Η μεγάλη πρόκληση της αριστεράς
Το καινούργιο βιβλίο του Π. Παπακωνσταντίνου με τίτλο «Η μεγάλη πρόκληση – η κρίση, η αριστερά, η εξουσία» από τις εκδόσεις ΑΑ-ΛΙΒΑΝΗ ασχολείται με ένα κομβικό θα έλεγα θέμα. Διαπραγματεύεται το ρόλο που πρέπει να παίξει η ελληνική αριστερά για να αντιμετωπίσει την κεφαλαιοκρατική κρίση που κτυπάει στα εργατικά-λαϊκά στρώματα. Ένα ρόλο που την οδηγεί να αναμετρηθεί με το ζήτημα της εξουσίας, της ανατροπής και της επανάστασης.
Το ερώτημα που διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο είναι το ερώτημα αν και πως η αριστερά της Ελλάδος μπορεί να βγάλει την χώρα από το σκοτεινό τούνελ της οικονομικής καταστροφής και της εθνικής υποβάθμισης, όπου την οδήγησαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις;; Όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει στο οπισθόφυλλο αυτού του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου.
Η απάντηση στο ερώτημα είναι θετική, δίχως να πλέει σε πελάγη ιστορικής αριστερής αισιοδοξίας. Ναι η αριστερά μπορεί να βγάλει την Ελλάδα και τους εργαζόμενους της από το σκοτεινό τούνελ των μνημονίων. Και όταν λέει αριστερά, αναφέρεται στο σύνολο της αριστεράς και όχι σε κάποιες συνιστώσες της ή ρεύματα της. Από από αυτή την άποψη εκφράζει μια παναριστερή οπτική, με τα θετικά και τα αρνητικά της συγκεκριμένης οπτικής.
Οι αλλαγές στον κόσμο της εργασίας
Προτού δούμε τι ακριβώς λέει ο συγγραφέας ας αναφέρουμε πως στην αρχή του βιβλίου μιλάει για το πώς το ευρωπαϊκό όνειρο μετατράπηκε σε εφιάλτη. Για τα αίτια και τις επιπτώσεις της πιο βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης που γνωρίσαμε μέχρι τα τώρα. Περιγραφεί τις αλλαγές που έχουν συμβεί στο κόσμο της εργασίας στα πλαίσια ενός νέου διεθνή καταμερισμού εργασίας που αναδεικνύει ένα καπιταλισμό και προλεταριάτο της «γενικής διάνοιας». Και όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: « Η πραγματικότητα αυτή προσφέρει νέες δυνατότητες για την ανάδειξη της σύγχρονης εργατικής τάξης σε ηγεμονική δύναμη, επικεφαλής ενός ευρύτερου κοινωνικού συνασπισμού, αλλά καθιστά επίσης τα νέα εργατικά στρώματα πιο ευάλωτα στην αναζήτηση ατομικών λύσεων και ρεφορμιστικών δρόμων».
Σε αυτό το κεφάλαιο για τις αλλαγές στο καταμερισμό της εργασίας και στο κόσμο της εργασίας ασχολείται με το ζήτημα της μετανάστευσης παίρνοντας μια θέση υπέρ των μεταναστών αλλά κατά της μετανάστευσης. Μια θέση εξαιρετικά εθνοκεντρική που κριτικάρει την διεθνιστική και πολυπολιτισμική στάση τμημάτων της αριστεράς και της αντιεξουσίας που για τον συγγραφέα θεωρούν- όπως ο ίδιος γράφει- την μετανάστευση ως ευλογία. Για το ζήτημα έχω ασχοληθεί και άλλοτε: http://argiros.net/?p=2337κριτικάροντας- με ένα αυστηρό τρόπο- ένα κείμενο του αγαπητού συντρόφου Γ. Λαουτάρη, παρόμοιας πολιτικής αντίληψης με τον Π. Παπακωνσταντίνου http://laoutaris.wordpress.com/2011/04/27/metanastes/
Σε αυτό το κείμενο μου έγραφα πως στην μετανάστευση πρέπει να αναγνωρίσουμε μια «πονηριά της ιστορίας», σε σχέση με την ταξική πάλη και την υβριδοποίηση. Και αυτό το είδαμε και στο παρελθόν στην Ελλάδα, αλλά και στην σημερινή Κίνα στην σχέση μετανάστευση- εργατικοί αγώνες. Δηλαδή στο πως η μείωση του εργατικού δυναμικού δυναμώνει το διαπραγματευτικό και διεκδικητικό λόγο των εργαζομένων. Ενώ την ίδια στιγμή θεωρούσα και θεωρώ πως η πολυπολιτισμικότητα, η εθνική, κοινωνική και θρησκευτική υβριδοποίηση είναι συστατικά χαρακτηριστικά ενός διεθνιστικού, ελευθεριακού, κομμουνιστικού πολιτισμού και όχι του ομογενοποιημένου πολιτισμικά παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, που αναπαράγει ανισόμετρα την πολιτιστική διαφορά ως αλλοτριωμένη εκδοχή του όμοιου. Για να επιστρέψουμε στο βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου και σε αυτό το σημείο αλλά και παρακάτω φαίνεται ο εξαιρετικά εθνοκεντρικός χαρακτήρας της πολιτικής του αντίληψης που σε μια συνολικότερη οπτική βάζει από το παράθυρο το «σοσιαλισμό σε μόνο μια χώρα» και τα στάδια.
Ο ορίζοντας του κομμουνισμού και της ελευθερίας
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει κεφάλαιο με τίτλο: ο ιστορικός ορίζοντας του κομμουνισμού. Εκεί μιλάει για το εκρηκτικό φορτίο που συνεχίζει να έχει η λέξη κομμουνισμός, παρά την φθορά που του προκάλεσαν οι τραγωδίες της «σοβιετίας».
Είναι η έννοια, η λέξη που «επικαλείται με τον καλύτερο τρόπο το κοινό αγαθό, την ισότητα και την συλλογική νομή των πλουτοπαραγωγικών πόρων, την από κοινού άσκηση της εξουσίας, την αλληλεγγύη που αντιτάσσεται στο εγωιστικό υπολογισμό και τον ανταγωνισμό όλων εναντίον όλων, την υπεράσπιση των κοινών αγαθών της ανθρωπότητας, των φυσικών και πολιτιστικών, την επέκταση της δωρεάν διανομής ειδών και υπηρεσιών πρώτης ανάγκης, ενάντια στην γενικευμένη αρπαγή, εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση του κόσμου».
Μας προσφέρει δηλαδή μια σύγχρονη έννοια της κομμουνιστικής υπόθεσης που νοηματοδοτεί τα σύγχρονα ανατρεπτικά κινήματα, πέρα από τον κρατισμό της σταλινογενούς κομμουνιστικής αριστεράς του 20ού αιώνα και την λογική της αέναης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων σε βάρος της φύσης.
Έτσι στην θέση της έννοιας της κοινωνίας της απεριόριστης αφθονίας βάζει την έννοια της κοινωνίας της γενικής επάρκειας που θα εξασφαλίζει συνειδητά μια αποφασισμένη «λιτότητα». Ακολουθώντας το ρητό του Γκάντι: « ο πλανήτης έχει αρκετό πλούτο για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του καθενός, αλλά όχι και την αδηφαγία όλων».
Την ίδια στιγμή όμως ο συγγραφέας εμμένει σε ορθόδοξη ανάγνωση στο πως φτάνουμε σε αυτή αυτοκυβέρνηση των κοινοτήτων των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών, σε αυτή την κοινωνία που οι άνθρωποι θα είναι λεύτεροι. Δηλαδή θα ελέγχουν συνειδητά τις συνθήκες της ύπαρξης τους. Εμμένει σε μια πολιτική αντίληψη που βλέπει πρώτα την επανάσταση, την κατάκτηση της εξουσίας και μετά την αυτοκυβέρνηση των συνεταιρισμένων παραγώγων. Έτσι διαφωνεί με αυτό που ο ίδιος ονομάζει οικοδόμηση από τα σήμερα νησίδων κομμουνισμού.
Μόνο που έτσι νομίζω πως ξαναβάζει και τον σοβιετικό κρατισμό από το παράθυρο. Αυτόν τον σοσιαλισμό- κομμουνισμό της πρωτοπορίας, παρόλο που και ο ίδιος πιστεύει πως η επανάσταση και η μεταβατική κοινωνική διαδικασία δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι υπόθεση της πρωτοπορίας.
Όπως έγραψα και στο http://argiros.net/?p=3882 τον κομμουνισμό δεν μπορούμε να τον δούμε παρά με τρία οντολογικά πρόσωπα: Τον κομμουνισμό ως τάση στο σήμερα μέσα από την «ανάλωση» και την καταστροφή του εμπορευματικού βασιλείου και την οικοδόμηση- με μερικό τρόπο- των δομών της αυτοκυβέρνησης και της κοινωνίας των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγώγων. Ή ως συνάντηση με τις τάσεις της υπερανάπτυξης της νέας τεχνολογίας. Τον κομμουνισμό ως κίνημα που αίρει την καπιταλιστική πραγματικότητα με τα μαχόμενα προλεταριακά υποκείμενα να παίζουν το πρώτο και τον καθοριστικό ρόλο. Και τέλος τον κομμουνισμό ως την κοινωνία των ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών και ως η αυτοκυβέρνηση των ολοκληρωμένων ατομικοτήτων.
Το ενιαίο εργατικό μέτωπο
Ο συγγραφέας για να απαντήσει στο ερώτημα που και ίδιος έβαλε, σωστά επισημάνει πως η εποχή μας μπορεί να είναι επαναστατική- με τις αντικειμενικές συνθήκες, να είναι υπερώριμες- αλλά η συγκυρία δεν είναι, με τις υποκειμενικές πολιτικές συνθήκες να είναι αναντίστοιχες των καθηκόντων που βάζει η πολιτική κατάσταση.
Με το ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές να βλέπει όλο και πιο πολύ προς το κέντρο, με στόχο να αρπάξει τους ψήφους του «μεσαίου χώρου», δίνοντας εγγυήσεις υπευθυνότητας δεξιά και αριστερά. Και με το ΚΚΕ να τον αποκαλύπτει με ιδεολογικούς όρους, μέσα από τον άμβωνα μιας θεωρητικής καθαρότητας, σε μια αριστερότερη εκδοχή του ώριμου φρούτου. Με το ΚΚΕ να βλέπει το ζήτημα της εξουσίας, με μια αντι-πολιτική «αντιεξουσιαστική» οπτική, αρνούμενο να το αντιμετωπίσει…
Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου ερευνά μια πολιτική μαχόμενης ενότητας της αριστεράς, μια πολιτική μαζών που κατά την γνώμη του οριοθετείται από την πολιτική του ενιαίου εργατικού μετώπου.
Τι είναι όμως το ενιαίο εργατικό μέτωπο; Το ενιαίο εργατικό μέτωπο εμφανίστηκε στο τρίτο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς το 1921, ύστερα από το κλείσιμο του επαναστατικού κύκλου που άνοιξε η Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917.
Το ενιαίο εργατική μέτωπο είναι μια γραμμή κοινής δράσης- και από πάνω και από κάτω- της κομμουνιστικής αριστεράς και των ρεφορμιστικών ρευμάτων. Ήταν μια αμυντική γραμμή μαζών για να αντιμετωπιστεί η αντεπίθεση του κεφαλαίου και των αντεπαναστατικών κύκλων φασιστικών ή μη.
Μια σωστή- στην βάση της- πολιτική γραμμή που δέχτηκε τα πυρά της Ιταλικής, Γερμανικής και Ολλανδικής υπεραριστεράς. Εγκαταλείφθηκε από την εξίσου υπεραριστερή σταλινική πολιτική της τρίτης περιόδου(η σημερινή πολιτική του ΚΚΕ μοιάζει στα λόγια με την πολιτική της τρίτης περιόδου), για να εμφανιστεί ως λαϊκό μέτωπο το 1936.
Στην πραγματικότητα το Λαϊκό μέτωπο είναι η άρνηση του ενιαίου μετώπου, καθώς είναι η πολιτική της υποταγής της κομμουνιστικής αριστεράς στην δημοκρατική πτέρυγα της αστικής τάξης. Με μια έννοια είναι η πολιτική των σταδίων και του ΑΑΔΜ. Ο σ. Πέτρος σε αυτό το βιβλίο δεν κάνει τον αναγκαίο διαχωρισμό ανάμεσα στο ενιαίο εργατικό μέτωπο και στο Λαϊκό μέτωπο και αυτό καθόλου τυχαίο.
Ας σημειωθεί όμως πως στην πολιτική του ενιαίου μετώπου ο συγγραφέας δίνει μια πιο διαχρονική μαρξιστική σημασία, εντοπίζοντας την ακόμη και στο κομμουνιστικό μανιφέστο. Στην πολιτική αντίληψη που λέει πως οι κομουνιστές είναι το πλέον προχωρημένο και αποφασισμένο τμήμα του κινήματος και των εργατικών κομμάτων. Και όχι αυτοί που κατέχουν την μόνη και αποκλειστική αλήθεια, σε μια μυωπική εκδοχή του μικροϊδιοκτήτη που πασχίζει να οριοθετήσει το χωραφάκι του.
Αυτή η συγκεκριμένη διευρυμένη εκδοχή του ενιαίο μετώπου όμως δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει και δυνάμεις, πέρα από την ρεφορμιστική η την κομμουνιστική αριστερά και αναφέρομαι στο χώρο της αναρχίας και της αυτονομίας. Κάτι που δεν το συναντάμε στο βιβλίο του Πέτρου. Αντίθετα συναντάμε την αναγκαιότητα του ενιαίου εργατικού μετώπου της κοινής δράσης του ΣΥΡΙΖΑ- ΚΚΕ-ΑΝΤΑΡΣΥΑ στα πλαίσια μεγάλων κινηματικών πρωτοβουλιών και ενός δικτύου λαϊκών επιτροπών που θα έχουν την κεντρική πολιτική στήριξη.
μια κυβέρνηση της λαϊκής συμμαχίας για την λαϊκή δημοκρατική ανατροπή.
Το ενιαίο εργατικό μέτωπο δεν μπορεί παρά να έχει ως στόχο την κατάκτηση της εξουσίας. Ο συγγραφέας μιλάει για ένα ιστορικό μπλοκ εξουσίας που θα διεκδικήσει την κυβέρνηση τα λαϊκής συμμαχίας. Που θα αντέξει την αντεπίθεση των καπιταλιστικών δυνάμεων, γιατί θα έχει συγκροτήσει ένα ισχυρό λαϊκό συνασπισμό, που θα έχει κατακτήσει την λαϊκή- εργατική ηγεμονία.
Μια κυβέρνηση που είτε θα έπεται μιας εξέγερση ή επαναστατικής διαδικασίας, είτε θα είναι το προοίμιο σε μια τέτοια διαδικασίας. Η κοινοβουλευτική συγκρότηση μιας τέτοιας αριστερής κυβέρνησης ο συγγραφέας δεν την θεωρεί απριόρι ένα αποτυχημένο πείραμα, λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες της Μπολιβαριανής δημοκρατίας της Βενεζουέλας. Θεωρώντας λίγο, πολύ την Βενεζουέλα ένα σοσιαλιστικό πείραμα σε εξέλιξη.
Μια κυβέρνηση που χρησιμοποιώντας ένα μεταβατικό πρόγραμμα θα στοχεύει στην λαϊκή δημοκρατική ανατροπή. Το μεταβατικό πρόγραμμα για τον Πέτρο Παπακωνσταντίνου είναι η εφαρμογή του αδυνάτου κρίκου μέσα από στόχους «που χωρίς οι ίδιοι να είναι σοσιαλιστικοί, προκαλούν ωστόσο σοβαρό κλονισμό της αστικής κυριαρχίας. Η υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος θα συνιστά μια μεγάλη λαϊκή δημοκρατική ανατροπή που δεν θα είναι ακόμη σοσιαλισμός, αλλά θα αποτελεί ένα μεγάλο βήμα συγκέντρωσης δυνάμεων για το επαναστατικό άλμα».
Να με συμπαθά ο σ. Πέτρος, μα όσο και σημαντικό αν είναι αυτό το μεταβατικό πρόγραμμα, όπως το οριοθετεί το εντάσσει σε μια πολιτική αντίληψη που εισάγει και αναπαράγει μια πολιτική σταδίων. Με κίνδυνο να δημιουργηθούν αυταπάτες μιας αριστερότερης διαχείρισης του καπιταλιστικού συστήματος που στο τέλος του δρόμου θα έχει τον σοσιαλισμό.
Το μεταβατικό πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα μιας κοινωνίας που βγαίνει από τον καπιταλισμό αλλά δεν είναι ακόμη σοσιαλισμός- κομμουνισμός. Είναι το πρόγραμμα των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που έκαναν την αντικαπιταλιστική ανατροπή/ επανάστασης και βρίσκονται στην πορεία οικοδόμησης της επαναστατικής εργατικής δημοκρατίας.
Αυτό μπορεί να συμβεί με μια διαλεκτική θεσμικών και εξωθερμικών αγώνων με πρωταγωνιστικό ρόλο την επαναστατική δράση των συνειδητοποιημένων προλετάριων και του αντικαπιταλιστικού- επαναστατικού μετώπου. Ναι μπορεί και να παρθεί και η εξουσία προτού την επαναστατική κρίση. Μα σε ένα περιβάλλον τόσο αρνητικό όσο το σημερινό, γρήγορα θα έρθει και η σύγκρουση με τις εθνικές και διεθνικές δυνάμεις του κεφαλαίου. Αλλιώς ο εκφυλισμός είναι βέβαιος.
Το βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου είναι σημαντικότατο και επίκαιρο γιατί ανοίγει μια σειρά ζητημάτων που άπτονται της επαναστατικής στρατηγικής και τακτικής. Ανεξάρτητα αν συμφωνεί ή διαφωνεί κάνεις μαζί του, είναι ένα βιβλίο που προκαλεί το ενδιαφέρον, καλογραμμένο με επιχειρήματα(όπως όλα τα βιβλία του συγγραφέα), που χαίρεσαι να το διαβάσεις και να αντιπαρατεθείς μαζί του.., ευχαριστούμε Πέτρο…..
Σας εύχομαι καλή ανάγνωση!!!!!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου