ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ-ΑΤΟΜΙΚΟ ΣΕ ΔΡΟΜΟΥΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

"Το αντίθετο του μύθου δεν είναι μια λογική σκέψη
αλλά ένας επιτέλους κόσμος των ¨αυτοδιαχειριζόμενων συνεταιρισμένων παραγωγών¨. Το αντίθετο της μυθικής εποχής δεν είναι η εποχή των φώτων αλλά η μεσσιανική εποχή. Το αντίθετο του μύθου δεν είναι η ιστορία αλλά το τέλος της”

ΣΑΒΒΑΣ ΜΙΧΑΗΛ.


Είναι μια κοινή διαπίστωση πως ζούμε σε εποχές εξατομίκευσης, σε εποχές που το συλλογικό έχει μπει στο περιθώριο και η ελευθερία του ατόμου κυριαρχεί. Πόση όμως αλήθεια υπάρχει σε αυτό; Και τι σημαίνει συλλογικό, ατομικό και ελευθερία του ατόμου στην εποχή της ολοκληρωτικής κυριαρχίας του κεφαλαίου και του κόσμου των εμπορευματικών άξιων και ιδανικών;

Αλήθεια τι ελευθερία επιλογών στη ξεκούραση, στην διασκέδαση και στην μόρφωση έχει ένας άνθρωπος που εργάζεται σαν σκλάβος από το πρωί ως βράδυ ; Πόσο ελεύθερος είναι ένας άνθρωπος που φοβάται στην δουλεία του να διεκδικήσει τα δικαιώματα του εξαιτίας του κίνδυνου να απολυθεί; Πόση ελευθερία κινήσεων έχει ένας άνθρωπος που χρωστάει αυτός και τα παιδιά του στις τράπεζες; Και τέλος πόσο ελεύθερος είναι ο άνθρωπος να κατανοήσει τους νόμους που διέπουν την ζωή του όταν δέχεται καθημερινή πλύση εγκέφαλου και εγκλωβίζεται στο κυρίαρχο καταναλωτικό – αλλοτριωμένο πολιτισμό μας;

Ή τι ελευθερία κινήσεων έχει μια κοινωνία, ένα κράτος ή μια δημοκρατικά εκλεγμένη ηγεσία όταν οι πολυεθνικές μπορούν να ανεβάζουν και να κατεβούν κυβερνήσεις, μεταφέροντας τα κεφάλαια τους όπου τα μεροκάματα είναι χαμηλά και τα εργατικά δικαιώματα ανύπαρκτα;

Για να δώσουμε μια απάντηση θα πρέπει πρώτα να προσεγγίσουμε τις αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Τις τελευταίες λοιπόν δεκαετίες από ένα ιμπεριαλιστικό κόσμο, όπου το κεφάλαιο εκτεινόταν χωρικά στα μήκη και στα πλάτη του πλανήτη περάσαμε σε ένα κόσμο όπου η γνώση μετατρέπεται σε άμεση παραγωγική δύναμη και το κεφάλαιο έχει μετατραπεί σε μια βάρβαρη και κυνική δύναμη ανάσχεσης του δημιουργικού πνεύματος της γενικής διανοητικής ικανότητας του σύγχρονου προλεταριάτου της διανοητικής εργασίας.

Μια άμεση παραγωγική δύναμη πλήρως κοινωνικοποιημένη, μια σύνθεση της ζωντανής εργασίας που διαχέεται σε μυριάδες εργασιακές φιγούρες, συμβασιακές σχέσεις , κοινωνικές γλώσσες. Μια πολλαπλότητα με διαφορές και ατομικές πορείες που διαμορφώνουν ένα πολύμορφο κοινωνικό και παραγωγικό δίκτυο. Όντως εντός αυτού του πολυεπιπέδου παραγωγικού κόμβου οι ατομικότητες εμφανίζονται ως «ανεξάρτητοι» κόμβοι αυτής της βιοπολιτικής μηχανής.

Κατά συνέπεια εάν τούτη η προσέγγιση έχει μια δόση αλήθειας δεν έχουμε το τέλος του συλλογικού και την κυριαρχία του ατομικού αλλά μια νέα διαλεκτική σχέση τους με το συλλογικό να ισχυροποιεί και να συνολικοποιεί την εικόνα του στηριζόμενο σε μια κοινότητα «ελεύθερων» παραγωγών που στην παρούσα φάση εμφανίζονται ως «ανεξάρτητοι κόμβοι» του παραγωγικού δικτύου.

Αυτό δεν συνεπάγεται πως η πρωτοβουλία των βιοπολιτικών κινήσεων έχει περάσει στα χέρια των κοινωνικών δυνάμεων της ζωντανής εργασίας και των «ελεύθερων» παραγωγών. Η βιοεξουσία του κεφαλαίου όχι μόνο συνεχίζει να κυριαρχεί και να έχει τις πολιτικές πρωτοβουλίες των εξελίξεων αλλά και διαρκώς βαθαίνει τους τρόπους της εκμετάλλευσης της ζωντανής εργασίας και των σωμάτων των «ελεύθερων» παραγωγών.

