Η ιδέα του Κομμουνισμου

Σκέψεις και αναστοχασμοί πάνω στο βιβλίο του Ταρίκ Αλί "Η ιδέα του κομμουνισμού"

 Αρχαιοελληνική παράδοση 

 Η ιδέα του Κομμουνισμού στο τροτσκιστή Ταρίκ Αλί δεν συσχετίζεται με την Πλατωνική κομμουνιστική ιδέα στον Μαοϊκό Α. Μπαντιού. 

Αν την συσχετίσουμε με την αρχαιοελληνική φιλοσοφική παράδοση θα έλεγα ότι είναι ένας Αριστοτελικός πραγματισμός. Άλλωστε δεν είναι τυχαία η αναφορά του Βρετανού/Πακιστανού συγγραφέα στις κομμουνιστικές(κοινοτιστικές) αράχνες του Ισλαμαμπάντ και της Ν. Αμερικής, σε αντίθεση με τις ατομικιστικές/καπιταλιστικές αράχνες(σ. 14, 15). 

 Υποδεικνύοντας ότι η ιδέα του κομμουνισμού δεν βρίσκεται στα μυαλά των θεωρητικών αλλά σε μια οντολογική μορφή βρίσκεται και στο φυσικό γίγνεσθαι. 

Στην συνέχεια ή και παράλληλα εκφράζεται ως κοινωνική αναγκαιότητα μέσα από την κοινωνική και ταξική διαπάλη. Κάτι που βρίσκεται σε αντίθεση με τον κυρίαρχο καπιταλισμό τον οποίο παρουσιάζει με ψυχική ασθένεια(κάπως μισαναπηρικό αυτό) (σ. 15).

Από τους αριστερούς Εγελιανούς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο.

Για τον Ταρίκ Αλί ( έναν στρατευμένο κομμουνιστή , συγγραφέα, κινηματογραφιστή) στο κοινωνικό επίπεδο η ιδέα του κομμουνισμού ξεκινάει από την αναγκαιότητα και την δυνατότητα ( άλλη μια Αριστοτελική έννοια) των σκλάβων και των μισθωτών σκλάβων του καπιταλισμού για την καθολική ( γενικευμένη) χειραφέτηση. 

 Δυνατότητα και αναγκαιότητα η οποία μετουσιώνεται σε φιλοσοφικό /πολιτικό πρόταγμα και φιλοσοφική / πολιτική προοπτική στους αριστερούς Εγελιανούς και ειδικότερα στο Κ. Μαρξ και την Ένωση των κομμουνιστών με το κομμουνιστικό μανιφέστο. 

 Το οποίο υπήρξε ένας επιστημολογικός συνδυασμός της γερμανικής φιλοσοφίας(Χέγκελ), της Αγγλικής οικονομίας( κριτικοι στο Ρικάρντο και στο Α. Σμιθ) και της Γαλλικής πολιτικής (ολοκλήρωση και καθολικοποίηση του χειραφετικού αιτήματος της Γαλλικής Επανάστασης), (σ. 26). Επρόκειτο για ένα εξελικτικό ολόγραμμα με τελικό αίτιο( Αριστοτέλης) τον κομμουνισμό και την καθολική απελευθέρωση καθε καταπιεσμένου πλάσματος.

 Η ιστορία όμως δεν ακολούθησε αυτό το αισιόδοξο εξελικτικό διάγραμμα στο οποίο οι προλετάριοι θα παίρνουν την θέση των αστών που έχουν (;;) ολοκληρώσει τον προοδευτικό ιστορικό τους ρόλο, μετατρεπόμενοι σε ιστορικά βαρίδια. 

 Κάτι που είχε αναγνωρίσει σε ένα μεγάλο βαθμό ο ύστερος Μαρξ (σ. 29). Αυτός είναι και ο λόγος που ο Κάρολος στα γεράματα του είχε αρχίσει να μαθαίνει Ρωσικά για έχει συζητήσεις με τους Ρώσους επαναστάτες. Πρόκειται για μια ολόσωστη έμπνευση καθώς η επανάσταση δεν ξεκίνησε από την πιο αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα( όπως πίστευε ο Μαρξ), αλλά από μια χώρα που ήταν σε φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης ( όπως η Ρωσία), σπάζοντας στο αδύνατο κρίκο την ιμπεριαλιστική καπιταλιστική αλυσίδα(Λένιν). 

Σαν την κομμούνα.

 Βέβαια το ακόμη μεγαλύτερο ερώτημα ήταν με τι έπρεπε να μοιάζει μια σοσιαλιστική/ κομμουνιστική κοινωνία(σ.31). Πάρα το γεγονός πως ο Μαρξ και οι Μαρξιστές δεν είχαν αφήσει κανένα λεπτομερές σχέδιο για το πως θα είναι η σοσιαλιστική και κομμουνιστική κοινωνία η ιστορική διαδικασία πρόσφερε ο παράδειγμα της λαϊκής, εργατικής αυτοργάνωσης της κομμούνας του Παρισιού το 1871. 

 Το πρόγραμμά της κομμούνας ήταν η πιο άμεση σκιαγράφηση του προγράμματος ενος προλεταριακού κράτους, που θα οικοδομούνταν όμως πάνω στα ερείπια του παλαιού αστικού κράτους(σ. 32). 

Δηλαδή αναφέρομαι : 1) Σε μια διαρκή επαναστατική διαδικασία στην οποία τα αστικά δημοκρατικά καθήκοντα θα επιλυθούν από την σοσιαλιστική επαναστατική προοπτική. 2) Σε μια διαδικασία διαλεκτικής άρσης και υπέρβασης των κατακτήσεων της Γαλλικής Επανάστασης. 

 Για τον Μαρξ, τους Μαρξιστές, και το οργανωμένο κομμουνιστικό κίνημα του 20ου αιώνα η κομμούνα υπήρξε ένα ποιοτικό άλμα προς τα εμπρός, ανώτερο από την αστική δημοκρατία όπως οικοδομήθηκε ύστερα απο τις αστικές επαναστάσεις. 

 Μόνο που δυστυχώς η κομμούνα εφαρμόστηκε για ένα μήνα στην Γαλλία και πουθενά αλλού, πλην συγκεκριμένων επαναστατικών διαδικασιών. 

 Δυστυχώς στην ΕΣΣΔ στην Λαϊκή δημοκρατία της Κίνας και στα υπόλοιπα κομμουνιστικά καθεστώτα η γραμμή «κομμούνα» έμεινε μόνο μια ιδεολογική προμετωπίδα των γραφειοκρατών τους.

 Και όμως το πρόγραμμα της κομμούνας ήταν(και είναι <;;>)το μόνο πολιτικό λαϊκό πρόγραμμα που μπορούσε να στρατεύσει δίπλα στους προλετάριους ολα τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα όπως τους αγρότες(σ. 35). 

Το πρόγραμμα της κομμούνας ήταν η μόνη ρεαλιστική συμπεριληπτική πολιτική πρόταση υπέρ της εργαζομένης λαϊκής πλειοψηφίας.

Η απάντηση των αστών και ο ψευδοσοσιαλισμός.

 Κάτι που το κατανόησαν οι καπιταλιστικές δυνάμεις και απέναντι στον εν λόγω κίνδυνο θέσπισαν κοινωνικές πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις με την βοήθεια και της σοσιαλδημοκρατίας η οποία έπαιξε το πλέον προδοτικό ρόλο για το προλεταριάτο.

 Βοηθώντας στην ενσωμάτωση του δυτικού προλεταριάτου διαμέσου των μεταρρυθμίσεων του κοινωνικού κράτους μέχρι το 1991. Στη συνέχεια η σοσιαλδημοκρατία μετατράπηκε σε μια ακόμη νεοφιλελεύθερη πολιτική δύναμη. Βέβαια κακά τα ψέματα τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά αν στην ΕΣΣΔ, την Κίνα και στα υπόλοιπα σοσιαλιστικά κράτη είχαμε ενα πραγματικό σοσιαλισμό/ κομμουνισμό. 

 Ο Μαρξ κατά κάποιο τρόπο το είχε προβλέψει και αυτό όταν έγραφε πως οι προλεταριακές επαναστάσεις ασκούν κριτική στον εαυτό τους και διακόπτουν το εργο τους, χλευάζουν τι έχουν κάνει, ξεκινούν από την αρχή, επιστρέφουν από εκεί που έχουν ξεκινήσει, ρίχνουν τον αντίπαλο κάτω και τον αφήνουν να ξανασηκωθεί πιο γιγάντιος από ποτέ. Μέχρι την στιγμή που θα ολοκληρωθεί η επαναστατική χειραφετική διαδικασία. Θυμίζοντας και σε αυτό την πορεία του εγελιανού πνεύματος μέχρι την καθολική αυτοσυνειδησία.

1991.

 Αυτό που συνέβη το 1991 με την κατάρρευση των αυταρχικών ολιγαρχικών σοβιετικών καθεστώτων , τα οποία γεννηθηκαν πάνω στην στρέβλωση και στο πάγωμα της διαρκούς επαναστατικής διαδικασίας.

Το 1991 δεν κατέρρευσε ο σοσιαλισμός, αυτός δεν εφαρμόστηκε ποτές και πουθενά, κατέρρευσαν τα σταλινικά και μετασταλινικά καθεστώτα.

 Φυσικά η κατάρρευση ήταν μια επιλογή των ελίτ, με την σιωπηλή αποδοχή των «κάτω». Λίγο πριν την διάλυση της ΕΣΣΔ σε ένα δημοψήφισμα η πλειοψηφία των σοβιετικών μαζών είχε επιλέξει να μην γίνει διάλυση της ΕΣΣΔ. 

Όταν όμως συνέβη, σχετικά ελάχιστοι , βγήκαν στο δρόμο να την υπερασπιστούν, δίχως να είναι τμήματα των ελίτ που διαφωνούσαν με την διάλυση. 

 Ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» δεν κατέρρευσε παντού: Η Βόρειος Κορέα επιβιώνει ως ένα κρατικό οικογενειακό βασίλειο των Κιμ. Στην Κίνα η κρατική γραφειοκρατική άρχουσα ταξη ανέλαβε με πειθαρχία την μετάβαση του Κινεζικού κοινωνικού σχηματισμού στο καπιταλισμό, όπως συμβαίνει άλλωστε και στο Βιετνάμ. Η Κούβα διαφοροποιείται γιατί ο εν λόγω αντικαπιταλιστικός κοινωνικός σχηματισμός δεν υπέστη την παρακμή και την διαφθορά της ΕΣΣΔ.

Επαναστατική διαλεκτική. 

 Κι όμως η επανάσταση στην Ρωσία πήρε γρήγορα παγκόσμιο χαρακτήρα και πραγματικά ή συμβολικά βοήθησε την παγκόσμια καταπιεσμένη πλειοψηφία σε δύση και ανατολή. 

Δίχως την επανάσταση δεν θα είχαμε το κοινωνικό κράτος στην δύση, την απελευθέρωση των αποικιών και τέλος την ήττα του ναζισμού στο Β παγκόσμιο πόλεμο. Οι μπολσεβίκοι της Ρωσίας ένιωθαν πως ήταν η συνειδητή πρωτοπορία μιας παγκόσμιας ανερχόμενης κοινωνικής τάξης(σ. 47). Ένιωθαν ως τμήμα ενός παγκόσμιου προλεταριακού στρατού , θεωρούσαν δε ότι η επανάσταση άρχισε στην Ρωσία αλλά θα νικήσει όταν επικρατήσει σε μια σειρα προηγμένες χώρες (σ. 49). 

 Δυστυχώς η επανάσταση έμεινε μόνο στα πλαίσια μιας τεράστιας πολιτισμικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά υποανάπτυκτης χώρας, και αυτή ήταν η αρχή του τέλους της επανάστασης. Σε χώρες όπως είναι η Ρωσία είναι το εύκολο να αρχίσει και να επικρατήσει μια σοσιαλιστική επανάσταση, είναι δύσκολο όμως να μακροημερέψει και στο τέλος να νικήσει πραγματικά. Σε αντίθεση με τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που είναι δύσκολο να ξεκινήσει μια επανάσταση, πιο δύσκολο να επικρατήσει, αλλά και πιο εύκολο στο τελος να νικήσει πραγματικά. 

 Σε κάθε περίπτωση και στην πρώτη περίπτωση αλλά και στην δεύτερη είναι αδύνατη και αντιδραστική η σταλινική θεωρία του "σοσιαλισμού σε μόνο μια χώρα". Όπως θα ήταν εξίσου δύσκολη και ήταν δύσκολη ο καπιταλισμός σε μόνο μια χώρα. Ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός/ κομμουνισμός ακόμη περισσότερο είναι συστήματα/ κοινωνικοί σχηματισμοί που αναπτύσσονται και δυναμώνουν σε ανοικτά δυναμικά πλαίσια. Τα σύνορα εξ ορισμού στέκονται εμπόδιο στην ανάπτυξη δυναμικών συστημάτων.

Οι εξελίξεις τρέχουν. 

 Ό παγκόσμιος καπιταλισμός απέναντι στο κόκκινο ρεύμα της ΕΣΣΔ εφάρμοσε μια διττή γραμμή. Παραχωρήσεις στους εργαζόμενους από την μια και φασισμό από την άλλη για να αντιμετωπίσει το εσωτερικό κοκκινο κίνδυνο και να στρατεύσει μαζι του τα μικροαστικά και αγροτικά στρώματα. 

Τα τελευταία φοβούνται το ίδιο το προλεταριάτο και τους καπιταλιστές. Φοβούνται μην μετατραπούν σε προλεταριάτο όταν τους φάει το κεφάλαιο. Ο φασισμός ήταν μια αντεστραμμένη ( αντιδραστική) "σοσιαλιστική" εναλλακτική πρόταση με τον εθνικισμό στην θέση του διεθνισμού, τον κρατισμό στην θέση της λαϊκής /εργατικής αυτοργάνωσης. Καθώς και την πίστη σε ενα μεγάλο ηγέτη στην θέση της πίστης οτι «η απελευθέρωση των μαζών είναι έργο αυτών των ίδιων των μαζών».

Και στην μεταεπαναστατική ΕΣΣΔ. 

 Στην ΕΣΣΔ η επανάσταση ύστερα από τον εμφύλιο πόλεμο σώθηκε ,αλλά με μεγάλες απώλειες σε υλικό και πολιτικό υλικό.

 Οι συνειδητοποιημένες μάζες είχαν αποδεκατιστεί στο εμφύλιο πόλεμο ,ενώ η αγροτιά που μετασχηματίστηκε και σε εργατιά, ηθελε γρήγορα αποτελέσματα με μειωμένο κόπο, κουβαλώντας μια πολιτική παθητικότητα(εν απουσία βαθύτατων δημοκρατικών παραδόσεων). 

Κουβαλώντας μια θρησκευτική πίστη στο κράτος και κυρίως στους σοφούς ηγέτες. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες γεννήθηκε η γραφειοκρατία και η τεχνοκρατία που βρήκε ως εκφραστή της τον Στάλιν. 

 Την γραφειοκρατικοποίηση- αυτόν τον καρκίνο - την πολέμησε από το κρεβάτι ο παράλυτος Λένιν (σ. 53, 54) αλλά ήταν ήδη πολύ αργά πόσο μάλλον που και ο ίδιος πέθανε νωρίς. 

 Η γραφειοκρατία και ο Στάλιν εδραίωσαν την εξουσία τους εξοντώνοντας κάθε αντίπαλο τους μέσα και έξω από το κόμμα( όπως πχ το σύνολό της μπολσεβίκικης ηγεσίας της Σοβιετικής επανάστασης( Τρότσκι, Μπουχάριν.., κτλ.). 

Στις παραμονές του Β παγκόσμιου πολέμου η πλειοψηφία της κεντρικής επιτροπής του Λένιν είχαν εκτελεστει ή δολοφονηθεί(σ. 60). 

 Την ίδια στιγμή βέβαια η εντατικοποιημένη εκβιομηχανοποίηση, η βίαιη κολεκτιβοποίηση ενίσχυσαν την παραγωγική / οικονομική βάση της χώρας και την ανοδική κινητικότητα των εργαζομένων με βάση το κράτος. 

 Κατά συνέπεια η γραφειοκρατία επέβαλε την θέληση της μόνο εν μέρει με την καταστολή. Η σοβιετική εργατική τάξη αισθανόταν ότι είχε συμφέρον για την διατήρηση του σταλινικού καθεστώτος( σ. 61). 

 Καθοριστικό ρόλο δε στην σταλινική ηγεμονία έπαιξε και σλαβικός εθνικισμός αλλά και στην συνέχεια ο σοβιετικός πατριωτισμός. 

 Ας σημειωθεί ότι ο τελευταίος σε αντίθεση με τον μεγαλορώσικο εθνικισμό είχε ως υλική βάση τις λαϊκές εργατικές κατακτήσεις των σοβιετικών μαζών στην ΕΣΣΔ. Κάτι που το είδαμε στο αντιφασιστικό πατριωτικό πόλεμο εναντίον των ναζί.

 Είναι κοινός τόπος η θέση ότι ο σταλινισμός ήταν μια γενικευμένη αντεπανάσταση που ξέφτισε τις κατακτήσεις της επανάστασης του 17, στην τέχνη, τον πολιτισμό, στις σεξουαλικές, κοινωνικές σχεσεις. Μια αντεπανάσταση όμως που σε ένα θεωρητικό πλαίσιο στηρίχτηκε στο γράμμα και όχι στην ουσία των γραπτών του Μαρξ και Λένιν, ξεφτιλίζοντας τες.

Και αν ;;; 

 Σε κάθε περίπτωση είναι άνευ νοήματος το ερώτημα : Αν επικρατούσε ο Τρότσκι ή ο Μπουχάριν δεν θα γίνονταν το ίδιο; 

 Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πως δεν μπορούσαν να επικρατήσουν στις εν λόγω συνθήκες της γραφειοκρατικοποίησης. Αν όμως συνέβαινε φυσικά και δεν θα γίνονταν τα ίδια, παρά τον βαθύ – σχεδόν αυταρχικό- κρατισμό του Τρότσκι. Η παρά τις αντιλήψεις του Μπουχάριν για τον «σοσιαλισμό της αγοράς». Ακόμη και αν η γραφειοκρατία είχε ως ηγέτη τον Τρότσκι ή τον Μπουχάριν(ιστορικά αδύνατο) είναι εντελώς άκυρο να φανταστούμε ότι θα συνέβαινε η ίδια τραγωδία , χάρη στην ποιότητα των συγκεκριμένων επαναστατών. 

 Ο Στάλιν ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση για να εκπροσωπεί , να εξουσιάζει και να κυριαρχεί πάνω στην γραφειοκρατία.

 Από την άλλη όμως είναι εξίσου άκυρο να θεωρούμε ότι αν στην εξουσία ήταν ο Τρότσκι ή ο Μπουχάριν θα είχαμε την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Η αποτυχία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα αντικειμενικών διεργασιών που εκφράστηκαν υποκειμενικά με την γραφειοκρατία. 

 Είναι όμως σίγουρο ότι με ηγέτες σαν τον Τρότσκι και σαν τον Μπουχάριν θα διατηρούνταν η μπολσεβίκικη παράδοση που έβλεπε την ΕΣΣΔ ως πρωτοπορία της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης.

 Και αυτό θα είχε τα αποτελέσματα του και στην οικοδόμηση αυτού του μεταβατικού αντικαπιταλιστικού εργατοδημοκρατικού σχηματισμού. Η απώλεια αυτής μπολσεβίκικης παράδοσης την εποχή του Στάλιν ήταν η μεγαλύτερη τραγωδία για την επαναστατική προοπτική.

Τι καθεστώς ήταν η ΕΣΣΔ; 

 Ο Ταρίκ Αλί συζητώντας με τις απόψεις για το τι είδους καθεστώς ήταν η ΕΣΣΔ επιλέγει την τροτσκιστική θέση του εκφυλισμένου εργατικού κράτους(σ. 72). Ο Τρότσκι όρισε την σταλινική ΕΣΣΔ ως μια μεταβατική κοινωνία που χαρακτηρίζονταν από την αντίφαση της συλλογικής(κρατικής) ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και των αστικών κανόνων διανομής(σ. 73). Μια αντίφαση που χρειάζονταν μια «αστυνομία» διανομής για την διαχείριση της. Η «αστυνομία» της διανομής ήταν η γραφειοκρατία με ηγέτη τον Στάλιν. 

 Έχω την υποψία όμως ότι έχουν βάση οι τοποθετήσεις οι οποίες υποστηρίζουν ότι δεν υπήρξε μια πραγματική συλλογική ιδιοκτησία. Είναι άλλο η κρατική ιδιοκτησία και άλλο μια πραγματική συλλογική ιδιοκτησία. Άρα δεν είχαμε ούτε στο επίπεδο της παραγωγικής οικονομικής βάσης ένα εργατικό κράτος ή ένα σοσιαλιστικό κράτος. Αυτό που υπήρξε ήταν ένα κράτος μιας εξουσιας και συλλογικής ιδιοκτησίας της κρατικής γραφειοκρατίας/τεχνοκρατίας. Κατά συνέπεια η ολότητα του σοβιετικού κοινωνικού σχηματισμού δεν ξεπέρασε τα όρια ενός κρατικού καπιταλισμού, καθώς είχαμε παραγωγή υπεραξίας που περνούσε στα χέρια της συλλογικής ολιγαρχίας. Η οποία στην αρχη υπερασπίζονταν το κρατικό χαρακτήρα του σοβιετικού σχηματισμού, στην συνέχεια απέκτησε αυτονομία και στην συνέχεια τμήμα της πίστεψε ότι μπορεί και επιθυμεί να μετασχηματιστεί σε μια τυπική αστική τάξη δυτικού τύπου.

 Η άρρητη επιθυμία τμημάτων της γραφειοκρατίας να μετασχηματιστούν σε μια τυπική αστική τάξη δυτικού τύπου δυνάμωσε ύστερα από τον Στάλιν αλλά ως τάση να υπήρχε και στην σταλινική περίοδο.

 Ο ίδιος ο Στάλιν αφού εκκαθάρισε την παλαιά μπολσεβίκικη ηγεσία και τις επαναστατικές τάσεις φοβόνταν την ανατροπή από την γραφειοκρατία. Όπως φοβούνταν την τάση της γραφειοκρατίας να μετασχηματιστεί σε κλασική αστική τάξη. 

Αυτός ήταν και ο λόγος που τους είχε συνεχώς κάτω από λεπίδα του, κάνοντας διαρκώς εκκαθαρίσεις ακόμη και πιστών σταλινικών. Με τον Χρουστσόφ( ένα δουλόφρων σταλινικό γραφειοκράτη) και την αποσταλινοποίηση άρχισε η αντίστροφη μέτρηση , πάρα τις οικονομικές και παραγωγικές επιτυχίες. 

Μάλλον σε ένα μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα των οικονομικών και παραγωγικών επιτυχιών της ΕΣΣΔ και του ανατολικού μπλοκ. Ο μεταπολεμικός κόσμος με την διεύρυνση του σοβιετικού μοντέλου είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω ήττα του "σοσιαλιστικού σε μόνο μια χώρα" αλλα δίχως επανάσταση και δίχως πραγματικές επαναστατικές διαδικασίες. 

Όπου δε υπήρξε μια πραγματική επαναστατική διαδικασία, πάρα το γεγονός πως ακολούθησαν πιστά το σταλινικό μοντέλο, ήρθαν σε ρήξη είτε με τον Στάλιν, όπως ο Τίτο στην Γιουγκοσλαβία, ειτε με τους μετασταλινικούς σοβιετικούς ηγέτες, πχ η Αλβανία του Χότζα, η Κίνα του Μάο. 

Μόνο η Κούβα, «μέσα στο στόμα του λύκου», προσπάθησε να τα έχει με όλους καλά, ο Γκεβάρα που διαφώνησε αποφάσισε να ακολουθήσει την επαναστατική του μοίρα στην Αφρική και στην Βολιβια. 

 Το προβλημα ήταν κοινό σε ολες αυτές τις αυθεντικές επαναστάσεις : ο σταλινικός τρόπος κρατικής διοίκησης, με την Κούβα να διατηρεί ακόμη και σήμερα την καλύτερη σχέση μεταξύ κυβερνώντων -παραγωγών.

Το τέλος. 

 Ο γραφειοκρατικός πλουραλισμός της μετασταλινικής περιόδου τους έδωσε ασφάλεια που δεν είχαν επί Στάλιν, αυξάνοντας όμως τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς, αλλά και το χάσμα με την υπόλοιπη κοινωνία(σ. 95, 96).

 Η εποχή του Γκορμπατσόφ τίναξε το καπάκι των γραφειοκρατικών αντιφάσεων με καθοριστικό ρόλο να παίζει η αόρατη δύναμη της μαφίας και της υπόγειας οικονομίας. Με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των δυνάμεων που πίστευαν ότι ήρθε η ωρα να περάσουν σε ένα καθαρό καπιταλισμό.

 Το τέλος της ΕΣΣΔ και του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήρθε και η εποχή του Γιέλτσιν και της συμμορίας τους ήταν η περίοδος της αποσύνθεσης της Ρωσιας. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά για την οικονομία, την κοινωνία και τον λαό.

 Η βαθιά κρατικοδίαιτη άρχουσα τάξη και οι μυστικές υπηρεσίες ανέβασαν στην εξουσία τον Πούτιν και το κλίμα αντιστράφηκε. Η μετασοβιετική Ρωσία ειναι μια χώρα καθαρά καπιταλιστική αλλά δύσκολο να την ονομάσεις ιμπεριαλιστική, πάρα την επίθεση (δίκαιη σε ένα βαθμό) απέναντι στην Ουκρανία.

Τι κάνουμε;

 Το βιβλίο του Ταρίκ Αλί η ιδέα του κομμουνισμού γράφτηκε το 2009 σε μια περίοδο όπου ο παγκόσμιος νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός είχε μπει σε μια βαθιά κρίση. 

Το βιβλίο σε γενικές γραμμές περιγράφει σωστά την συγκεκριμένη παγκόσμια συνθήκη αλλα και τα ανταγωνιστικά παράδειγμα με τον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» στην λατινική Αμερική και το αντινεοφιλελευθέρο παγκόσμιο κύμα. 

 Ο Ταρίκ Αλί υπερασπίζεται: Α)την μαρξιστική κομμουνιστική υπόθεση απέναντι στους αρνητές του μαρξισμού και τον μεταμοντέρνο σχετικισμό. Β) Ένα σοσιαλισμό με βάση μια δίκαιη κοινωνική και οικονομική δομή σε συνδυασμό με μια ριζική πολιτική δημοκρατία (σ. 100). Γ) Υπερασπίζεται μια μακρά (Εγελιανή και ταυτόχρονα Αριστοτελική) διαδικασία η οποία υποστηρίζει τα παρακάτω :Η μετάβαση από την φεουδαρχία στο καπιταλισμό κράτησε αρκετούς αιώνες. 

Η μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό /κομμουνισμό λόγω του ριζικού μετασχηματισμού μπορεί να κρατήσει πιο πολλούς αιώνες σε σχέση με τον προηγούμενο κοινωνικό μετασχηματισμό( σ. 122).

 Μια επισήμανση που σε μεγάλο βαθμό συμφωνώ αρκεί να προλάβουμε τα χειρότερα : ένα παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο, μια μεγάλη μη αντιστρέψιμη οικολογική καταστροφή. Καθώς οι σημερινές συνθήκες δείχνουν μια περαιτέρω έκρηξη των παγκόσμιων κοινωνικών ταξικών αντιθέσεων, μια επιστροφή του πολεμικού καπιταλισμού, μια τεράστια οικονομική και παραγωγική ανισοκατανομή, έχουμε μια περαιτέρω επαναστατικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων, ενώ ένας νέος ακόμη πιο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, εχει γεννηθεί. 

 Την ιδια στιγμή είναι σε απουσία μια αντικαπιταλιστική, σοσιαλιστική λύση. Οι ελπίδες του σοσιαλισμού της λατινικής Αμερικής και του παγκόσμιου αντινεοφιλελευθέρου κύματος έχουν δυστυχώς εξαντληθεί.

Ο κομμουνισμός του πεπερασμένου.

 Στην χρονική περίοδο που γράφονταν αυτό το κείμενο φεύγει -πλήρης ημερών και πλημμυρισμένος από ζωή , ευτυχία και προσφορά-ο κορυφαίος σε όλα του , μαρξιστής φιλόσοφος Ευτύχης Μπιτσάκης.

 Ένας κομμουνιστής φιλόσοφος ο οποίος στάθηκε κριτικός προς όλες τις δογματικές δοξασίες της παράδοσης του. Στάθηκε κριτικός και επικριτικός στα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» , στην ενότητα δογματισμού/ οπορτουνισμού του σοβιετικού μαρξισμού/κομμουνισμού. Θεωρώντας όμως πως η ανθρώπινη φύση, η ανθρώπινη κοινωνία είναι πλήρως συμβατή με τον κομμουνισμό Ένα κομμουνισμό του πεπερασμένου που είναι συμβατός με τα πεπερασμένα όρια τόσο του πλανήτη, της φύσης, της ανθρώπινης φύσης και της ανθρώπινης κοινωνίας. 

 Η εν λόγω τοποθέτηση είναι η ολοκλήρωση ενός επαναστατικού αναστοχασμού για τον κομμουνισμό του 21ου αιώνα. Στο κλείσιμο αυτού του κειμένου για την ιδέα του κομμουνισμού ας δούμε περιγραφικά κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτού του αναστοχασμού. 

 Στην σημερινή εποχή της πρωτοφανούς τεχνολογικής ανάπτυξης οι αντινομίες της καπιταλιστικής προόδου έχουν φτάσει σε παροξυσμό. 

Η απάντηση είναι: Α) Ο περιορισμός της εργάσιμης μέρας, για να αντιμετωπιστεί η ανεργία, η αλλοτρίωση και ο ελεύθερος χρόνος να γίνει μέτρο του πραγματικού πλούτου. Β) Τον κομμουνισμό ως την κατάργηση την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων. Δηλαδή ο επαναστατικός δρόμος δίχως όμως βερμπαλισμούς. Γ) Επιστροφή στην κοινοτική ιδιοκτησία με την βοήθεια της νέας τεχνολογίας. Κάτι που θα αναδείξει το πνεύμα της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και της κοινοκτημοσύνης σε ένα ανώτερο βαθμό σε σχέση με το πρωτόγονο παρελθόν της κοινοτικής ιδιοκτησίας. Δ) Άρση της αντίθεσης πόλης/χωριού. Ε) Άρνηση της αντίληψης της γραμμικής εξέλιξης. Που σημαίνει μια διαλεκτική αντιμετώπιση των αντινομιών και των αντιφάσεων της κοινωνικής εξέλιξης. ΣΤ) Άρνηση να πετάξουμε στο κάλαθο των άχρηστων τις κατακτήσεις της κοινωνικής εξέλιξης, της ανθρώπινης ιστορικής εξέλιξης, τις μορφές συλλογικότητας και κοινότητας που υπήρξαν , υπάρχουν και θα υπάρξουν. Πχ ο κομμουνισμός δεν θα σημάνει την κατάργηση των εθνών αλλά θα οδηγήσει σε ένα ανώτερο διεθνικό πολιτισμό. 

 Επίλογος.

 Είμαστε παιδιά της παγκόσμιας/συμπαντικής τυχαιότητας και της αναγκαιότητας. 

Η ζωή είναι μια σπάνια και εύθραυστη συμπαντική συνθήκη. Και πρέπει να την διαφυλάξουμε και να την αναπτύξουμε μέχρι την στιγμή που θα μετοικίσουμε σε αλλα πλανητικά συστήματα, αν προλάβουμε. 

 Η ιστορική κίνηση έχει δείξει ότι κινείται σε πιο αργούς ρυθμούς και σε πιο αντιφατικές διαδικασίες από τι θα θέλαμε. Η ζωή μας έχει δείξει ότι είναι πολύ σύντομη σε σχέση με τους ιστορικούς χρόνους. Κατά συνέπεια μπορούμε να αγωνιζόμαστε και το πιο πιθανό είναι να μην βιώσουμε κάτι καλύτερο. Επίσης είναι εξίσου πιθανό η  η τύχη και η αναγκαιότητα μας να συμπέσει 

σε μη-επαναστατικούς ή ακόμη και αντεπαναστατικούς καιρούς. Αλίμονο όμως αν παραδοθούμε και αφεθούμε στην τύχη μας. Άλλωστε κανείς αγώνας δεν πήγε ποτέ χαμένος και πάντα αφήνει το ίχνος των αγώνων στην κοινωνική εξέλιξη. 

Αυτό που χρειάζεται είναι η σεμνότητα, μια ηθική αλληλέγγυα στάση ενσυναίσθησης καθώς και μια ενότητα θεωρίας και πράξης. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι αναμφισβήτητο ότι πλέον η ανθρωπότητα θέλει μια άλλη μορφή συλλογικής οργάνωσης. Γιατί κάθε ανάπτυξη και πρόοδος του καπιταλισμού φέρνει την παγκόσμια καταστροφή πιο κοντά. Κατά συνέπεια είναι αναγκαιότητα και ταυτόχρονα αποτελεί και μια δυνατότητα να αναστοχαστούμε και να οικοδομήσουμε μια άλλη συλλογική κοινωνική οργάνωση που θα εξασφαλίζει το ευζήν και στα 6 δισεκατομμύρια ανθρώπων σε συνάρτηση με την προστασία αυτού του πλανήτη.