- μεσσιανικού δίχως μεταφυσική- οράματος.

Άρα σε μια κατεύθυνση τελείως διαφορετική από την συνάντηση της εκφυλισμένης σοσιαλδημοκρατίας και της αριστεράς. Σε μια κατεύθυνση επαναθεμελίωσης του κομουνιστικού προτάγματος. Ο ίδιος εξάλλου δεν νομίζω να ξεχνάει πως τα Λατινοαμερικάνικα πειράματα ξεκίνησαν από τα κάτω, από την επαναστατική κίνηση των ίδιων των πληβειακών μαζών που ανέδειξαν μια άλλη πολιτική ελίτ, μακριά και πέρα από την παραδοσιακή αμερικανοθρεμμένη σοσιαλδημοκρατική ελίτ των χωρών αυτών.


Ο κομμουνισμός ως κατεστημένη ιδεολογία

Ερευνώντας τους δρόμους της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης που το λογικό, το ρεαλιστικό, το πραγματικό θα συναντηθεί με το οραματικά και το φαντασιακό είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε πως δεν μπορούμε να μιλάμε για τον κομμουνισμό αλλά για τους κομμουνισμούς.

Με τον κομμουνισμό ως κυρίαρχη ιδεολογία του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Που γέννησε μια νέα άρχουσα τάξη που καρπώνονταν την εξουσία και τον πλούτο. Που παράλληλα όμως για  δεκαετίες λειτούργησε εν μέρει ως μια παγκόσμια δυαδική εξουσία, βοηθώντας να οικοδομηθεί στην Δύση αυτό που ονομάστηκε κράτος πρόνοιας.

Όπως και να το κάνουμε η αριστερά σε όλες τις  εκδοχές δεν  μπορεί να ξεμπερδέψει εύκολα με την εκφυλιστική πορεία του ιστορικού κομουνισμού του 20ού αιώνα. Τα ερωτήματα πολλά και καίρια: Το βασικότερο όλων: Γιατί η εργατική τάξη παρέδωσε την εξουσία σε μια νέα κομματική; Οι απαντήσεις εξίσου πολύμορφες: Ίσως γιατί οι δεν υπήρχαν ακόμη οι παγκόσμιες κομμουνιστικές δυνατότητες για κάτι τέτοιο. Ίσως γιατί η βιομηχανική εργατική τάξη δεν είναι το υποκείμενο που θα πάρει στις πλάτες της την παγκόσμια απελευθέρωση των καταπιεσμένων. Ίσως γιατί η επανάσταση του Οκτώβρη δεν ήταν προλεταριακή αλλά αστική δίχως αστούς, με τους  μπολσεβίκους να παίρνουν την θέση των τελευταίων.

Ερωτήματα που δύσκολα θα βρουν τελεσίδικές απαντήσεις. Εδώ θα μου πείτε πως κάποιοι πίστευαν πως είναι νωρίς να μιλήσουμε για την Γαλλική Επανάσταση, πόσο μάλλον για αυτή του Οκτώβρη. Και στις δυο περιπτώσεις όμως ένας Βοναπάρτης έκλεισε ένα επαναστατικό κύκλο, δίχως να τελειώσει η επαναστατική διαδικασία, ο τυφλοπόντικας ξαναβρήκε το δρόμο του. Ένα είναι βέβαιο: Κάθε φορά η όποια μαχόμενη Αριστερά θα αναμετριέται με τα συγκεκριμένα ερωτήματα

…ως δυνατότητα

Τον κομμουνισμό μπορούμε να τον δούμε ως  την δυνατότητα που απορρέει από την τεράστια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της τεχνολογίας, της γνώσης και της επιστήμης.

Στο βαθμό που η γνώση μεταμορφώνεται στην κύρια παραγωγική δύναμη ο νόμος της αξίας χάνει το καθοριστικό ρόλο του, μπαίνοντας σε βαθιά κρίση. Με αποτέλεσμα να αδυνατίζει η σχέση κεφάλαιο- εργασία. Είναι αυτό που κάποιοι ονομάζουν καπιταλισμό  της γενικής διάνοιας. Για αυτό και ο ζήλος να ιδιωτικοποιεί, να περιφραχτεί το σύνολο του κοινωνικού γίγνεσθαι ως απάντηση στην κρίση.

Γεννώντας τις προϋποθέσεις για τον κομμουνισμό της γενικής διάνοιας. Δηλαδή για την συλλογική παραγωγή των κοινών με βάση την επινοητικότητα, την δεξιότητα, την φαντασία, ιδιαίτερα στους τομείς που κυριαρχεί η διανοητική  εργασία.

Ο κομμουνισμός στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι μια υπαρκτή δυνατότητα στο βαθμό που αυτή η κίνηση αποσαθρώνει την σχέση κεφάλαιο-εργασία, απελευθερώνοντας τις δυνάμεις της ζωντανής εργασίας.

Μια απελευθέρωση που μπορεί να μετατραπεί στο αντίθετο της. Σε μια μοντέρνα καπιταλιστική φεουδαρχία. Με το κεφάλαιο να  αποσπά πρόσοδο από τις υπεραναπτυγμένες παραγωγικές και την εργατική τάξη σε ρόλο συγχρόνου δουλοπάροικου και άνεργης μάζας.

…ως κίνημα, ως πεδίο και ως τόπος

ο κομμουνισμός είναι το ανοικτό πεδίο δράσης ενός κινήματος που ενισχύει την τάση χειραφέτησης απέναντι στην τάση υποταγής. Ανοικτό πεδίο που οικοδομεί μαχόμενες κοινότητες που οικοδομούν από το σήμερα μορφές ζωής της κοινωνίας των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών.

Ένα κομουνιστικό κίνημα είναι ένα παραγωγικό κίνημα, παράγει ζωή, κοινότητα, πολιτισμό. Δίχως να φοβάται τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις, δίχως να φοβάται να αναμετρηθεί με τα καθημερινά προβλήματα αλλά και με το ζήτημα της εξουσίας. Δεν το αποφεύγεις μένοντας μόνο στο κοινωνικό. Αναμετριέσαι και αφού έχεις καινοτόμες απαντήσεις, μαζί με τον κόσμο της εργασίας, τις βάζεις να δουλέψουν.

Σίγουρα ούτε εμείς, ούτε οι γενιές που θα έρθουν θα ζήσουν την αταξική κοινωνία. Ίσως η ανθρωπότητα δεν καταφέρει ποτέ να την ζήσει και η βαρβαρότητα προλάβει την ωριμότητα της. Το στοίχημα παίζεται από τα σήμερα όμως. Από το πώς θα αντιμετωπίσουμε την απόπειρα ιδιωτικοποίησης του κόσμου, από το πώς θα υπερασπιστούμε την γενική διάνοια, τα κοινά, τα δημόσια αγαθά, την αξιοπρέπεια, την φύση, τους μετανάστες.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