Από αυτή την άκρως ανταγωνιστική αντίθεση ανοίγονται δυο δρόμοι: ο πρώτος είναι η εμφάνιση ενός τεχνοκρατικού μεσαίωνα- όπου μια σειρά από χώρες και παγκόσμιες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις θα κατέχουν και θα διαχειρίζονται την τεχνογνωσία- ενώ η πλειοψηφία των ανθρώπων και χωρών θα ζουν εντός των ηλεκτρονικών γκέτο που θα έχουν οικοδομήσει οι πολυεθνικές και τα αυτοκρατορικά στρατεύματα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Ένα τεχνολογικό και οικονομικό απαρτχάιντ του ολοκληρωτικού καπιταλισμού που θα φυλακίσει τις τεράστιες δυνατότητες της διανοητικής ικανότητας της ζωντανής εργασίας. Ολοκληρώνοντας(;;) με αυτό τον τρόπο την πορεία από τον θεοκεντρισμό, στην μηχανοκρατία, στον εργαλειακό ορθολογισμό, στον τεχνοκρατικό ολοκληρωτισμό.

Ο δεύτερος είναι ο δρόμος της ριζικής και παγκόσμιας αναδιανομής του πλούτου, της εξουσίας, της ισχύς και της τεχνογνωσίας στους καταπιεσμένους σε συνδυασμό με την αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου. Απελευθερώνοντας τις κρυμμένες δημιουργικές δυνάμεις του συνόλου των ανθρώπων του πλανήτη γη, επίλυωντας ριζικά τα προβλήματα της. Οι ριζοσπαστικοί πειραματισμοί στην Λατινική Αμερική αναδεικνύουν ένα αντιφατικό δρόμο για να προσεγγίσουμε με διαφορετικό μάτι τα πράγματα και τα γεγονότα, μόνο που είναι ακόμη νωρίς να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα. Δηλαδή έχουμε να κάνουμε με την ολοκλήρωση και την καθολικοποίηση όλων των υπόγειων και μη επαναστατικών, ανατρεπτικών, ρομαντικών ρευμάτων.

Βέβαια πρέπει να εχουμε υπόψην πως τα πράγματα δεν κινούνται με μανιχαισμούς, ούτε εξελίσσονται με γραμμικότητες , βεβαιότητες και ντετερμινισμούς, εξάλλου έχει αποδειχτεί πως η ιστορία πάντα είχε μεγαλύτερη φαντασία από εμάς. Ενώ είναι όλο και πιο φανερό πως δικαιώνεται ο Ε. Μπλοχ όταν έγραφε: «Οι φραγμοί που υψώθηκαν ανάμεσα στο μέλλον και το παρελθόν καταρρέουν μόνοι τους. το μέλλον που δεν έχει έρθει γίνεται ορατό μέσα στο παρελθόν , ενώ το παρελθόν που εκδικήθηκε και έγινε δεκτό σαν κληρονομιά , το παρελθόν που διαμεσολαβήθηκε και εκπληρώθηκε γίνεται ορατό στο μέλλον».

Μια ίσως δυνατότητα απάντησης από την σκοπιά της κοινωνικής χειραφέτησης βρίσκεται στην εκ νέου συνάντηση του μαρξισμού, της κριτικής θεωρίας , του υλικού υπόβαθρου του χριστιανικού, του πνεύματος της ανατολής. Επανεγγράφοντας τα καινοτόμα στοιχεία της συνάντησης στα νέα ιστορικά περιεχόμενα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Μια εκ νέου συνάντηση του «ελληνισμού», του «κομμουνισμού» και «εβραϊσμού» με ένα ριζικά νέο- με αυτό που δεν έχει παρελθόν- π.χ με την πολλαπλά κοινωνικοποιημένη πληθυντικότητα.

Τι εννοούμε; Την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η καινοτόμα συνάντηση του εβραϊκού μεσσιανισμού, του πλατωνισμού και του στωικισμού γέννησε τον χριστιανισμό. Ο οποίος δεν ήταν ένας απλός συγκρητισμός των προηγούμενων παραδόσεων άλλα μια παραγωγή ενός ριζοσπαστικού προτάγματος που δεν είχε παρελθόν. Αντίστοιχα ο κομμουνισμός στην εποχή του ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης της γαλλικής και της γερμανικής φιλοσοφίας με την αγγλική πολιτική οικονομία, μια συνάντηση που εκείνη την εποχή γέννησε επίσης κάτι που δεν είχε παρελθόν.

Σήμερα μια εκ νέου καινοτόμα συνάντηση του «ελληνισμού»- ως η έκφραση της κοσμικής κοινότητας των ελεύθερων πολιτών - του «κομμουνισμού» -ως το κίνημα που καταργεί την «κάθε» υπάρχουσα τάξη πραγμάτων- του «εβραϊσμού»- ως ένας μεσσιανισμός δίχως όμως την μεταφυσική του- με την πολλαπλά κοινωνικοποιημένη πληθυντικότητα- μια πληθυντικότητα γεμάτη από ενεργές ατομικότητες- ίσως και να δημιουργεί τους όρους για νέα απελευθερωτική συνάντηση του ατομικού και συλλογικού. Μια συνάντηση ατομικού και συλλογικού που φτάνει στην ρίζα των γεγονότων, των πραγμάτων, που φτάνει στην ρίζα της ολότητας.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΓΥΡΟΣ