“Φον Δημητράκης” από το Σφάλμα x Γκοντώ

Η θεατρική ομάδα Σφάλμα x Γκοντώ

παρουσιάζει μια πολύ αιχμηρή και τόσο επίκαιρη εκδοχή το έργο του Δημήτρη Ψαθά “Φον Δημητράκης”

στο Kαμπέρειο

Ωρα έναρξης 21:00

27, 29, 30 Απριλίου 1, 2 Μαΐου 2010

 
Παίζουν

Πηνελόπη: Πηνελόπη Μητσογιάννη

Φωφώ: Μαρία Τριχιά

Γιάννα: Μαρία Γεωργακοπούλου

Χωροφύλακας: Γιώργος Καλημέρης

Άννα: Ειρήνη Πέτση

Ζαρλάς: Ξενοφών Πατούσης

Ιουλία: Μαρία Κάιβα

Φον Δημητράκης: Βασίλης Κυριάκου

Σεραφείμ: Κώστας Ηλίας

Μαρία: Μελίνα Κολόκα

Ήχοι: Ευθύμης Δημητριάδης

Σκηνικά – Κοστούμια: Ζωή Καραγιάννη

Μακέτα Σκηνικού: Ελένη και Νατάσα Κοντούλη

Φροντιστήριο: Μαρία Πριοβόλου

Φωτισμοί: Βαγγέλης Νέττης

Φωτογραφίες: Κωστής Μουσελίμης, Γιώργος Καλημέρης

Επιλογή τραγουδιών: Φραγκίσκος Κουτελιέρης

Προσαρμογή κειμένου – Σκηνοθεσία: Νίκος Τζ. Σέργης

Φλάουτο παίζει η Κική Καρυπίδου

Ευχαριστούμε το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ιωαννίνων, τον πατέρα

Χρήστο, τον Ηρακλή και την Άννα

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Το ανέβασμα του «Φον Δημητράκη» αποτελεί για την ομάδα: «Σφάλμα × Γκοντώ» ένα πραγματικό άλμα! Μετά την περυσινή επιτυχημένη απόπειρα με τα 3 μονόπρακτα που ανέβηκαν στο καφέ: «Θυμωμένο Πορτρέτο» –όπου κατά το δυνατόν αποφύγαμε τα “σφάλματα”-, αποφασίσαμε φέτος να αναμετρηθούμε με ένα συμπαγές θεατρικό έργο. Η αναζήτηση κειμένου κατέληξε, σχεδόν φυσιολογικά, και πάλι στο ελληνικό ρεπερτόριο, με μια σάτιρα που γεφυρώνει το τραγικό με το κωμικό. Τούτο αποτέλεσε άλλωστε έναν τρόπο να «συμφιλιώσουμε» τις διχογνωμίες στην ομάδα –μεταξύ δράματος και κωμωδίας- δεδομένου ότι η ομάδα διευρύνθηκε φέτος με νέα άτομα και οι προσανατολισμοί μοιραία άλλαξαν.

Το κείμενο του Ψαθά έχει ορισμένες θεμελιώδεις αρετές, αλλά ταυτόχρονα, φορτισμένο καθώς είναι με το βάρος του δωσιλογισμού και του Εμφυλίου Πολέμου, κρύβει αρκετές ανιστόρητες «παγίδες». Π.χ. ο χαρακτήρας του Λεωνίδα –ο οποίος για τις ανάγκες της δικής μας παράστασης έγινε «Πηνελόπη»!-, αποτελεί ιδεολογική κατασκευή του συγγραφέα, εν μέσω της κορύφωσηςτων εχθροπραξιών (1948): ο συγκεκριμένος «Έλληνας» του «Μαραθώνα» και της αρχαιολατρίας, στην πραγματικότητα ουδέποτε υπήρξε, εάν μιλάμε για τον Εμφύλιο… «Σκηνοθετική αδεία», μετέβαλα ριζικά τον συγκεκριμένο χαρακτήρα, προσδίδοντάς του τα πραγματικά χαρακτηριστικά του «αντάρτη», με διαχρονική μάλιστα ισχύ, είτε εναντίον των Ναζί είτε εναντίον της φασιστικής εξουσίας γενικότερα. Αναλόγως επηρεάστηκε ασφαλώς και ο «Δημητράκης», η φιγούρα του οποίου θα θυμίσει ίσως σε κάποιους ένα δημοφιλές πρόσωπο της σύγχρονης πολιτικής εξουσίας. Πιστεύω ότι οι συγκεκριμένες επεμβάσεις στο κείμενο δεν μεταβάλλουν το νόημα του έργου τέχνης. Το κείμενο του Ψαθά είναι υπερβολικά μακροσκελές –αν παρέμενε ως είχε, η διάρκεια της παράστασης θα ξεπερνούσε τις δυόμισι ώρες!-, έτσι οι περικοπές ήταν εκτενείς, χωρίς κατά τη γνώμη μου να εκφυλιστεί η ανάπτυξη κανενός χαρακτήρα.

