ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ "ΑΛΛΗ ΘΑΛΑΣΣΑ"

Η ζωγραφιά  είναι του ΛΕΥΤΕΡΗ ΠΑΠΑΘΑΝΗ


Δεν πρόλαβε τελικά να τελειώσει την νέα του ταινία ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος με τίτλο: «Η άλλη θάλασσα», μια ταινία που είχε ως θέμα την κρίση. Ο θάνατος τον συνάντησε πάνω στο καθήκον, πάνω στο γύρισμα, παρασυρόμενος από την μοτοσικλέτα ειδικού φρουρού… η τάξη για μια ακόμη φόρα- έστω και άθελα της- σπέρνει την αταξία… και την θλίψη.
Αλήθεια πόσα πράγματα μπορούν να ειπωθούν για τον σκηνοθέτη που μας ταξιδεύει στο μύθο και στην ιστορία, στον άνθρωπο, στο χρόνο, στις ιδέες και στις ήττες, κυρίως σε αυτές. Ήττες προσωπικές, πολιτικές, φιλοσοφικές αλλά κυρίως οντολογικές και υπαρξιακές; Ήττες που όμως-σε χαιρετώ διαλεκτική- σε κάνουν δυνατότερο, μας κάνουν δυνατότερους. Μας επιτρέπουν να επιστρέψουμε με τις σημαίες υψωμένες και τις γροθιές σφιγμένες. Νικητές για μια ακόμη φόρα, νικητές και ηττημένοι ταυτόχρονα στο αέναο ταξίδι της ύπαρξης, του υποκειμένου, της ιστορίας, μέσα στο χρόνο…


Και πόσα τραγούδια έρωτα, επανάστασης και αναρχίας-για να θυμηθούμε το πασίγνωστο καλοκαίρι της- μπορούμε να τραγουδήσουμε βλέποντας τις υγρές, αργές- συχνά πολύ αργές- αλλά τρομακτικά όμορφές, υπέροχες και δυνατές σκηνές ενός υπερβατικού, υπερβατολογικού, συμβολικού-σχεδόν μυθικού- ρεαλισμού;
Κάθε σκηνή και φιλοσοφικό δοκίμιο, αποδεικνύοντας πως μια εικόνα μπορεί να πει πράγματα που δεν λένε χίλιες λέξεις..και πόσες εικόνες μπορούμε να θυμηθούμε στα έργα του Θεόδωρου Αγγελόπουλου; Ακούγοντας την πάντα υπέροχη μουσική της Καραΐνδρου που πάντα έδενε όμορφα με τις σκηνές του Θεόδωρου Αγγελόπουλου…
Ίσως να μην είμαι ο πλέον κατάλληλος να μιλήσω για την αισθητική του ποιητικού σινεμά του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Άλλοι πιο καταρτισμένοι θα μιλήσουν καλύτερα. Εγώ θα αναφερθώ στο στρατευμένο ποιητή του σινεμά Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Στρατευμένο στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης. Με ένα τρόπο βαθύ, οντολογικό και υπαρξιακό… Με ένα τρόπο τραγικό όπως την βίωσε η Ελληνική Αριστερά με την εποποιία και την ήττα του 1940-49. Όπως την βίωσε η περιπέτεια του «υπαρκτού σοσιαλισμού» με τα καλά του και τα άσχημα του.
Ή όπως την βίωσε η μοναξιά του μοντέρνου δυτικού ανθρώπου. Όπως την βιώνει η Ελλάδα που φαίνεται πως πεθαίνει- κάνοντας τον κύκλο της ανάμεσα στα μνημεία και την ιστορία- αρνούμενη να συναντηθεί με την ιστορία που έχει κεφαλαίο το «Ι». Δηλαδή με την Ιστορία ως φορέα χειραφέτησης. Τραγικό όπως η ιστορία που πάντα επιστρέφει για να εκδικηθεί και να απελευθερώσει… Όπως την βιώνουν οι μετανάστες, οι άνθρωποι δίχως σύνορα, δίχως πατρίδα και δίχως αύριο…, ένα αύριο που κρατάει για πάντα, ενοποιώντας το παρελθόν και το μέλλον….
Λειτουργώντας απελευθερωτικά, γιατί αν δεν υπάρχει αύριο- και ας επιστρέφουμε αιωνία- τότε όλα κρίνονται στο σήμερα. Για αυτό το λόγο όλα είναι ανοικτά, τραγικά αλλά ανοικτά Ουτοπία είναι αυτό το διαρκώς ανοικτό παρόν που μέσα από την σκόνη του χρόνου, το βλέμμα του Οδυσσέα, το μετέωρο βήμα του πελαργού, την αιωνιότητα και την μέρα, την ομίχλη των παλαιών Ιωαννίνων που τόσο αγάπησε ο Θοδωρής, επιτρέπει στο θίασο να πάρει εκδίκηση από τους κυνηγούς…
Ναι ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος ήταν ένας κινηματογραφικός ποιητής του έρωτα, της επανάστασης και της ουτοπίας που βρίσκεται απέναντι σε κάθε κυρίαρχη αισθητική που δεν μαθαίνει από τα παθήματα για να βρει κάθαρση για να εξυψώσει τον λαό λίγο πιο πάνω από την αισθητική του τουρκικών-ελληνικών-αμερικανικών σαπουνόπερων…, από την αβάσταχτη κυνική φτήνια της κυρίαρχης ιδεολογίας και πολιτισμού
Και σαν πρωτοπόρος καλλιτέχνης συναντήθηκε με τα υπόγεια ρεύματα του πλήθους.., να τι είπε για την γενιά του εξεγερμένου «Δεκέμβρη»: «Καταρχήν πρέπει να πω κάτι. Δεν ξέρω πώς ήταν η δική μου γενιά σε αυτή την ηλικία, αλλά εγώ σε αυτά τα παιδιά είδα μια ωριμότητα, μια παράξενη ωριμότητα. Δεν ξέραν ακριβώς τι θα ήθελαν να πουν για το Δεκέμβρη ή τι αντιπροσώπευε ο Δεκέμβρης, όμως αισθάνονταν ότι ήταν ο δικός τους Δεκέμβρης… Είναι μια γενιά που εξεγείρεται χωρίς να ξέρει ακόμα τι ζητάει, αλλά ξέρει ότι είναι ένας κόσμος που δεν της αρέσει. Είναι ένας κόσμος κλειστού ορίζοντα, χωρίς κανένα σημείο αναφοράς, χωρίς καμιά προοπτική. Είναι ένας κόσμος που όλοι μας ξέρουμε και το βλέπουμε και το αισθανόμαστε, χαλασμένος. Δεν νομίζω ότι είχαν πολιτικά κριτήρια τα παιδιά που κατέβηκαν στους δρόμους. Αισθάνονταν ότι κάτι δεν πάει καλά και αυτό ήταν η εξέγερσή τους.»(http://ilesxi.wordpress.com/2012/01/24/%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B8%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF-%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85/). Σε αντίθεση βέβαια με κάποιους άλλους αριστερούς καλλιτέχνες, συνεργάτες και φίλους του που καταδίκασαν μετά βδελυγμίας την συμβολική και πραγματική αποδόμηση και ανάλωση των πολιτιστικών εμπορευμάτων.
Δυστυχώς ο θάνατος του, δεν μας επιτρέπει να δούμε τι έβγαζε μέσα από την κρίση στην νέα ταινία που ετοίμαζε..Μένουν όμως οι ποιητικοί κινηματογραφικοί του στοχασμοί για την ιστορία και τις ιδέες της. Ας βρούμε λίγο χρόνο και διάθεση και ας ταξιδέψουμε μέσα τους ή ας συνεχίσουμε να ταξιδεύουμε μέσα τους..
Όχι το έργο του Θεόδωρου Αγγελοπούλου δεν μας διασκεδάσει για να ξεχαστούμε από τα άσχημα της κρίσης αλλά μας ψυχαγωγήσει. Δηλαδή μας κάνει συμμέτοχους στα ανώτερα έργα του ανθρώπου. Μορφώνοντας μας αισθητικά, πνευματικά, φιλοσοφικά, πολιτικά και οντολογικά για να υπερβούμε την κρίση σαν άνθρωποι και συλλογικότητες, σαν μαχόμενα υποκείμενα μιας ενεργούς καθολικότητας….
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