Η προσωπική δουλειά που έγινε από όλα τα μέλη του θιάσου ήταν αληθινά αξιέπαινη. Το ύφος του Ζαρλά, λόγου χάριν, είναι προϊόν μάλλον του οίστρου του Ξενοφώντα παρά του υπογράφοντος. Δεν θα αναφερθώ ονομαστικά σε όλους τους ηθοποιούς διότι δεν συντρέχει λόγος˙κανένας δεν υπολείπεται της δουλειάς των υπολοίπων, καθώς το ομαδικό πνεύμα που ενέπνευσε την ερασιτεχνική μας παρέα αποτελεί μάλλον παράδειγμα προς μίμηση. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην οπτικοακουστική αναπαράσταση της εποχής (κοστούμια, μουσική, αντικείμενα κ.τλ.) κι εδώ η βοήθεια των υπευθύνων συντελεστών που αναφέρονται στο πρόγραμμα απέβη καίρια.

Εν τέλει, το εγχείρημα γενικώς απεδείχθη εξαιρετικά απαιτητικό˙ ελπίζουμε ως εκ τούτου το αποτέλεσμα να αποζημιώσει τόσο τον θεατή όσο και την ομάδα, για τη συνολική προσπάθεια.

Λίγα λόγια, τέλος, για το «μήνυμα» του έργου, όπως τουλάχιστον θέλουμε να εμπεδωθεί από τον θεατή. Οι καιροί στους οποίους ζούμε αποδεικνύονται δύσκολοι, καθιστώντας επίκαιρο τον τίτλο μιας γνωστής ελληνικής ταινίας που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου: Οι Γερμανοί ξανάρχονται… Οι δειλοί, οι οσφυοκάμπτες και οι «ήρωες» υπήρξαν ιστορικά και θα υπάρχουν πάντα, για όσον καιρό κάποιοι θα εξακολουθούν να μην υποτάσσονται στον δεσποτισμό, είτε αυτός προέρχεται από τους ισχυρούς είτε εμφανίζεται ως δουλοκτητικό εμπόρευμα. Ας εκληφθεί λοιπόν και η παράσταση που θα παρακολουθήσετε ως μια πρόταση ανασύνθεσης του ανθρωπισμού, ως ένα κάλεσμα «αντίστασης» σε ό,τι υποδουλώνει τον άνθρωπο σε κάθε εποχή, σε ό,τι συρρικνώνει το ανθρώπινο καθιστώντας το μια άβουλη, παθητική δύναμη, άθυρμα στα χέρια των ισχυρών του πλανήτη.

Καλή διασκέδαση

ΝΙΚΟΣ ΤΖ. ΣΕΡΓΗΣ

Ιωάννινα, Απρίλιος 2010

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ (1907-1979)

Ο Δημήτρης Ψαθάς γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου. Το 1923 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και εργάστηκε από το 1925 ως δημοσιογράφος με ειδίκευση στο δικαστικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα.

Από το 1937 και για σαράντα περίπου χρόνια συνεργάστηκε με τα Αθηναϊκά

Νέα (από το 1937 και για σαράντα χρόνια περίπου) και παράλληλα με πολλά έντυπα, ελληνικά και της ομογένειας. Οργάνωσε επίσης ραδιοφωνικές εκπομπές. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1937 με την έκδοση της συλλογής ευθυμογραφημάτων: Η Θέμις έχει κέφια, ακολούθησαν πολλά ανάλογα έργα, όλα στο χώρο της σατιρικής ευθυμογραφίας με κορυφαία τη Μαντάμ Σουσού του 1940. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1940 με την κωμωδία Το στραβόξυλο, που ανέβηκε από το θίασο του Βασίλη Αργυρόπουλου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.

Ακολούθησαν έργα όπως τα Φον Δημητράκης, Μικροί φαρισαίοι, Ένας βλάκας και μισός, Η Χαρτοπαίχτρα, Ξύπνα Βασίλη, που γνώρισαν επιτυχία στη σκηνή και πολλά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο με ανάλογη επιτυχία. Εξέδωσε επίσης ταξιδιωτικά κείμενα (Κάτω από τους ουρανοξύστες, Παρίσι, Σταμπούλ και άλλα εύθυμα ταξίδια κ.ά.) που συνδυάζουν, δημοσιογραφικά και ευθυμογραφικά στοιχεία με κοινωνικά και πολιτικά σχόλια. Η γραφή του Δημήτρη Ψαθά χαρακτηρίζεται από οξυδέρκεια, αμεσότητα, τόλμη και φαντασία. Στο χώρο του χρονογραφήματος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αναγωγή του είδους σε χώρο κοινωνικής και πολιτικής πολεμικής και υπεράσπισης της ιστορικής θέσης της Ελλάδας στον κόσμο, αν και συχνά ο οίστρος του τον οδήγησε σε βεβιασμένες και άδικες εκτιμήσεις.

Το θεατρικό έργο του καθιέρωσε τη δραματουργική αξιοποίηση της ελληνικής καθημερινότητας με έντονο το στοιχείο της σάτιρας του νεοπλουτισμού και του μικροαστισμού. Με σημείο εκκίνησης το γαλλικό βουλεβάρτο και τη φάρσα συγγραφέων όπως οι Φεϋντώ και Πανιόλ, ο Ψαθάς δημιούργησε συχνά στέρεους και ολοκληρωμένους ήρωες, που προσέγγισαν μεγάλοι έλληνες ηθοποιοί (Βασίλης Λογοθετίδης, Ντίνος Ηλιόπουλος, Χρήστος Ευθυμίου, Μίμης Φωτόπουλος, κυρία Κατερίνα, Μαίρη Αρώνη, κ.ά.), οι οποίοι δημιούργησαν ένα συγκεκριμένο υποκριτικό ύφος και ήθος στο χώρο του νεοελληνικού θεάτρου, που φτάνει να έχει μιμητές ως τις μέρες μας.

Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Δημήτρη Ψαθά βλ. Γιάκος Δημήτρης, «Δημήτρης Ψα-

θάς», Νέα Εστία, 1258 (1979) 1655-1656 και Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Ψαθάς Δημήτρης», Παγ-

κόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β., Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Τα φαύλα ήθη», Κλειδιά και κώδικες θεάτρου ΙΙ • Ελληνικό θέατρο,

σ. 291-295, Αθήνα, Εστία, 1984.

• Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Ψαθάς Δημήτρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β, Αθήνα, Εκδοτι-

κή Αθηνών, 1988.

• Γιάκος Δημήτρης, «Δημήτρης Ψαθάς», Νέα Εστία 1258 (1979) 1655-1656.

• Σιατόπουλος Δ., «Κριτική για τα ‘Μέιντ ιν Αμέρικα’ – ‘Ο έρως στο εδώλιο’ – ‘Οικογένεια Βλαμένου’ –

‘Σε ήχο πλάγιο’, Βραδυνή, 20/12/1977.

• Φραγκόπουλος Θ.Δ., «Εθνικό Θέατρο – Κεντρική Σκηνή: Δ. Ψαθά, Η Χαρτοπαίκτρα», Νέα Εστία

1310 (1982) 195-196.

• Χατζίνης Γιάννης, «Δ. Ψαθά: Χειμώνας του ’41 – Αντίσταση», Νέα Εστία 456 (1946) 694-695.

Πηγή: http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=419